Một nghiên cứu quy mô lớn do các nhà khoa học tại Đại học Stony Brook (Mỹ) dẫn đầu đã xác định thời điểm khi các tế bào não bắt đầu có dấu hiệu trượt dốc.

Dựa trên kết quả phân tích dữ liệu quét não và các bài kiểm tra nhận thức của 19.300 cá nhân, các nhà nghiên cứu đã xác định độ tuổi trung bình xảy ra quá trình lão hóa não là khoảng 44 tuổi. Đây là lúc sự thoái hóa bắt đầu trở nên đáng chú ý, trước khi đạt tốc độ suy giảm nhanh nhất ở tuổi 67 và chững lại khi con người bước qua tuổi 90.

Những phát hiện này có thể giúp xác định một chiến lược can thiệp nhằm bảo vệ sức khỏe não bộ trong giai đoạn cuối đời.

Bà Lilianne Mujica-Parodi, nhà thần kinh học từ Đại học Stony Brook cho biết: "Hiểu chính xác thời điểm và cơ chế lão hóa não tăng tốc sẽ giúp chúng ta xác định các giai đoạn chiến lược để can thiệp".

"Chúng tôi đã xác định được một giai đoạn quan trọng ở tuổi trung niên, khi não bộ bắt đầu suy giảm khả năng tiếp cận năng lượng nhưng trước khi xảy ra tổn thương không thể phục hồi, về cơ bản là 'độ cong' trước khi 'gãy'”.

Nghiên cứu cũng nhận diện được một yếu tố tiềm ẩn đóng vai trò quan trọng vào quá trình suy giảm này, đó là tình trạng kháng insulin thần kinh.

Khi não bộ già đi, các tế bào thần kinh trở nên ít nhạy cảm hơn với insulin, làm giảm khả năng hấp thụ glucose, được xem nguồn năng lượng chính của não. Điều này khiến tín hiệu thần kinh bị gián đoạn, dẫn đến suy giảm chức năng nhận thức.

Tình trạng này được phát hiện liên quan đến 2 protein quan trọng là protein vận chuyển glucose đến tế bào thần kinh GLUT4 và protein APOE liên quan đến quá trình chuyển hóa chất béo, đây cũng là protein có mối liên hệ chặt chẽ với bệnh Alzheimer.

Phát hiện này cho thấy việc thay thế hoặc bổ sung năng lượng cho các tế bào thần kinh có khả năng giúp làm chậm quá trình lão hóa não, mang lại thêm một lựa chọn trong điều trị bệnh thoái hóa thần kinh.

Theo bà Mujica-Parodi, "Trong độ tuổi trung niên, các tế bào thần kinh bị căng thẳng về mặt trao đổi chất do thiếu nhiên liệu; chúng đang chống chọi nhưng vẫn có khả năng tồn tại”.

"Do đó, việc cung cấp một loại nhiên liệu thay thế trong giai đoạn quan trọng này có thể giúp khôi phục chức năng. Tuy nhiên, khi đến tuổi già hơn, sự thiếu hụt dinh dưỡng kéo dài của các tế bào thần kinh có thể đã kích hoạt một loạt các tác động sinh lý khác khiến việc can thiệp trở nên kém hiệu quả hơn".

Nhóm nghiên cứu đã kiểm tra giả thuyết này trên 101 người được bổ sung ketone – dạng nhiên liệu thay thế cho glucose. Kết quả cho thấy ketone giúp tăng độ nhạy insulin trong tế bào não, ngăn chặn tổn thương trao đổi chất và làm chậm sự thoái hóa. Tác động tích cực này rõ rệt nhất ở nhóm trung niên từ 40-59 tuổi, cho thấy giai đoạn này là thời điểm quan trọng để can thiệp.

Theo tiến sĩ Botond Antal, đồng tác giả nghiên cứu, "Thay vì chờ đến khi các triệu chứng suy giảm nhận thức xuất hiện – khi tổn thương đã nghiêm trọng – chúng ta có thể xác định những người có nguy cơ thông qua các dấu hiệu thần kinh trao đổi chất và can thiệp từ sớm".

Nghiên cứu này mở ra hướng đi mới trong việc phòng ngừa lão hóa não, đồng thời nhấn mạnh tầm quan trọng của việc duy trì sức khỏe não bộ ngay từ tuổi trung niên, thay vì chỉ can thiệp khi các dấu hiệu thoái hóa đã rõ ràng.