* Tác giả: Mẹ Dinsu (Trung Quốc)

Khi con bước vào những năm cuối tiểu học, tôi bắt đầu nhận ra xung quanh mình, rất nhiều phụ huynh rơi vào trạng thái lo lắng đến hoảng loạn vì kỳ chuyển cấp lên trung học cơ sở. Những cuộc trò chuyện xoay quanh con cái dần không còn là chuyện ăn ngủ, vui chơi mà là lớp học thêm, đề nâng cao, chương trình vượt chuẩn, trường điểm, trường chọn.

Có gia đình chỉ trong vài năm đã chi hàng trăm triệu đồng cho con học thêm, luyện thi, ôn tập đủ kiểu. Có người đổ rất nhiều tiền bạc và công sức nhưng khi con lên cấp hai, mọi thứ gần như sụp đổ. Thành tích không như mong đợi, con mệt mỏi, cha mẹ hoang mang, còn gia đình thì rơi vào vòng xoáy căng thẳng kéo dài.

Ảnh minh hoạ

Tôi từng là một trong số những phụ huynh ấy.

Thời tiểu học, con tôi học rất tốt. Điểm số nổi bật, được thầy cô khen ngợi, bạn bè ngưỡng mộ. Mỗi lần họp phụ huynh, tên con thường được nhắc đến như một ví dụ điển hình. Khi ấy, tôi nhận được không ít ánh nhìn ghen tị, những lời khen ngợi và cả những câu hỏi đầy tò mò: “Dạy con kiểu gì mà giỏi thế?”, “Chắc tương lai con chị sáng lắm”.

Tôi tin rằng mình đang làm điều đúng đắn. Tôi tin rằng đầu tư sớm cho con sẽ giúp con có lợi thế dài lâu.

Nhưng bước ngoặt xảy ra khi con vào cấp hai.

Những tháng đầu tiên, con bắt đầu chán học. Không còn háo hức với bài vở, không còn niềm vui khi đạt điểm cao. Áp lực học tập tăng lên nhanh chóng, yêu cầu tự học, tự quản lý thời gian cao hơn, trong khi con đã quen với việc bị thúc ép, bị sắp đặt suốt nhiều năm.

Con không hề kém thông minh. Vấn đề là con đã cạn năng lượng học tập từ quá sớm.

Tôi dần hiểu ra rằng, thứ tôi từng gọi là “đầu tư cho con” thực chất lại là một kiểu tiêu hao. Tôi đã dùng sự lo lắng của người lớn để lấp đầy tuổi thơ học tập của con, mà quên mất rằng động lực và sức bền mới là thứ quyết định đường dài.

Không ít phụ huynh cũng giống tôi: gà con bằng tất cả sự yêu thương và kỳ vọng. Nhưng khi không kiểm soát được cường độ, kết quả thường là cả cha mẹ lẫn con cái đều kiệt sức. Trớ trêu hơn, những gia đình buông tay hoàn toàn cũng không tránh khỏi rủi ro, khi nhiều đứa trẻ mất phương hướng, tụt lại phía sau ngay từ những năm đầu cấp hai.

Giai đoạn chuyển từ tiểu học lên trung học cơ sở hóa ra lại là thời điểm dễ mắc sai lầm nhất trong hành trình nuôi dạy con.

Sau tất cả, tôi nhận ra vấn đề không nằm ở việc ép con hay thả con. Sai lầm lớn nhất của tôi là gà sai cách. Con không cần bị đẩy đi quá xa khả năng của mình, nhưng cũng không thể tự bơi nếu chưa có nền tảng.

Điều con thực sự cần ở giai đoạn này là những thói quen học tập lành mạnh, khả năng tự học, tự tư duy và một nhịp độ vừa sức. Khi con phải “nhón chân” một chút để với tới, con sẽ lớn lên. Khi bị kéo đi quá nhanh, con sẽ kiệt quệ.

Một giáo sư từng nói: khi bước vào cấp hai, điều quan trọng không còn là thuộc bao nhiêu kiến thức, mà là khả năng hiểu sâu và năng lực học tập lâu dài. Lời nói ấy khiến tôi tỉnh ra. Ở bậc học này, kiến thức tăng nhanh, môn học phân hóa rõ rệt, trẻ không còn được cầm tay chỉ việc như trước. Nếu chỉ quen học trong sự thúc ép, con rất dễ sụp đổ khi không còn ai đẩy phía sau.

Nhìn lại, điều khiến tôi day dứt nhất không phải là tiền bạc đã bỏ ra, mà là việc tôi đã vô tình lấy đi niềm vui học tập của con trong những năm tháng đáng lẽ con nên được giữ trọn vẹn.

Giá như tôi tập trung sớm hơn vào việc dạy con cách học, thay vì chỉ chăm chăm vào kết quả. Giá như tôi để con học chậm lại một chút, nhưng vững vàng hơn. Có lẽ khi con bước vào cấp hai, tôi đã không phải trả cái giá đắt như vậy.

Câu chuyện của tôi không nhằm phủ nhận nỗ lực của những cha mẹ đang cố gắng vì con. Nó chỉ là một lời nhắc nhẹ: giáo dục không phải cuộc đua nước rút, mà là hành trình dài cần sự tỉnh táo, kiên nhẫn và rất nhiều lắng nghe. Bởi có những sai lầm, chỉ khi trả giá mới nhận ra. Nhưng nếu câu chuyện này giúp một gia đình khác tránh được một lần “giá như”, thì nỗi hối tiếc ấy của tôi, có lẽ cũng không hoàn toàn vô nghĩa.