Ảnh minh họa: ITN

Nguyên nhân dẫn đến tình trạng nghiện game, điện thoại, tivi

Nguyên nhân khiến trẻ nghiện game, nghiện điện thoại, các trò chơi điện tử và nền tảng mạng xã hội được thiết kế với thuật toán thông minh, kích thích não bộ sản sinh dopamine - chất tạo cảm giác hưng phấn. Trẻ dễ dàng bị cuốn hút vào thế giới ảo, nơi chúng có thể thoải mái giải trí, kết nối bạn bè mà không bị áp lực như trong cuộc sống thực. Đặc biệt, game còn có hệ thống phần thưởng, cấp độ, thử thách liên tục kích thích sự tò mò, khiến trẻ khó rời bỏ.

Một số trẻ tìm đến game và điện thoại như một phương tiện để lấp đầy khoảng trống tình cảm. Khi cha mẹ quá bận rộn với công việc, ít dành thời gian trò chuyện và chơi cùng con, trẻ dễ tìm niềm vui trong thế giới ảo. Việc thiếu sự quan tâm, đồng hành từ cha mẹ có thể khiến trẻ hình thành thói quen sống thu mình và lệ thuộc vào thiết bị điện tử.

Nhiều phụ huynh chưa ý thức được mức độ nguy hại của việc để con sử dụng điện thoại không giới hạn. Một số gia đình còn sử dụng điện thoại như một “bảo mẫu điện tử” để dỗ dành con, khiến trẻ hình thành thói quen phụ thuộc vào thiết bị này ngay từ nhỏ. Thiếu kiểm soát nội dung và thời gian sử dụng cũng tạo điều kiện cho trẻ sa đà vào game và mạng xã hội.

Học tập căng thẳng, áp lực từ điểm số, sự kỳ vọng của cha mẹ có thể khiến trẻ cảm thấy mệt mỏi và tìm đến game như một cách giải tỏa. Trong thế giới game, trẻ có thể trở thành người hùng, đạt thành tích cao mà không bị ai phán xét, giúp chúng quên đi những áp lực của cuộc sống thực.

Nếu môi trường xung quanh, đặc biệt là bạn bè của trẻ cũng nghiện game, trẻ sẽ có xu hướng chơi theo để không bị lạc lõng. Ngoài ra, việc tiếp xúc với mạng xã hội từ sớm cũng khiến trẻ dễ bị cuốn vào trào lưu, thử thách trực tuyến mà không lường trước được hậu quả.

Nghiện game và điện thoại có thể gây ra nhiều hậu quả tiêu cực ảnh hưởng đến sức khỏe, ngồi lâu trước màn hình có thể gây cận thị, béo phì, rối loạn giấc ngủ. Thời gian dành cho điện thoại thay thế thời gian học tập, làm giảm hiệu quả tiếp thu kiến thức. Trẻ em nghiện game có thể ít giao tiếp trực tiếp, dẫn đến sự cô lập và khó khăn trong các mối quan hệ hạn chế kỹ năng giao tiếp. Gia tăng nguy cơ rối loạn tâm lý,  trẻ có thể trở nên nóng nảy, dễ cáu gắt khi bị cấm chơi game hoặc sử dụng điện thoại.

Cách xử lý khi trẻ nghiện game, nghiện diện thoại

Một trong những biện pháp quan trọng nhất là kiểm soát thời gian sử dụng thiết bị điện tử. Cha mẹ cần đặt ra quy định rõ ràng, chẳng hạn: Giới hạn thời gian sử dụng không quá 1-2 giờ mỗi ngày, ưu tiên vào những thời điểm không ảnh hưởng đến việc học. Khu vực cấm sử dụng thiết bị cấm dùng điện thoại trong giờ ăn, trước khi đi ngủ và khi làm bài tập. Nguyên tắc nhất quán không thỏa hiệp với những hành vi mè nheo hay đòi hỏi của trẻ khi muốn chơi quá giờ quy định. Cha mẹ cần đóng vai trò như một “người hướng dẫn”, giúp trẻ hiểu vì sao cần giới hạn thời gian thay vì chỉ áp đặt quy tắc cứng nhắc.

Nếu cha mẹ chỉ cấm đoán mà không thay thế bằng hoạt động hấp dẫn hơn, trẻ rất dễ quay lại với game và điện thoại. Vì vậy, cần xây dựng một môi trường phong phú với nhiều hoạt động thay thế. Đăng ký cho trẻ tham gia các môn thể thao như bóng đá, bơi lội, cầu lông để giúp trẻ vận động, giảm thời gian trước màn hình. Âm nhạc, hội họa, thủ công hay bất kỳ sở thích nào cũng có thể giúp trẻ cảm thấy hứng thú hơn so với việc chơi game. Tổ chức dã ngoại, chơi board game, cùng nấu ăn giúp trẻ cảm thấy có sự gắn kết với gia đình thay vì chìm đắm vào điện thoại.

Cùng với việc giới hạn thời gian, cha mẹ cần kiểm soát nội dung trẻ đang tiếp cận sử dụng các ứng dụng kiểm soát như App như Google Family Link hay Apple Screen Time giúp theo dõi thời gian sử dụng và giới hạn ứng dụng. Cha mẹ có thể chơi game cùng con, cùng xem các nội dung trên mạng để hiểu rõ sở thích và định hướng con sử dụng thiết bị đúng cách. Trẻ cần được trang bị kiến thức để nhận diện thông tin giả, tránh bị lôi kéo bởi các nội dung bạo lực hay phản cảm.

Trẻ dễ nghiện game khi thiếu sự kết nối tình cảm với gia đình. Vì vậy, thay vì quát mắng hay ép buộc, cha mẹ cần dành thời gian lắng nghe con nhiều hơn. Hãy hỏi con những câu như: “Hôm nay con đã làm gì thú vị nhất?”. “Con thích game nào nhất, vì sao?”. “Có điều gì khiến con cảm thấy căng thẳng không?”. Sự quan tâm, thấu hiểu sẽ giúp trẻ cởi mở hơn, từ đó cha mẹ có thể dễ dàng điều chỉnh thói quen của con mà không gây phản kháng.

Nếu cha mẹ suốt ngày cắm mặt vào điện thoại, trẻ sẽ học theo. Vì vậy, hãy là tấm gương tốt: Hạn chế sử dụng điện thoại khi ở bên con. Thực hiện “ngày không công nghệ” hàng tuần. Chia sẻ với con về cách sử dụng thiết bị thông minh, có trách nhiệm.

Việc giúp trẻ cai nghiện game và điện thoại không thể diễn ra trong ngày một ngày hai. Đó là quá trình cần sự kiên nhẫn, mềm mỏng nhưng kiên quyết của cha mẹ. Quan trọng nhất là tạo ra một môi trường tích cực, giàu tình yêu thương, giúp trẻ có đủ lý do để rời xa màn hình và tận hưởng thế giới thực một cách trọn vẹn hơn.