Không ít người từng có cảm giác rất quen: bước vào nhà ông bà, hay ở gần người lớn tuổi, ta thường ngửi thấy một mùi rất đặc trưng - khó gọi tên, không hẳn là mùi mồ hôi, cũng không giống mùi thức ăn. Nhiều người vô thức gọi đó là "mùi người già".

Điều khiến không ít người giật mình là: Mùi này không chỉ xuất hiện ở người cao tuổi, mà có thể bắt đầu từ sau tuổi 40. Và trái với suy nghĩ phổ biến, hiện tượng này không liên quan nhiều đến chuyện vệ sinh cá nhân.

"Mùi người già" thực sự tồn tại dưới góc nhìn khoa học

Các nghiên cứu về mùi cơ thể cho thấy, trên da người trung niên và cao tuổi thường xuất hiện một hợp chất có mùi đặc trưng gọi là 2-nonenal. Đây là phân tử mùi gần như chỉ phát hiện rõ ở người từ 40 tuổi trở lên, và hiếm gặp ở người trẻ.

Mùi của 2-nonenal thường được mô tả là hỗn hợp giữa: Mùi áo quần để lâu ngày không giặt; Mùi dầu mỡ bị oxy hóa; Kèm cảm giác ẩm, hơi "cũ".

Đáng nói là càng tắm rửa, mùi này không hẳn biến mất hoàn toàn, bởi nó không đơn thuần nằm trên bề mặt da.

Nguyên nhân không nằm ở việc "ở bẩn"

Theo y học, 2-nonenal hình thành khi các axit béo không bão hòa nhóm omega-7 trong cơ thể bị oxy hóa. Khi tuổi càng cao, lượng axit béo này trong tuyến bã nhờn tăng lên, trong khi khả năng chống oxy hóa tự nhiên của cơ thể lại suy giảm.

Hệ quả là quá trình oxy hóa diễn ra mạnh hơn, sinh ra phân tử mùi đặc trưng. Đây là biến đổi sinh lý liên quan đến lão hóa, chứ không phải do người đó lười tắm hay thiếu sạch sẽ.

Một số bệnh lý có thể làm mùi cơ thể nặng hơn

Ngoài yếu tố tuổi tác, mùi cơ thể bất thường còn có thể là dấu hiệu cảnh báo sức khỏe:

Tiểu đường: Khi kiểm soát đường huyết kém, cơ thể tạo ra nhiều xeton, khiến hơi thở và mồ hôi có mùi giống táo hỏng hoặc mùi ngọt lạ.

Suy thận mạn tính: Các chất thải chứa nitơ không được đào thải hết, có thể thoát ra qua mồ hôi và hơi thở, tạo mùi giống cá khô.

Bệnh răng miệng: Sâu răng, viêm nha chu khiến vi khuẩn sinh mùi phát triển mạnh.

Thói quen hút thuốc, uống rượu, ăn nhiều đồ dầu mỡ cũng góp phần làm mùi cơ thể đậm hơn.

Vì vậy, nếu mùi xuất hiện đột ngột, nặng bất thường hoặc kèm theo mệt mỏi, sụt cân, khát nước nhiều… thì không nên chủ quan.

Vì sao người có mùi thường… không tự ngửi thấy?

Một nghịch lý phổ biến là: Người xung quanh ngửi thấy rất rõ, còn chính người trong cuộc thì không.

Nguyên nhân là do:

- Khứu giác suy giảm theo tuổi: Người lớn tuổi cần nồng độ mùi cao hơn gấp nhiều lần người trẻ mới có thể cảm nhận.

Hiện tượng "quen mùi" của não bộ: Khi tiếp xúc với cùng một mùi trong thời gian dài, não sẽ tự động giảm phản ứng để tránh quá tải thông tin, khiến người đó gần như "mù mùi" với chính mình.

Điều này lý giải vì sao nhiều người hoàn toàn không ý thức được mùi cơ thể của bản thân.

3 cách giúp cải thiện mùi cơ thể ở tuổi trung niên và cao tuổi

Dù không thể loại bỏ hoàn toàn quá trình lão hóa, nhưng mùi cơ thể hoàn toàn có thể được cải thiện đáng kể nếu điều chỉnh lối sống phù hợp.

Thứ nhất, duy trì vệ sinh và không gian sống thông thoáng

Tắm rửa đều đặn, thay quần áo ngay sau khi tắm, giặt chăn ga thường xuyên và mở cửa cho không khí lưu thông giúp giảm tích tụ mùi trong môi trường sống.

Thứ hai, vận động vừa sức, đều đặn

Hoạt động thể chất giúp cải thiện chức năng gan - thận, tăng trao đổi chất và hỗ trợ đào thải các chất gây mùi. Đi bộ nhanh, tập dưỡng sinh, làm vườn hay vận động nhẹ mỗi ngày đều có lợi.

Thứ ba, kiểm soát cân nặng và chế độ ăn

Thừa cân làm tăng nguy cơ rối loạn chuyển hóa, tiểu đường - những yếu tố khiến mùi cơ thể nặng hơn. Giảm đồ chiên rán, hạn chế rượu bia, tăng rau xanh và nước uống sẽ giúp mùi cơ thể dịu đi theo thời gian.

Mùi cơ thể là dấu ấn của thời gian, không phải điều đáng xấu hổ

"Mùi người già" thực chất là một biểu hiện rất con người của quá trình lão hóa. Nó không nói lên nhân cách, sự sạch sẽ hay giá trị của một con người.

Ai rồi cũng sẽ bước qua tuổi trung niên, cũng sẽ mang trên mình những dấu hiệu của thời gian. Điều quan trọng không phải là né tránh, mà là hiểu đúng, chăm sóc đúng và đối xử với người lớn tuổi bằng sự tôn trọng và cảm thông - như cách chúng ta mong muốn được đối xử trong tương lai.