Rau mầm gai thực chất là phần chồi non của cây gai – loài cây có thân cao từ 1,5 đến 3,5 mét, nhiều gai và rất ít nhánh, thông thường mỗi cây chỉ phát triển 2–4 nhánh. Lá cây hình bầu dục, mép răng cưa, trong khi hoa có màu vàng nhạt và kích thước nhỏ.

Loài cây gai sinh trưởng tốt ở môi trường khắc nghiệt, thường mọc trên các sườn núi cao từ 250 đến 1.000 mét, nơi đất khô, nghèo dưỡng chất. Tại Việt Nam, mầm gai xuất hiện nhiều ở những vùng núi phía Bắc và phát triển tự nhiên mà không cần chăm sóc.

Khi tiết trời bắt đầu ấm lên và độ ẩm tăng, thường vào đầu mùa xuân, cây gai mới bắt đầu nảy chồi. Những mầm xanh mướt lúc này được người dân địa phương thu hái để chế biến thành các món ăn dân dã nhưng đậm hương vị núi rừng.

Rau mầm gai có thể dùng cho nhiều cách chế biến như xào, chiên giòn hay luộc. Khi sơ chế, cần cạo bớt các gai cứng, cắt bỏ phần ngọn, rửa sạch rồi chần qua nước sôi trước khi nấu. Hương vị của loại rau này rất riêng: vừa thơm, vừa giòn, thanh mát, lại có chút vị đắng nhẹ hòa cùng vị ngọt tự nhiên của núi rừng.

Được ví là “vua rau dại” cực bổ dưỡng

Rau mầm gai không chỉ hấp dẫn bởi vị tươi mát đặc trưng mà còn được đánh giá cao nhờ hàm lượng dinh dưỡng dồi dào. Theo phân tích, trong 100g phần thân và lá non của loại rau này có khoảng 27 kcal, cùng 4,2g protein, 0,2g chất béo, 4,3g carbohydrate và 4,2g chất xơ.

Đáng chú ý, hàm lượng khoáng chất như phốt pho, kali, canxi, magie hay sắt đều vượt trội hơn nhiều so với các loại rau thông thường. Loại rau này cũng không chứa chất béo hay cholesterol có hại.

Không chỉ bổ dưỡng, mầm gai còn mang lại nhiều lợi ích cho sức khỏe như hỗ trợ ổn định huyết áp, bảo vệ tim mạch, thúc đẩy hệ tiêu hóa hoạt động tốt hơn, giảm nguy cơ tiểu đường và cung cấp khả năng chống oxy hóa, góp phần phòng ngừa ung thư. Nhờ những điểm nổi bật đó, mầm gai được mệnh danh là “vua của các loại rau dại”.

Theo Tân Hoa Xã, y học Trung Quốc cho rằng rau mầm gai có vị ngọt, tính bình, đi vào kinh can, tâm, phế, có tác dụng làm mát máu, cầm máu, thanh nhiệt, lợi tiểu. Một số nghiên cứu khoa học đã chỉ ra rau mầm gai có tác dụng cầm máu, giảm mỡ máu, giảm huyết áp, kháng khuẩn, kháng virus.

Ăn rau mầm gai với lượng vừa phải còn có tác dụng cải thiện chất lượng giấc ngủ và ổn định cảm xúc. Ngoài ra, rau mầm gai còn có tác dụng điều trị suy nhược thần kinh, liệt dương do thận hư, đau nhức do thấp khớp, chấn thương, loét dạ dày tá tràng, viêm dạ dày mạn tính, co thắt dạ dày, viêm gan, tiêu chảy, kiết lỵ, tiểu đường, đau bụng kinh, viêm thận, phù nề. Một nghiên cứu cho thấy rau mầm gai còn hỗ trợ sức khỏe tim mạch tốt hơn cả nhân sâm.

Tuy nhiên, phụ nữ mang thai không nên ăn rau mầm gai, Sohu thông tin.

Giá cao, thường được săn lùng

Trước đây, cây gai thường bị người dân chặt bỏ, nhưng hiện rau mầm gai lại trở thành đặc sản được nhiều người tìm mua. Do chỉ thu hoạch được vào mùa xuân và sản lượng tự nhiên khá ít, loại rau này hiện rất khan hiếm trên thị trường. Ở Việt Nam, giá bán dao động từ 350.000 đến 400.000 đồng mỗi kilogram, cao hơn nhiều loại thịt, theo Arttimes

Trên thị trường quốc tế, chồi gai là loại thực phẩm được nhiều quốc gia châu Á như Nhật Bản, Hàn Quốc và Trung Quốc đánh giá cao. Giá trị của chúng vì thế cũng thuộc hàng đắt đỏ.

Tại Trung Quốc, thời điểm chồi gai vào mùa sinh trưởng luôn là lúc nông dân ở các vùng núi bắt đầu những chuyến đi rừng. Anh Kiều Băng Băng là một trong số đó. Mỗi khi chồi bắt đầu nhú, anh lại mang theo găng tay và túi đựng để lên núi tìm loại rau mà người địa phương xem là “vua rau rừng”. Do cây gai chỉ sản sinh một chồi duy nhất ở đỉnh, nguồn cung tự nhiên rất hạn chế. Cộng thêm việc thân cây chi chít gai nhọn, việc thu hái luôn tiềm ẩn rủi ro bị thương.

Khi thu hoạch, anh Băng chỉ cắt phần chồi non trên cùng và giữ lại 1–3 mắt chồi hoặc các nhánh nhỏ phía dưới để cây tiếp tục sinh trưởng. Nhờ cách thu hái này, mỗi cây có thể cho thu hoạch 2–3 lần trong mùa. Tuy nhiên, thời gian chồi gai đạt chất lượng tốt không kéo dài; mỗi năm chỉ khoảng ba đợt thu hái. Sau đó, cây già đi, phát triển cành lá và trở lại trạng thái như những cây gai thông thường.

Nhu cầu tăng mạnh khiến nhiều nơi bắt đầu thử nghiệm trồng chồi gai theo phương pháp canh tác. Nhờ vậy, giá bán đã giảm bớt so với trước, nhưng vẫn ở mức cao so với mặt bằng chung của các loại rau dại. Những năm gần đây, giá dao động từ 5.000 đến 10.000 NDT/kg, tương đương 16-33 triệu đồng, theo Người đưa tin.

(Tổng hợp)