Chị Nguyễn Thị Hồng Liên là thạc sĩ giáo dục, hiện đang công tác tại một trường học ở Hà Nội. Chị cũng có kinh nghiệm hơn 15 năm "giáo dục tại gia" bán thời gian cho hai con và có hành trình đồng hành cùng con học tiếng Anh tại nhà.

Theo chị, trẻ học tiếng Anh trong giai đoạn 5 tuổi đến 10 tuổi rất dễ dàng, đặc biệt những bạn nào tự tin, thích giao tiếp tiếng Việt thì lại càng dễ giỏi. Vì sao lại như vậy?

Thứ nhất là tính tiết kiệm: Nếu cho con học quá sớm ở độ tuổi 2 - 4 tuổi thì trẻ nhỏ thường không hay tập trung, nên việc học sẽ tiến triển chậm. Chưa kể ở độ tuổi này con đang tập nói tiếng Việt nên một lúc tiếp nhận nhiều ngôn ngữ cũng làm con khó khăn hơn. 

Ở độ tuổi này nếu bố mẹ nào không giỏi tiếng Anh thì không nên dạy con. Còn các gia đình có điều kiện thì cứ cho đi học ở trung tâm cũng không sao.

Về việc để trễ hơn, như là lên lớp 5 - 6 mới học: Về mặt cấu trúc não bộ thì khi học ở độ tuổi này cũng dễ hơn. Thứ 2 là môn nào cũng mới cả nên môn nào được học nhiều sẽ có lợi thế hơn. Thứ ba là học ở trường còn ít nên con có thể có thời gian ở nhà hàng ngày ôn tập độ 30 phút cho tiếng Anh.

Quy trình học tiếng Anh ở cấp tiểu học như thế nào là hợp lý, là đúng?

Con sẽ học đúng theo quy luật là nghe nói trước, đọc rồi viết. Nếu ở những năm 5-6-7 tuổi, con có học viết cũng là để bổ trợ cho quá trình nhớ từ, cấu trúc để nói được và phát âm tốt hơn và hỗ trợ việc đọc. Giai đoạn này các bé nghe và tích lũy vốn từ, sau đó bé mới bật ra để nói. 

Còn việc học viết diễn đạt ý của bản thân theo câu rồi học theo đoạn văn, đúng ngữ pháp nên học từ 10 tuổi (lớp 4) sau khi đã có nền tảng nghe nói tốt, và cách học cũng rất từ từ, thông qua các game, các hoạt động nhiều, học từ đơn giản rồi lên các lớp cao hơn sẽ học khó lên. 

Lộ trình và sách vở như thế nào?

A - Thứ nhất, về các thức học: 

Có thể cho con học tại nhà hoặc tại trung tâm, nếu bố mẹ không biết tiếng Anh thì cứ cho con đến trung tâm học và về nhà ôn tập cho con. Tài liệu tham khảo để tổ chức ở lớp học cho con như sau:

1. Bộ Family and Friends

Bộ này ngoài Class book và Work book còn có quyển ngữ pháp, quyển viết, hệ thống bài kiểm tra. Chị Liên cho con đọc và làm tất cả. Sau đó dùng cả đĩa CD room của quyển sách cho con ôn tập thêm, mỗi ngày 20 phút.

2. Bộ Oxford phonic world

Bộ này để củng cố phần Phonic. Bộ có 5 level, học hết là hoàn thành phonic. Bộ này còn có cả đĩa tương tác rất hay, có game và các phần dạy lại. Chị Liên hay bật cho máy dạy con. Mỗi ngày con học 15 phút.

3. Khi con lên level FF2, chị bổ sung cho con đọc hiểu quyển Fresh read 1 hoặc Reading comprehension 1, sau đó cứ lên 1 level lại tăng thêm các quyển đọc hiểu level 2, 3, 4, 5 cho con.

4. Khi con lên level FF3, trình độ mover, chị bắt đầu bổ sung thêm sách ngữ pháp. Chị dùng bộ New round up phù hợp với học sinh THCS hoặc lớp 4 - 5 trở lên. Đến level 3 là con chị giao tiếp tốt tiếng Anh, tự tin sử dụng tiếng Anh chị mới cho học ngữ pháp. 

5. Khi con lên level FF3 chị cũng bổ sung cho con nghe Step by step listening 1, sau đó cứ lên 1 level lại cho tăng lên nghe quyển 2, 3, 4.

6. Khi con lên lớp 4 - 5, khoảng level FF4 bắt đầu học Viết tiếng Anh, dùng bộ Great writing.

7. Ngoài ra chị hay cho con đọc sách, mỗi ngày hoặc mỗi tuần đọc 1 quyển.

8. Cuối cùng, chị cho con test các bài đầu ra. Ví dụ, học xong Family and Friends 2 là phải thi được Starter, học xong Family and Friends 4 là thi được Mover, xong Family and Friends 5 là Flyer và học xong Family and Friends 6 là thi được Ket, PET.

9. Ngoài các tài liệu trên, chị Liên còn sử dụng 1 số phần mềm học tiếng Anh bổ trợ thêm cho con:

Học nói và phát âm: 

- Luyện nói theo 1 trong 2 phần mềm ELSA SPEAK và CAKE. 

Sau khi sử dụng thì chị thích ELSA hơn, vì nó có 2 trình độ cơ bản cho người mới bắt đầu và nâng cao cho người muốn luyện phát âm thật giỏi.

Mỗi âm được học đều có nói âm đó trong từ, nói trong cụm từ, nói trong câu và nói trong đoạn văn. Phần mềm hay ở chỗ có chấm điểm nên luyện có mục tiêu và thấy rõ ngay tiến trình. Ngoài ra còn có kiểm tra đầu vào, có theo dõi luôn tiến độ học.

Mỗi ngày bạn phải luyện nói ít nhất 10 phút cho 5 bài. Còn nếu học thêm được thì càng tốt

- Chương trình dạy tiếng Anh BRAINPOP ESL/Monkey Junior hoặc MOBYMAX:

Để đáp ứng cho những bạn thích hoạt náo, có hình ảnh sống động, có các game với ngôn ngữ thì các bố mẹ có thể mua thêm các tài khoản học tiếng Anh gồm cả 4 kỹ năng nghe nói đọc viết và có tương tác với người học. Cách học này cực kỳ lôi cuốn học sinh tiểu học. Một trong 3 loại phần mềm dạy tiếng anh BRAINPOP ESL/ Monkey Junior hoặc MOBYMAX. Mỗi ngày cũng chỉ nên học tối đa 30 phút.

- RAZKIDS: Là tài khoản con chị học từ bé. Kinh nghiệm là không đọc nhiều quyển cùng 1 lúc để lấy điểm, mà đọc thật sâu 1 quyển cho thật nhớ. 

Cách học hiệu quả như sau: Mỗi ngày chỉ nên dành cho Razkids 10-30 phút. 

Bước 1 – Ngày 1: Cho con đọc đủ 3 nút nghe, đọc bằng mắt + ghi âm và trả lời câu hỏi, bước này là bước đọc vỡ. Chỉ chạy theo máy, hoàn toàn không cần tra từ điển hay biết nghĩa gì cả.

Bước 2- Ngày 2 - 3: Cho con nghe và đọc lại bằng mắt câu truyện, từ nào không biết nghĩa, không đoán ra nghĩa có thể tra từ điển với các bố mẹ không biết tiếng Anh, bố mẹ biết tiếng Anh có thể mô phỏng, giải thích cho con hiểu nghĩa từ đó bằng tiếng Anh. Bước này diễn ra lặp đi lặp lại 2 ngày.

Bước 3 – Ngày 4: Cho con nghe và chép lại truyện mà không cần nhìn tranh.

Bước 4 - ngày 5: Con vẽ lại sơ đồ tư duy và tự trình bày lại bằng miệng, mẹ có thể quay lại để con học thật sau.

Nếu như đọc 1 quyển quá nhiều lần làm con chán thì mẹ có thể cho đọc 1 quyển thật sau đủ 4 bước, 2 quyển còn lại đọc nhanh bước 1 và 2. Nhưng nhất quyết phải làm thật sâu 1 quyển và lướt 2 quyển. Sau khi thấy con làm tốt 1 quyển ở cả 4 bước và làm rất nhanh thì có thể khai thác 1 tuần độ 3 - 4 quyển. Cũng không nên làm quá 5 quyển 1 tuần.

Nhà chị Liên vì có tài liệu, mẹ đồng hành với các con hàng ngày, mỗi ngày độ 45 phút học tiếng Anh nên các con rất tiến bộ. Học hết 6 năm con thi được B1, khi test đầu vào IETLS để học lớp 6 con được 5,5. Con tự tin giao tiếp, đọc truyện, học các môn học bằng tiếng Anh khi hết lớp 6, lên lớp 9 các bạn có thể đạt Ielts 7-7,5.

B - Thứ hai: Ôn tập tại nhà là bắt buộc, không thể không làm.

Sau khi con học tiếng Anh trên lớp, cha mẹ cho con ôn lại toàn bộ tài liệu con đã học trên lớp tại nhà, nếu có thể thì mua thêm 1 bộ sách nữa để về nhà con làm lại 1 lần các kiến thức đã học trên lớp hoặc mua 1 bộ sách khác nhưng trình độ học tương đương với trình độ trên lớp để ôn thêm cho đa dạng. Các bước 1, 2, 3 là cần được thực hiện lặp đi lặp lại hàng ngày còn bước 4 chỉ làm khi có bài tập được giao, ko có bài tập thì vẫn phải làm bước 1, 2, 3.

Bước 1: 5 phút: Nghe lại toàn bộ các bài nghe đã học trên lớp trong CD, cứ nghe đi nghe lại bài nghe đó.

Bước 2: 10 phút: Nói lại theo toàn bộ các bài nghe đã học trên lớp trong CD. Mới đầu nghe từng câu và nhắc lại từng câu, sau đó nghe vài câu nhắc lại vài câu, rồi nghe và nhắc lại toàn bộ cả CD.

Nếu con 6,5 tuổi trở lên đã đi học lớp 1 thì cho nghe, đọc theo CD rồi tắt CD và cho con nhìn vào mặt chữ trong sách để đọc cho nhớ từ và cấu trúc.

Con có thể phát âm không  chuẩn, phụ huynh đừng sửa, bởi khi nghe đi nghe lại CD nhiều, các con mới quen được các âm tiếng Anh, khi quen và phân biệt được âm rồi thì dần dần con sẽ tự chỉnh phát âm của bản thân cho đúng. Đến lớp giáo viên của con sẽ là người chỉnh phát âm cho con.

Bước 3: 5 phút: Với các bé từ 6 tuổi đã học lớp 1, các con sẽ phải làm thêm 1 việc là nghe CD rồi chép lại. Để cho nhanh đừng bắt con viết ra giấy mà yêu cầu con viết ra cái bảng trắng, viết nhanh nhất có thể, không  cần đẹp vì mục tiêu là để con nhận diện được mặt chữ tiếng Anh.

Sau khi chép hội thoại có thể cho con chép từ mới rồi yêu cầu con đặt câu với các từ mới. Hãy nhớ là mục tiêu của hoạt động này là để các con lặp đi lặp lại việc viết từ mới thì sau một thời gian con mới nhớ từ chứ ko phải là ngày nào cũng phải viết và nhớ ngay từ mới của ngày đó.

Bước 4: 10 phút: Làm bài tập về nhà. Việc làm bài tập về nhà chỉ hiệu quả sau khi con đã làm bước 1, 2, 3 nêu trên. Vì bài tập là thể hiện kết quả của ôn tập, nếu chưa ôn qua bước 1, 2, 3 thì làm bài tập cũng không  giúp tiến bộ hơn. Đó là lý do tại sao nhiều bạn học sinh đi học tiếng Anh vài năm nhưng ko làm bước 1, 2, 3 hàng ngày mà chỉ làm bước 4 và kết quả là bài tập luôn hoàn thành mà không  lên được level tiếng Anh.

Hãy nhớ là nếu con có từ mới không  biết thì mình cho con tra từ điển, nghe từ điển đọc phát âm.

Khi bố mẹ ko biết tiếng Anh thì nên bổ sung thêm phầm mềm Razkids để cho các con đọc hàng ngày (có đủ cả phần đọc mẫu cho con nghe, con đọc lại bằng lời, con trả lời câu hỏi xem có hiểu không ) như vậy cha mẹ không  phải dạy mà có phần mềm hướng dẫn đọc.

Ngoài Razkids hiện còn có nhiều chương trình tiếng Anh online hỗ trợ thêm cho con, nhưng nên nhớ, không thể có gì thay thế 3 bước 1, 2, 3, 4 nêu trên.

Thời gian đầu khi con 5, 6 tuổi bố mẹ phải ngồi kèm hỗ trợ nhiều do con chưa giỏi các thao tác bật máy, tra từ điển. Nhưng lên lớp 2 thì phải dạy được con cách bật máy tính (file nghe để ở Desktop cho dễ mở), dạy con cách tra từ điển, thuộc quy trình 4 bước. Hàng ngày phụ huynh chỉ cần kiểm tra con đã có làm đủ 4 bước quy trình tự học tiếng Anh ở nhà là được.