Căn bệnh có tên Whitmore (tên gọi khác là bệnh melioidosis) mà cộng đồng thắc mắc và hoang mang thời gian qua là do vi khuẩn Burkholderia pseudomallei gây nên. Đây là căn bênh không phải mới và hiếm gặp mà bị "bỏ quên". Bệnh này đã được ghi nhận lần đầu tiên trên thế giới vào năm 1911, xuất hiện tại Việt Nam từ 1936.

Nguyên nhân và cơ chế gây bệnh

Vi khuẩn từ vết xước đi vào máu gây nhiễm trùng máu.

Vi khuẩn Whitmore sống rất dai, có thể sống nhiều năm liền trong môi trường đất và nước đã bị nhiễm khuẩn. Vi khuẩn Whitmore xâm nhập vào cơ thể qua vùng da trầy xước. Vi khuẩn từ vết xước đi vào máu gây nhiễm trùng máu hay áp xe hoại tử nhiều cơ quan trong đó có da và vùng da bị bệnh gây loét hoại tử nên bị gọi là "ăn thịt người".  

Bệnh này không lây từ người sang người và cũng không dễ bị nếu vệ sinh sạch sẽ, gặp ở người lớn nhiều hơn trẻ em, thường xuất hiện ở nơi khí hậu nhiệt đới gió mùa.

Triệu chứng bệnh

Nhiễm trùng rải rác: Vết loét hình thành ở nhiều cơ quan khác nhau.

Triệu chứng bệnh có thể cấp tính gồm sốt, suy hô hấp, co giật hoặc viêm phổi kéo dài, sốt kéo dài, loét hoại tử một hay nhiều vùng da trên người.

Tỉ lệ tử vong của Whitmore là 40 - 60%, bệnh nhân có thể tử vong trong 1 tuần với các trường hợp nặng bị nhiễm khuẩn cấp.

Nhiễm trùng máu: Các triệu chứng bao gồm sốt cao rét run, đau đầu, đau họng, khó thở, đau vùng bụng trên, tiêu chảy, đau khớp và đau cơ, mất phương hướng, vết loét có mủ trên da.

Nhiễm trùng phổi: Các triệu chứng bao gồm ho (có đờm hoặc không), đau ngực khi thở, sốt cao, đau đầu và đau cơ, sụt cân.

Nhiễm trùng khu trú: Đau hoặc sưng ở một vùng nhất định (khu trú), chẳng hạn như tuyến mang tai, nơi thường liên quan nhất với quai bị và nằm bên dưới và phía trước tai.

Sốt, loét hoặc áp xe trên, hoặc ngay bên dưới da - có thể bắt đầu như những nốt u cục cứng chắc màu xám hoặc trắng, trở nên mềm và viêm; sau đó trông giống như vết thương do vi khuẩn ăn thịt gây ra.

Nhiễm trùng rải rác: Vết loét hình thành ở nhiều cơ quan khác nhau rải rác trên cơ thể, sụt cân, đau đầu, co giật, đau ở các bộ phận khác nhau (ngực, dạ dày, cơ, khớp).

Bệnh có biểu hiện ở vị trí khác nhau và có các triệu chứng khác nhau nên thường dễ nhầm lẫn với các triệu chứng của nhiễm trùng thông thường khác như quai bị, áp xe, viêm tấy...

Người bệnh tiểu đường, bệnh phổi và bệnh thận mãn tính có nguy cơ dễ mắc bệnh này với các biểu hiện lâm sàng đa dạng: Sốt cao, đau cơ, có các ổ nhiễm khuẩn trên da, áp xe cơ, áp xe gan lách, viêm phổi... nên cần đến các cơ sở y tế để chẩn đoán sớm.

Cách phòng ngừa và điều trị

Hạn chế tiếp xúc với bùn, đất hoặc các vùng nước có khả năng bị ô nhiễm.

Theo PGS.TS Đỗ Duy Cường, Giám đốc Trung tâm Bệnh nhiệt đới, BV Bạch Mai khuyến cáo, những năm gần đây, số ca bệnh whitmore được báo cáo không ngừng tăng, cao điểm thường tập trung vào mùa mưa từ tháng 7-11. Đang giai đoạn nhạy cảm nên bác sĩ điều trị phải nghĩ đến bệnh này để làm xét nghiệm xác định và điều trị đúng kháng sinh. Bệnh có nguy cơ tái phát nên cần điều trị lâu dài và dứt điểm.  

Hạn chế tiếp xúc với bùn, đất hoặc các vùng nước có khả năng bị ô nhiễm. Nếu tiếp xúc phải có găng hay ủng bảo vệ, rửa sạch tay chân ngay khi tiếp xúc với nước hay đất không sạch. Đảm bảo vệ sinh thân thể sạch sẽ. Rửa tay, chân thường xuyên đặc biệt sau khi ra ngoài về. 

Hiện tại chưa có vaccine phòng và điều trị bệnh Whitmore. Khi nhiễm bệnh chỉ có thể điều trị qua hai giai đoạn.

Giai đoạn 1: Tối thiểu 10 đến 14 ngày dùng kháng sinh truyền tĩnh mạch (IV). Điều trị bằng kháng sinh này có thể kéo dài tới tám tuần.

Giai đoạn 2: Là 3 đến 6 tháng của một trong hai kháng sinh đường uống.

Ngoài ra, người dân cần lưu ý xịt khuẩn và giữ vệ sinh môi trường xung quanh. Đi đến bệnh viện hoặc các cơ sở y tế gần nhất khi có các triệu chứng như sốt cao, viêm phổi, áp xe, nổi cục nhiễm trùng ở các vùng khác nhau trên cơ thể.