Các nước Đông Nam Á có thể kiện Trung Quốc về vấn đề biển Đông thời gian tới

Theo học giả Heydarian, ít nhất một nước Đông Nam Á có thể đâm đơn kiện yêu sách của Trung Quốc trong thời gian tới.

Gần đây, Mỹ đã tuyên bố không trung lập trong vấn đề Biển Đông và bác bỏ hầu hết các yêu sách của Trung Quốc về hàng hải tại vùng biển chiến lược này. Một số nước trong khu vực cũng yêu cầu Bắc Kinh nên tuân thủ luật pháp quốc tế liên quan đến Biển Đông.

Ngày 13/7 sau khi Bộ Ngoại giao Mỹ đăng Thông cáo của Ngoại trưởng Mike Pompeo chính thức phản đối “đường 9 đoạn” do Trung Quốc tự tiện vạch ra trên Biển Đông và bao trọn gần hết Biển Đông đã đẩy căng thẳng ngày càng leo thang. Lập trường của Mỹ nhất quán với phán quyết năm 2016 của một tòa trọng tài quốc tế ở La Hay (Hà Lan).

Ngày 14/7, Trợ lý Ngoại trưởng Mỹ phụ trách Đông Á David Stilwell cho biết Mỹ nên trừng phạt các quan chức và công ty Trung Quốc đã theo đuổi các yêu sách “phi pháp” ở Biển Đông.

Trung Quốc đã xây dựng đường băng, nhà chứa máy bay và cơ sở radar phi pháp trên đá Chữ Thập. Ảnh: AMTI/ Thanh niên
Trung Quốc đã xây dựng đường băng, nhà chứa máy bay và cơ sở radar phi pháp trên đá Chữ Thập. Ảnh: AMTI/ Thanh niên

Giám đốc phụ trách nghiên cứu châu Á tại Hội đồng Quan hệ Đối ngoại ở Mỹ, Elizabeth Economy, cho biết, tuyên bố của ông Pompeo khẳng định Mỹ sẵn sàng tăng cường ủng hộ cho phán quyết của trọng tài quốc tế. 

Chuẩn đô đốc hải quân Mỹ Michael McDevitt nói rằng, việc bác bỏ yêu sách hàng hải thể hiện Mỹ đang phục vụ "lợi ích của những nước muốn Công ước Liên Hợp Quốc về Luật biển (UNCLOS) 1982 làm nền tảng cho việc xác định quyền hàng hải ở Biển Đông”.

Chuyên gia ở trung tâm nghiên cứu chiến lược CNA MacDevitt cho rằng, điều Mỹ muốn là Trung Quốc hãy tuân thủ luật pháp quốc tế đã được thừa nhận, bao gồm UNCLOS. UNCLOS tạo cơ sở cho vụ kiện của Philippines trình lên Tòa trọng tài Thường trực (PCA) ở La Hay (Hà Lan) năm 2012.

Hồ sơ kiện của Philippines thách thức tính pháp lý trong các yêu sách “9 đoạn” của Trung Quốc đối với các vùng biển. Tòa được PCA chỉ định đã ra phán quyết vào năm 2016 phủ định các yêu sách đó, theo hướng ủng hộ Philippines, nhưng Trung Quốc đã từ chối công nhận phán quyết đó.

Viện sĩ Richard Heydarian ở Manila cho rằng tuyên bố của Mỹ mang nhiều hàm ý, đặc biệt là với các đồng minh như Philippines. Trong trường hợp Trung Quốc đơn phương khiêu khích chống lại Philippines trong khu vực thì có thể lập luận là Lầu Năm Góc phải can thiệp nhân danh Philippines. Ông Heydarian cũng dự báo ít nhất một nước Đông Nam Á có thể đâm đơn kiện yêu sách của Trung Quốc. 

Giám đốc Viện Các vấn đề về Biển và Luật Biển tại Đại học Philippines, Jay Batongbacal cho hay, quan điểm cứng rắn hơn của Mỹ “mang lại thêm chỗ dựa cho một số quốc gia ASEAN trong đàm phán bởi họ biết rằng quan điểm của mình nhận được sự ủng hộ quốc tế rộng rãi hơn so với Trung Quốc”. Điều này tạo ra cơ sở biện minh cho hợp tác và điều phối chính sách giữa Mỹ và các nước Đông Nam Á trước các hoạt động của Trung Quốc.

Nhà phân tích cao cấp tại Viện Nghiên cứu Chiến lược và Quốc tế của Malaysia, Thomas Daniel cho rằng các nước thành viên ASEAN sẽ thận trọng hơn trong cách ứng xử với Trung Quốc và tuyên bố của Mỹ. Trung Quốc vẫn có tầm ảnh hưởng ở hầu hết các nước này và là đối tác thương mai quan trọng. Thomas Daniel cho rằng một số nước ASEAN cần giảm thiểu các tranh cãi nội bộ và tập trung vào những điểm chung khi đàm phán với Trung Quốc trong vấn đề Biển Đông. 

Trong quý 1 năm 2020, ASEAN đã thay thế EU và Mỹ để trở thành đối tác thương mại lớn nhất của Trung Quốc trong bối cảnh chiến tranh thương mại Mỹ-Trung và đại dịch Covid-19.

Thanh Mai

Dự báo thời tiết đêm nay và ngày mai (29-30/1): Hà Nội, Bắc Bộ rét đậm rét hại, vùng núi băng giá và mưa tuyết

Dự báo thời tiết đêm nay và ngày mai (29-30/1): Hà Nội, Bắc Bộ rét đậm rét hại, vùng núi băng giá và mưa tuyết

Hà Nội, Bắc Bộ trời có mưa vài nơi, rét đậm rét hại, vùng núi cao có nơi dưới 3 độ C, khả năng xảy ra băng giá và mưa tuyết. Bắc Trung Bộ rét đậm, gió vùng ven biển cấp 4. Nam Trung Bộ, Tây Nguyên, Nam Bộ đêm không mưa, ngày nắng.