Chuỗi cung ứng toàn cầu bị xáo trộn

Các địa phương đóng góp gần 69% GDP Trung Quốc sẽ tiếp tục “đóng chặt cửa thành” chặn virus corona thêm một tuần sau kỳ nghỉ Tết Nguyên đán kéo dài thêm 3 ngày so với thường niêm, đồng thời đóng cửa các nhà máy, trung tâm mua sắm, nhà hàng. Trong khi đó, tồn đọng lượng lớn hàng hóa mắc kẹt tại cảng, còn chi tiêu hộ gia đình tại Trung Quốc cũng “đóng sập”.

Trung Quốc áp dụng biện pháp hạn chế đi lại đối với 48 triệu người ở vùng dịch, mà tâm dịch là thành phố Vũ Hán - trung tâm sản xuất chế tạo và logistics đầu não đang bị tác động nghiêm trọng.

Hàng trăm nhà sản xuất tầm cỡ đóng tại Vũ Hán là mắt xích quan trọng trong chuỗi cung ứng toàn cầu. Robert Bosch GmbH, hãng sản xuất phụ tùng ô tô lớn nhất thế giới, mới đây buộc phải đóng cửa 2 nhà máy với 800 lao động tại Vũ Hán. Các nhà sản xuất ô tô lớn như Honda, Nissan đều đóng cửa nhà máy tại Vũ Hán.

Tình trạng gián đoạn sản xuất do dịch bệnh không chỉ diễn ra ở Vũ Hán mà đã lan sang các địa phương xuất khẩu chủ lực của Trung Quốc.

Việc Trung Quốc - quốc gia xuất khẩu số 1 thế giới về hàng hóa trung gian cho các ngành công nghiệp - đang bị tê liệt do dịch bệnh, khiến các chuỗi cung ứng toàn cầu không khỏi lao đao. Tỷ trọng hàng hóa chế tạo trung gian của Trung Quốc trên toàn cầu tăng gấp đôi lên 20% chỉ trong vòng 10 năm từ 2005-2015.

Phân tích dựa trên số liệu bán lẻ của Tổ chức Hợp tác và Phát triển Kinh tế (OECD), các nhà phân tích Bloomberg cho biết, hàng hóa trung gian của Trung Quốc chiếm tỷ trọng tới 40% chuỗi cung ứng tại châu Á. Riêng Mỹ, nền kinh tế lớn nhất thế giới nhập khẩu tới 10% hàng hóa trung gian từ các nhà máy ở Trung Quốc.
Hàng hóa bị tắc nghẽn

Khoảng 80% thương mại hàng hóa toàn cầu thực hiện qua đường biển. Trung Quốc là nơi có 7 trên 10 cảng bận rộn nhất thế giới, theo Hội nghị Liên Hiệp Quốc về Thương mại và Phát triển (UNCTD). Tuy nhiên, các hãng vận chuyển hàng hóa từ Trung Quốc đến phần còn lại của thế giới lại đang giảm số tàu biển, do các biện pháp ngăn dịch viêm phổi lây lan làm giảm nhu cầu này.

Hàng hóa bị tắc nghẽn sau khi nhiều quốc gia đóng cửa biên giới.

"Việc đóng cửa trung tâm sản xuất của thế giới ảnh hưởng lớn đến hoạt động vận tải bằng container. Do đây là phương tiện chính sử dụng tại châu Á và trên toàn cầu", Peter Sand - nhà phân tích tại tổ chức vận tải quốc tế BIMCO cho biết. "Việc này sẽ tác động đến nhiều ngành công nghiệp và hạn chế nhu cầu vận chuyển bằng container", Peter Sand nói.

Các biện pháp phòng dịch càng kéo dài, hàng hóa càng khó luân chuyển quanh thế giới. Hãng xe Hyundai đã ngừng sản xuất tại nhà máy ở Hàn Quốc, do nguồn cung linh kiện gián đoạn vì dịch viêm phổi.

Nhiều tàu biển hiện không thể cập cảng ở Trung Quốc, do việc đóng và bốc dỡ hàng hóa diễn ra chậm chạp, Guy Platten - tổng thư ký Phòng Vận tải biển Quốc tế (ICS) International. Một số tàu thì tắc nghẽn ở bến, chờ công nhân quay lại cảng để đóng và sửa chữa.

Số khác thậm chí lênh đênh tại các "khu cách ly nổi", do các nước như Australia hay Singapore từ chối tiếp nhận các tàu từng đến Trung Quốc vào cảng của họ, cho đến khi toàn bộ thủy thủ đoàn được xét nghiệm âm tính với virus, Sand nói. Platten thì biết ít nhất một đoàn thủy thủ sắp cạn kiệt lương thực, vì tàu của họ đã chờ quá lâu.

Nhiều doanh nghiệp vận tải lao đao

Các đại gia vận tải biển, như Maersk, MSC Mediterranean Shipping, Hapag-Lloyd và CMA-CGM đã giảm số tàu trên tuyến nối Trung Quốc và Hong Kong với Ấn Độ, Canada, Mỹ, Tây Phi. Các chủ tàu thì cho biết việc nhà máy Trung Quốc ngừng hoạt động qua Tết Nguyên đán đã kìm hãm nhu cầu tàu và buộc họ điều chỉnh lại công suất trong thời kỳ vốn đã là thấp điểm.

Một cảng biển ở Mỹ.

Các công ty thành viên BIMCO cho biết nhu cầu mua hàng hóa theo đường biển của Trung Quốc rất hạn chế, hoặc thậm chí không có, với các mặt hàng như than đá, dầu thô và quặng sắt. Việc này khiến giá dầu gần đây đi xuống.

Hãng logistics Freightos đã phải cảnh báo khách hàng về việc hàng hóa ra khỏi Trung Quốc sẽ chậm hơn. Họ khuyên cân nhắc chuyển sang dùng đường hàng không, hoặc mua đồ từ nước khác nếu có thể. Việc hàng hóa ùn ứ thường thấy sau mỗi dịp Tết nhưng năm nay sẽ càng nghiêm trọng hơn, đẩy chi phí lên cao và thời gian nhận hàng kéo dài, Freightos cho biết.

Không chỉ vận tải đường biển chịu ảnh hưởng. IAG Cargo - mảng vận chuyển thuộc British Airways đầu tuần này đã hủy hoàn bộ chuyến bay đến và đi từ Trung Quốc trong tháng 2. Hãng vận chuyển DHL cũng thông báo "gián đoạn nghiêm trọng trong việc vận chuyển bằng đường hàng không, xe tải và đường sắt".

Tình trạng này có thể "gây tác động lớn lên chuỗi cung ứng và sản xuất" tại hàng loạt ngành công nghiệp ở Trung Quốc, như xe hơi, dược phẩm, vật tư y tế và sản xuất công nghệ cao, DHL cho biết. Họ cũng đã ngừng dịch vụ vận chuyển tại Hồ Bắc - tâm điểm dịch bệnh.

UPS và FedEx Express thì cho biết sẽ tiếp tục bay đến và đi từ Trung Quốc. Dù vậy, UPS cũng thừa nhận nhu cầu giảm do nhiều doanh nghiệp ngừng hoạt động.