Phụ nữ thời kỳ tiền mãn kinh vẫn có nhu cầu tình dục, thậm chí nếu biết điều tiết và hòa hợp thì "chuyện ấy" vẫn diễn ra đều đặn, việc lên... tới đỉnh chỉ là chuyện nhỏ. Thế nhưng, đa số phụ nữ thời kỳ tiền mãn kinh có nhu cầu tình dục ít hơn so với thời trẻ tuổi, vì vậy khó tránh khỏi chuyện gia đình không êm ấm. Do nhiều nguyên nhân như tuổi tác,... nên thời gian cần thiết để đạt đến cao trào khi sinh hoạt tình dục là rất dài; tính đàn hồi và sức căng của âm đạo giảm; khả năng tiết chất nhày kém...

Vì thế khi sinh hoạt, phụ nữ thường cảm thấy đau, có khi việc quan hệ gây tổn thương đến tổ chức niêm mạc, hoặc tiếp tục gây viêm nhiễm đối với những chị em từng bị viêm, khiến họ không còn ham muốn. 

1. Mãn kinh là gì và độ tuổi diễn ra mãn kinh?

Tuổi mãn kinh có thể được định trước bởi gen mà không phụ thuộc các yếu tố khác.

Mãn kinh là sự kết thúc vĩnh viễn của kinh nguyệt, được xác nhận khi người phụ nữ không có kinh nguyệt 12 tháng liên tiếp mà không có nguyên nhân nào rõ rệt. Trong thời kỳ 12 tháng này, người phụ nữ vẫn có khả năng mang thai. Đây là một thời điểm thay đổi, mãn kinh không phải bệnh.

Tuổi mãn kinh trung bình là 51 tuổi, thông thường từ 45 - 55 tuổi. Ở các nước châu Á thường diễn ra sớm hơn. Có thể sớm lúc 40 và có thể muộn lúc 60 tuổi. Nếu có nhiều con thì tuổi mãn kinh muộn hơn.

2. Bước vào giai đoạn tiền mãn kinh và mãn kinh, cơ thể phụ nữ thay đổi ra sao?

Mỗi người phụ nữ có một biểu hiện khác nhau của tiền mãn kinh với các triệu chứng và cường độ rất khác nhau

Thay đổi kinh nguyệt: có thể ngắn hơn hay dài hơn, có thể nhiều hoặc ít đi. Cần đến khám khi: ra máu trên 1 tuần, ra máu nhiều, máu cục hay rong kinh, kỳ kinh ngắn lại rõ rệt, ra máu sau giao hợp.

Một số biểu hiện khác thường thấy như tình trạng "bốc hỏa"; vã mồ hôi ban đêm gặp trên 75% phụ nữ, cảm giác nóng bừng mặt, ngực và cổ; vết đỏ tạm thời trên ngực, lưng và cánh tay;  rối loạn giấc ngủ (mất ngủ, giấc ngủ sâu ngắn hơn); ức chế và trầm cảm; trí nhớ bị suy giảm.

Ngoài ra, phụ nữ giai đoạn này cũng thay đổi về ham muốn tình dục (có thể nhiều lên hoặc ít đi), âm đạo khô và đau, dễ nhiễm trùng và ngứa; thay đổi đường tiết niệu ( niệu đạo khô, dễ kích thích, đi tiểu đêm, dễ nhiễm trùng bàng quang); da kém đàn hồi, thiếu collagen; nguy cơ bệnh tim mạch và loãng xương.

Một số người có triệu chứng mệt mỏi, kém trí nhớ, đau cơ và khớp, tăng cân. Cơ quan nội tiết lúc đầu có AMH, Inhibin-B giảm, FSH tăng. Khi mãn kinh thực sự thì Estradiol (E2) mới giảm nhiều, còn testosteron giảm.

3. Tình dục khi mãn kinh có giảm sút?

Thực chất mãn kinh không làm ảnh hưởng quá nhiều đến ham muốn tình dục. Ảnh hưởng lớn nhất là lượng estrogen thấp làm âm đạo khô. Vì vậy, nhu cầu tình dục là nhu cầu của mọi lứa tuổi và nó xuất phát từ nhiều nguyên nhân chứ không chỉ phụ thuộc vào việc mãn kinh hay tuổi tác. Nên chuyện phụ nữ chưa mãn kinh đã hết nhu cầu hay phụ nữ trên 50, 60 tuổi vẫn có nhu cầu tình dục cao không có gì lạ

Độ tuổi này có thể giảm ham muốn tình dục, hoặc mất thời gian lâu hơn để có kích động tình dục, hoặc mất thời gian lâu hơn để có cực khoái.

Nếu sinh hoạt tình dục thường xuyên khi mãn kinh giúp cho âm đạo giữ được độ co giãn và thực chất, tình dục sau mãn kinh, nhiều cặp vợ chồng lại có tâm lý cảm thấy thoải mái hơn. Không có nỗi lo của thai nghén, nhiều thời gian hơn cho nhau khi con đã lớn.

4. Cách cải thiện các hoạt động tình dục cho phụ nữ mãn kinh

Điều chỉnh cuộc sống

Tập luyện (30 phút/ngày), ăn uống, ngủ và giảm căng thẳng. Ăn uống: chế độ ăn ít béo, cholesteron thấp, tăng lượng calci (500 - 1200 mg mỗi ngày cho phụ nữ trên 51 tuổi), vitamin D (800 – 1000 UI mỗi ngày cho sản phụ trên 51 tuổi), tắm nắng (15 phút/ngày).

Phương pháp trợ giúp cho hoạt động tình dục tuổi mãn kinh

Một số thuốc đang sử dụng trợ giúp cho hoạt động tình dục, loại không chứa hormone, dùng tại chỗ, được FDA chấp thuận và các BS sản phụ khoa chỉ định và được bán tại Việt Nam.

Các chất làm tăng nhạy cảm: Gel Zestra, bôi âm vật và môi lớn, tác dụng ngay từ 3 - 5 phút và kéo dài 45 phút.

Giữ ẩm cho âm đạo kéo dài: Replens, bôi âm đạo, làm sạch tế bào chết và kích thích tái tạo TB niêm mạc AD, giữ ẩm trong 3 ngày.

Tăng kích thích tình dục: Gel bôi Vigel, chứa L-Arginine và Peppermint. Làm tăng Nitric Oxide, gây tăng lượng máu tại chỗ.

Chất bôi trơn hòa tan trong nước: Astroglyde, K-Y Jelly. Không dùng bôi trơn hòa tan trong dầu vì làm hỏng bao cao su.

Sử dụng nong và tạo rung.

Sử dụng liệu pháp hormone thay thế

Lợi ích của liệu pháp này là làm giảm bốc hỏa, giảm triệu chứng khô âm đạo và các bất thường tiết niệu. Giảm nguy cơ loãng xương và ung thư đại tràng. Tuy nhiên, sinh hoạt tình dục ở phụ nữ trung niên có thể phát sinh một số trục trặc, chẳng hạn từ vài phút sau khi sinh hoạt đến lúc đi tiểu có cảm giác buốt, rát. Nguyên nhân là niệu đạo và niêm mạc bàng quang bị mỏng dần; dương vật khi ấn sâu vào âm đạo sẽ tạo thành ma sát gây ra vết thương nhẹ.

Khi gặp tình huống này, chị em nên ngừng sinh hoạt một thời gian, đủ để những tổn thương ấy có thể bình phục lại. Một điều không bao giờ được phép quên là vệ sinh trước và sau khi sinh hoạt. Điều này bảo đảm cho sức khỏe cho cả hai.