Nhiệt độ tăng cao có thể đe dọa sản lượng nông nghiệp ở khu vực vốn là nhà sản xuất chính dầu cọ, gạo, hạt cà phê và các mặt hàng khác, trong khi áp lực về nguồn cung cấp nước và điện có thể ảnh hưởng đến ngành sản xuất đang phát triển nhanh chóng của khu vực.

Indonesia không để lặp lại tình trạng năm 2016

Năm 2015-2016, hiện tượng El Nino xảy ra gây ra hạn hán cũng như cháy rừng ở một số khu vực ở Indonesia, khiến sản xuất nông nghiệp và khai khoáng sụt giảm, cuối cùng đẩy tỷ lệ lạm phát lên cao. 

Để tránh lặp lại những vấn đề của năm 2016, chính phủ Indonesia yêu cầu tất cả các bộ/ngành liên quan cũng như chính quyền địa phương sớm bắt tay vào chuẩn bị và xem xét tất cả các biện pháp để không tái diễn các vấn đề cách đây 8 năm.

"El Nino đã đến", Dwikorita Karnawati, người đứng đầu cơ quan Khí tượng, Khí hậu và Địa vật lý Indonesia (BMKG) nói với các phóng viên ở Jakarta vào đầu tháng 6. "Đỉnh điểm của El Nino ... được dự đoán sẽ xảy ra vào tháng 9 trên hầu hết ... tất cả các khu vực của Indonesia".

7 tỉnh của Indonesia, chủ yếu là các khu vực sản xuất dầu cọ trên đảo Sumatra và đảo Borneo - gần đây đã được đặt trong tình trạng báo động khẩn cấp trong bối cảnh gia tăng lo ngại về cháy rừng và đất than bùn trong những tháng tới do hạn hán do El Nino gây ra.

Ông Karnawati nói: "Đương nhiên, sẽ rất dễ gây ra các điểm nóng. Vì vậy, cần phải cẩn thận hơn.

El Nino là một kiểu khí hậu bắt nguồn từ Thái Bình Dương, được đánh dấu bằng nhiệt độ bề mặt nước biển trên mức trung bình. Nó thường mang lại điều kiện nóng và khô cho Đông Nam Á, trái ngược với thời tiết ẩm ướt và mát mẻ hơn từ La Nina.

Sau ba năm La Nina đến đầu năm 2023, El Nino đang quay trở lại. Karnawati cho biết nó dự kiến sẽ mạnh lên trong vài tháng tới sau khi bắt đầu yếu vào tháng 6.

Bà nói thêm rằng năm nay có thể lặp lại năm 2019, khi El Nino vừa phải góp phần tàn phá các vụ cháy đất và cháy rừng ở nền kinh tế lớn nhất Đông Nam Á, với ước tính thiệt hại của Ngân hàng Thế giới lên tới 5,2 tỷ USD.

Ảnh hưởng đến các nước láng giềng

Những đám cháy đó đã gây ra khói mù dày đặc vượt qua biên giới quốc gia, làm gián đoạn hàng trăm chuyến bay trong nước và ở các nước láng giềng Singapore và Malaysia, cũng như gây ra các vấn đề về hô hấp cho hàng triệu người.

Các nhà chức trách ở Singapore đã cảnh báo người dân rằng các điểm nóng cháy rừng có thể leo thang từ tháng 6 và đang phối hợp các kế hoạch để giảm thiểu nguy cơ khói mù quay trở lại từ Indonesia và Malaysia.

"Người dân cũng được khuyên nên chuẩn bị như đảm bảo rằng họ có đủ… khẩu trang và máy lọc không khí trong tình trạng hoạt động tốt", Cơ quan Khí tượng Singapore cho biết vào cuối tháng 5.

Thời tiết nắng nóng do El Nino gây ra dự kiến sẽ kéo theo việc thu hoạch các loại cây trồng như dầu cọ ở Indonesia và Malaysia, hai nhà sản xuất hàng hóa lớn nhất thế giới - được sử dụng để sản xuất các sản phẩm từ sô cô la đến xà phòng. Nó cũng có khả năng ảnh hưởng đến việc trồng lúa ở các nước như Thái Lan và Việt Nam, cùng với sản lượng ngô ở Philippines.

Theo một giám đốc điều hành của nhà sản xuất dầu cọ Indonesia Astra Agro Lestari, tác động có thể không ngay lập tức, người cho biết sản lượng thu hoạch thấp hơn chỉ có thể xảy ra hai năm sau khi El Nino bắt đầu.

Tuy nhiên, Ủy ban Dầu cọ Malaysia cho biết vào tháng 5 rằng El Nino có thể cắt giảm sản lượng dầu cọ thô của nước này tới 3 triệu tấn vào năm 2023. Quốc gia này đã sản xuất 18,45 triệu tấn mặt hàng này vào năm ngoái.

Tác động đến giá lương thực

Tại Việt Nam, Trung tâm Dự báo Khí tượng Thủy văn Quốc gia dự báo những đợt nắng nóng kỷ lục, hạn hán, xâm nhập mặn, thiếu nước sẽ tiếp tục diễn ra "trên diện rộng" trong những tháng đầu năm 2024 do El Nino.

Hiệp hội Cà phê và Ca cao Việt Nam đã trích dẫn một báo cáo cảnh báo rằng sản lượng cà phê có thể giảm tới 20% vào năm 2023. Việt Nam là nước xuất khẩu hạt cà phê Robusta hàng đầu cũng như gạo.

Tại Thái Lan, nước xuất khẩu gạo và đường số 2 thế giới, nhiệt độ trong tháng 4 đạt mức cao kỷ lục ở nước này là 43 độ C.

Văn phòng Ủy ban Mía đường Thái Lan đã dự báo rằng sản lượng mía trong nước sẽ giảm xuống 70-80 triệu tấn trong năm nay từ 94 triệu tấn vào năm 2022. Trong khi đó, Trung tâm nghiên cứu Kasikorn có trụ sở tại Bangkok ước tính sản lượng gạo giảm 6% so với cùng kỳ năm ngoái.

Trên thực tế, Bộ Nông nghiệp quốc gia đã yêu cầu nông dân không trồng lúa trái vụ để dành nước cho các loại cây trồng khác, cũng như cho các ngành công nghiệp và du lịch.

Tại Philippines, ước tính ban đầu cho thấy sản lượng gạo địa phương có thể giảm khoảng 1,8% và ngô vàng giảm 1% vào năm 2023. Mặc dù tác động kinh tế có thể ở mức tối thiểu, nhưng ngân hàng trung ương nước này coi tác động của El Nino đối với giá lương thực và năng lượng là rủi ro tăng giá. lạm phát đã giảm tốc nhưng vẫn cao hơn nhiều so với mục tiêu của chính phủ.

Shotaro Kumagai, nhà kinh tế tại Viện Nghiên cứu Nhật Bản, đã viết trong một báo cáo gần đây rằng nông nghiệp chiếm tỷ trọng cao trong GDP ở các nền kinh tế mới nổi của châu Á. "Do đó, sự sụt giảm trong sản xuất nông nghiệp và lạm phát kéo theo dự kiến sẽ gây áp lực giảm mạnh đối với nền kinh tế", ông viết.

Huy động mọi nguồn lực để đối phó với El Nino

El Nino cũng được cho là sẽ tác động đến sản lượng thủy điện, cũng như đẩy nhu cầu năng lượng tăng lên khi các doanh nghiệp và gia đình tăng cường điều hòa không khí.

Tình trạng thiếu nước đã ảnh hưởng đến hoạt động sản xuất thủy điện ở Việt Nam, gây ra tình trạng mất điện trên toàn bộ nền kinh tế. Vào đầu tháng 6, tỉnh Bắc Giang - nơi có các nhà cung cấp của Samsung và Apple, đã lên lịch cắt điện kéo dài hàng giờ theo huyện, mặc dù các nhà sản xuất lớn được cho là đã có thể tiếp tục sản xuất.

Công ty điện lực đã tuyên bố "phong trào tiết kiệm điện quốc gia", yêu cầu các hộ gia đình tiết kiệm điện và các doanh nghiệp hạn chế sử dụng máy móc lớn trong giờ cao điểm và sử dụng năng lượng tái tạo tại chỗ.

Ở Thái Lan, các khu công nghiệp lớn, đặc biệt là ở Hành lang Kinh tế phía Đông đang được quảng bá rầm rộ,  đang chuẩn bị cho El Nino bằng cách lấp đầy các cơ sở dự trữ nước tư nhân của họ để đảm bảo nguồn cung cấp cho người thuê.

Có những lo ngại rằng hạn hán có thể kéo dài hơn dự kiến. "Những gì chính phủ có thể làm bây giờ là tích trữ càng nhiều lượng mưa càng tốt trong suốt mùa mưa đến khoảng tháng 10", một quan chức từ cơ quan thủy lợi của chính phủ Thái Lan cho biết.

Vào tháng 6, Cơ quan quản lý thiên tai quốc gia Malaysia đã bắt đầu gieo mây - phương pháp tạo mưa nhân tạo ở khu vực phía bắc của Bán đảo Malaysia, nơi Cục Khí tượng đã cảnh báo về nguồn cung cấp nước ở các đập lớn.

Khu vực đó bao gồm cả Penang, nơi tập trung phần lớn ngành công nghiệp bán dẫn của Malaysia, vốn phụ thuộc vào nguồn cung cấp nước lớn.

Tại Philippines, cơ quan Khí tượng nước này tuyên bố El Nino bắt đầu vào tuần tới tại quốc gia này và người dân nên chuẩn bị ứng phó. El Nino có thể gây ra tình trạng hạn hán và khô hạn nghiêm trọng tại một số khu vực của Philippines, trong khi mưa lớn có thể diễn ra ở vùng phía Tây đất nước, gây tình trạng lụt lội nghiêm trọng.

Kể từ ngày 14/5, Cơ quan Quản lý dịch vụ thiên văn, địa vật lý và khí quyển Philippines (PAGASA) ghi nhận các khu vực có chỉ số nhiệt "nguy hiểm" dao động từ 42 đến 47 độ C. Để đảm bảo rằng tất cả các biện pháp đã được xem xét và tối đa hóa, chính phủ Philippines thành lập Nhóm đặc nhiệm El Nino, với nhiệm vụ xây dựng một kế hoạch phục hồi và chuẩn bị ứng phó thiên tai toàn diện.

Bộ Nông Nghiệp Philippines cũng chuẩn bị cho tình huống xấu nhất đối với nguồn cung gạo của đất nước. Theo Bộ Nông nghiệp Philippines, El Nino có khả năng tăng cường vào quý III/2023 và kéo dài đến năm 2024. Philippines cần có lượng gạo tồn kho dự trữ ít nhất là 52 ngày. 

Nếu tình trạng nguồn cung gạo thiếu hụt, Philippines có thể phải nhập khẩu. Bộ Nông nghiệp Philippines khuyến khích nông dân trồng các giống cây có khả năng chống nóng; giải quyết tình trạng rò rỉ trong hệ thống thủy lợi để tránh lãng phí nguồn cung cấp nước hay lựa chọn cuối cùng, tốn kém hơn, đó là làm mưa nhân tạo để cung cấp nước cho các hệ thống tưới tiêu.

Tổng thống Philippines Ferdinand Marcos Jr trong một vlog vào tháng trước đã nhấn mạnh tầm quan trọng của việc tiết kiệm nước khi đối mặt với El Nino, đặc biệt là ở những nơi như nhà ở, tiệm rửa xe, sân golf và bể bơi.

"Tất cả chúng ta đều có thể giúp đỡ. Tất cả chúng ta đều có thể làm được điều gì đó," Marcos nói.

Nhà kinh tế học Kumagai gợi ý rằng việc giới thiệu các cơ sở tái chế nước thải tại các nhà máy và mở rộng các chương trình bảo hiểm nông nghiệp là một trong những biện pháp chính để giảm bớt tác động kinh tế do El Nino gây ra.

"Những cách tiếp cận này rất cần thiết không chỉ đối với El Nino mà còn đối với La Nina và các rủi ro khác bắt nguồn từ biến đổi khí hậu. Tiến độ của những nỗ lực này sẽ quyết định tốc độ tăng trưởng kinh tế trung và dài hạn của các nước châu Á", ông nói.

(Nguồn: Nikkei/Jakarta)