Lễ hội Katê là một trong những lễ hội truyền thống tiêu biểu, mang ý nghĩa sâu sắc và rất quan trọng với đồng bào Chăm. Hàng năm, Lễ hội Katê diễn ra theo lịch Chăm vào 3 ngày cuối tháng 6 và đầu tháng 7 ÂL, do Hội đồng chức sắc Chăm, Ban Phong tục các khu vực đền, tháp Chăm tổ chức tại các đền, tháp Chăm có cộng đồng người Chăm sinh sống qua nhiều thế hệ.
Hiện nay, cộng đồng người Chăm sinh sống tập trung nhiều nhất là tỉnh Ninh Thuận cũ (nay là tỉnh Khánh Hòa), với tổng số gần 94.000 người, sinh sống chủ yếu ở 22 làng, đông nhất là làng An Nhơn, Bàu Trúc, Mỹ Nghiệp, Lương Tri, Văn Lâm…
Sáng ngày 21/10/2025 (Mùng 1/7 Chăm lịch) được coi là ngày lễ chính, Lễ hội Katê năm 2025 chính thức khai mạc tại Di tích Quốc gia đặc biệt khu vực tháp Pô Klong Garai, P.Đô Vinh; Tháp Pô Rômê và Đền Pô Inư Nưgar ở xã Phước Hữu. Hàng chục ngàn người Chăm trong trang phục lễ hội nghiêm trang đã lũ lượt hội tụ về dự.
Thường vào thứ 3 của lễ hội, đồng bào Chăm sẽ tưng bừng với các hoạt động vui chơi, đón Tết tại nhà. Đây cũng là dịp để người con Chăm từ khắp mọi miền đất nước trở về đoàn tụ cùng gia đình, bạn bè, dòng họ. Tuy nhiên, từ nhiều năm qua, Lễ hội Katê tại các đền, tháp Chăm ở Khánh Hòa đã kéo dài đến cả tuần để chào đón du khách thập phương.
Lễ hội Katê là dịp để cộng đồng dân tộc Chăm theo đạo Bà La Môn thể hiện lòng tôn kính, biết ơn đến các vị thần linh, tổ tiên, ông bà đã bảo bọc, chở che cho con dân có cuộc sống thuận hòa, bình yên, ấm no; Đồng thời, thông qua các nghi lễ dâng cúng, đồng bào Chăm cũng cầu xin mưa thuận gió hòa, mùa màng luôn tươi tốt, cầu mong mọi lứa đôi hòa hợp, sinh trưởng khỏe mạnh, mọi người hạnh phúc.
Theo truyền thuyết, người Chăm là chị cả, người Raglai là em út; Và theo chế độ mẫu hệ, người con gái út thừa kế tài sản và phụ trách thờ cúng tổ tiên. Vì vậy, tất cả y trang của các vua, thần đều do người Raglai cất giữ và chỉ mang đến đền vào các dịp lễ hội Katê hay lễ cúng đầu năm mới.
Lễ Rước Y trang là nghi lễ chính, quan trọng, luôn là thủ tục khai hội thiêng liêng và tôn nghiêm, mang đậm màu sắc văn hóa đặc trưng của đồng bào Raglai, Chăm. Trải qua nhiều thập kỷ, nghi thức rước lễ này luôn được đồng bào Chăm và Raglai gìn giữ như "báu vật", lưu truyền qua mọi thế hệ.
Từ xưa đến nay, đền Pô Inư Nưgar ở làng Hữu Đức vẫn duy trì lễ Rước Y trang do dòng họ Chamalea người Raglai ở xã Phước Hà cất giữ. Y trang của vua Pô Klong Garai và vua Pô Rômê thì người Raglai đã giao lại hẳn cho đồng bào Chăm cất giữ.
Từ Hội đồng chức sắc Chăm, đến đại biểu và tất cả cộng đồng người Chăm hàng chục ngàn người, rông rắn nối nhau theo dòng người rước y trang Nữ thần, kéo dài từ tháp chính đến quá sân tháp. Sau lễ Rước Y trang, tiếp nối các nghi thức như: Mở cửa tháp chính, tắm bệ thờ Linga - Yoni, mặc trang phục, đại lễ cúng mừng Katê…
Và không biết từ bao giờ, Lễ hội Katê của đồng Chăm đã được đông đảo các dân tộc Việt Nam quan tâm và trở thành sản phẩm văn hóa, du lịch hấp dẫn, thu hút đông du khách trong và ngoài nước. Ngoài khám phá nét văn hóa độc đáo của cộng đồng người Chăm trong Lễ hội Katê, du khách còn được thưởng thức các tiết mục biểu diễn nghệ thuật truyền thống đặc sắc với nhiều tiết mục phong phú, các điệu múa dân gian mang thông điệp giao thoa giữa thế giới hiện tại và thế giới siêu nhiên, giữa con người với thần linh như các vũ điệu của thần Siva, nữ thần Uma, nữ thần Apsara, múa quạt, múa lu,… sinh động, nhịp nhàng trong tiếng trống Paranưng rộn ràng và tiếng kèn Saranai đặc sắc; Du khách còn có thể cùng hòa mình vào các trò chơi dân gian đặc trưng thú vị (trang trí Thôn-la; làm bánh gừng…) và cùng thưởng thức ẩm thực phong phú, an toàn đặc sản của đồng bào Chăm là một trải nghiệm vô cùng ấn tượng. Đặc biệt, trong hành trình khám phá văn hóa Chăm, du khách còn có thể trải nghiệm tham quan, thực hành tại hai làng nghề truyền thống, cảm thụ sâu sắc về giá trị nghệ thuật nghề làm gốm Bàu Trúc và nghề dệt thổ cẩm Mỹ Nghiệp của người Chăm,…
Từ năm 2017, Lễ hội Katê đã được Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch đưa vào danh mục Di sản văn hóa phi vật thể cấp Quốc gia. Với ý nghĩa văn hóa, lịch sử quan trọng, Lễ hội Katê của người Chăm là một trong những lễ hội truyền thống, tiêu biểu của tỉnh Khánh Hòa, được đưa vào danh mục cần bảo tồn và phát huy. Lễ hội Katê của đồng bào Chăm cũng là dịp thắt chặt tình đoàn kết, tinh thần tương thân tương ái, nâng cao ý thức về cội nguồn, giá trị đạo đức, nhân cách và tinh thần hòa hợp trong cộng đồng.
Trong nhiều năm qua, hầu hết các di tích lịch sử - văn hóa của dân tộc Chăm được xếp hạng trên địa bàn tỉnh Khánh Hòa đều phát huy cao giá trị thiêng liêng, là niềm tự hào của người dân địa phương. Trong đó, nhiều di tích đã trở thành điểm đến không thể thiếu trong các tour, tuyến du lịch, thu hút đông đảo du khách trong và ngoài nước tham quan, thưởng lãm mỗi ngày.
Ông Đàng Năng Thuận Joanh, một người Chăm ở thôn Tân Đức, xã Phước Hữu, tỉnh Khánh Hòa, là công chức của Sở Y tế, chia sẻ: “Lễ hội Katê năm nay diễn ra từ ngày 20 đến 22/10, nhưng thường kéo đến hết tuần. Em đã xin nghỉ 2 ngày để về đoàn viên cùng gia đình ăn mừng lễ hội (vì làm ở Nha Trang, cách nhà 110km). Đại lễ này, nhà nào cũng cúng kính tại nhà và nhiều người còn chỉn chu mâm cổ dâng lễ tại tháp để tạ ơn. Người Chăm quê em rất tự hào, hạnh phúc và vui mừng hơn vì năm nay nhà nước đầu tư quy mô lễ hội hoành tráng hơn nhiều năm trước…”
Nữ Trí thức Khánh Hòa chú trọng chăm sóc “sức khỏe hoàn hảo”
Sức khỏe hoàn hảo của nữ trí thức là một vấn đề quan trọng. Bởi, trọng trách của nữ trí thức không chỉ là thiên chức của phụ nữ, mà còn cả vai trò chuyên môn nhiều lĩnh vực...