Bạn có thấy bản thân đang ngáp nhiều, cần đến tách cà phê thứ ba hay thứ tư để tỉnh táo giữa buổi chiều hay gục đầu trong các cuộc họp? Những dấu hiệu như vậy có thể là hồi chuông cho thấy có thể bạn đang đối mặt với tình trạng thiếu ngủ mãn tính, một nguy cơ sức khỏe đáng báo động, theo cảnh báo mới đây từ Học viện Y học Giấc ngủ Hoa Kỳ (AASM).

“Buồn ngủ không chỉ là biểu hiện của sự mệt mỏi đơn thuần, mà nó còn là một vấn đề sức khỏe nghiêm trọng với nhiều hệ lụy sâu rộng”, tiến sĩ Eric Olson, Chủ tịch AASM, bác sĩ chuyên khoa phổi và y học giấc ngủ tại Mayo Clinic (Mỹ) cho biết.

Ảnh: Getty Images

Theo các chuyên gia từ nhiều tổ chức y tế như Học viện Thần kinh học Hoa Kỳ, Hội đồng An toàn Quốc gia và Học viện Bác sĩ Gia đình Hoa Kỳ, tình trạng buồn ngủ quá mức vào ban ngày đã từng dẫn đến những tai nạn giao thông đáng tiếc, sai sót trong công việc và góp phần làm trầm trọng thêm các bệnh lý nguy hiểm như tiểu đường, trầm cảm, tim mạch, huyết áp cao, béo phì và đột quỵ.

“Với một phần ba người trưởng thành ở Mỹ báo cáo rằng họ trải qua tình trạng buồn ngủ quá mức, tầm quan trọng của việc xác định các biện pháp can thiệp nhằm nhận biết, đánh giá và điều trị tình trạng này là không thể xem nhẹ”, tiến sĩ Olson cho biết.

Bà Kristen Knutson, chuyên gia về giấc ngủ, phó giáo sư thần kinh học và y học dự phòng tại Trường Y Feinberg thuộc Đại học Northwestern ở Chicago, cho biết: “Ngủ gật trong các cuộc họp nhàm chán là dấu hiệu của việc ngủ không đủ giấc. Một người được nghỉ ngơi đầy đủ sẽ không ngủ thiếp đi trong các cuộc họp, bất kể cuộc họp đó nhàm chán đến đâu”.

Theo bà, việc cảm thấy buồn ngủ quá mức vào ban ngày có thể làm suy giảm hiệu suất và là dấu hiệu của các rối loạn giấc ngủ tiềm ẩn hoặc các vấn đề khác. Nếu ai đó thường xuyên trải qua tình trạng này, họ nên thảo luận với bác sĩ của mình.

Những hiểm họa tiềm ẩn phía sau cơn ngáp

Tình trạng thiếu ngủ kéo dài khiến cơ thể phản ứng theo những cách nguy hiểm. Tiến sĩ Indira Gurubhagavatula, thành viên hội đồng AASM, cảnh báo: “Khi thiếu ngủ mãn tính, não bộ không còn khả năng nhận thức mức độ suy giảm của bản thân một cách chính xác nữa. Bạn nghĩ mình ổn, nhưng thực tế lại không phải vậy”.

Thậm chí, bộ não có thể rơi vào những giai đoạn "ngủ lịm siêu ngắn" (microsleeps), những giấc ngủ kéo dài vài giây và thậm chí bạn không thể nhận ra nó đang diễn ra khi vẫn đang tỉnh táo. “Chỉ một khoảnh khắc như vậy khi đang lái xe cũng có thể gây ra thảm họa”, bà nhấn mạnh.

Ước tính mỗi năm tại Mỹ, có tới 100.000 vụ tai nạn giao thông liên quan đến việc lái xe trong tình trạng buồn ngủ.

Một trong những công cụ đánh giá được khuyến nghị là Thang đo mức độ buồn ngủ Epworth, gồm 8 câu hỏi xoay quanh các tình huống sinh hoạt thường ngày như bạn sẽ ngủ thiếp đi như thế nào khi đang ngồi yên lặng sau bữa trưa không uống rượu; nằm nghỉ vào buổi chiều; ngồi không hoạt động ở nơi công cộng; ngồi đọc sách; ngồi trò chuyện với ai đó; ngồi trên xe với tư cách hành khách trong một giờ; ngồi trong dòng xe cộ vài phút khi đang lái xe; và xem tivi.

Mỗi tình huống được chấm điểm từ 0 đến 3, tổng điểm từ 10 trở lên được xem là dấu hiệu cần can thiệp y tế.

“Khi thiếu ngủ nặng, bạn có thể bị sụp mí, không ngồi thẳng nổi, run tay hay thậm chí cảm giác căn phòng quay cuồng. Một số người còn trở nên bốc đồng, liều lĩnh, cảm thấy như không quan tâm đến điều gì. Đây là dấu hiệu rõ ràng của hệ thần kinh bị suy giảm”, tiến sĩ Gurubhagavatula phân tích.

Nguyên nhân không chỉ là thiếu thời gian ngủ

Tình trạng buồn ngủ không chỉ đến từ việc ngủ ít. Các rối loạn giấc ngủ như ngưng thở khi ngủ, mất ngủ, hội chứng chân không yên hay rối loạn nhịp sinh học, cùng các bệnh lý mãn tính và tác dụng phụ từ các loại thuốc cũng là những thủ phạm phổ biến.

“Ngay cả thuốc không kê đơn cũng có thể gây buồn ngủ. Người bệnh cần trao đổi với bác sĩ hoặc dược sĩ để được tư vấn”, bà Gurubhagavatula khuyến nghị.

Bên cạnh đó, thói quen sống cũng ảnh hưởng lớn đến chất lượng giấc ngủ. Việc sử dụng rượu, cần sa, tiêu thụ quá nhiều caffeine, lười vận động hay phòng ngủ không đảm bảo yên tĩnh đều có thể làm giấc ngủ kém sâu và khiến năng lượng không được phục hồi như mong đợi.

“Tôi có những bệnh nhân rất bất ngờ khi giấc ngủ của họ cải thiện rõ rệt chỉ nhờ việc từ bỏ một ly rượu trong bữa tối”, bà chia sẻ thêm.

Hãy lắng nghe những cơn ngáp bởi chúng có thể là tín hiệu cảnh báo sớm cho những vấn đề sức khỏe nghiêm trọng. Nếu bạn thường xuyên buồn ngủ ban ngày, đừng ngần ngại tìm gặp bác sĩ chuyên khoa giấc ngủ để được đánh giá và điều trị kịp thời. Giấc ngủ không chỉ giúp bạn cảm thấy tỉnh táo mà còn là nền tảng cho một cuộc sống khỏe mạnh, an toàn và hiệu quả hơn mỗi ngày.