Thứ trưởng Bộ Công thương Hoàng Quốc Vượng cho biết trong phương án tính giá điện sắp tới, Bộ sẽ đưa ra thêm một lựa chọn là ngoài phương án tính biểu giá điện theo 5 bậc, sẽ thêm một phương án nữa là 1 bậc.

Khách hàng không thích tính theo biểu giá bậc thang sửa đổi là 5 bậc, sẽ có thêm lựa chọn nữa là chỉ trả bằng 1 giá.

Nếu nhiều người chọn phương án 1 bậc có thể ảnh hưởng đến doanh thu của EVN nhưng dù với phương án giá nào, giá điện mới cũng phải bảo đảm hài hòa lợi ích của người tiêu dùng và doanh nghiệp.

Theo ông Vượng, đơn giá sẽ được xây dựng dựa trên giá điện bình quân (hiện là 1.864,44 đồng/kWh, chưa gồm thuế VAT). Mức giá của phương án này đang được cân nhắc nhưng chắc chắn sẽ cao hơn giá bình quân. 

Hồi tháng 2, Bộ Công thương cũng đã xây dựng kịch bản 1 giá (1 bậc) để lấy ý kiến rộng rãi. 

Theo đó, phương án 1 bậc có giá bằng mức giá điện bình quân hiện hành cho sinh hoạt là 1.897 đồng/kWh. Tiền điện của các hộ sinh hoạt có mức sử dụng từ  201 kWh/tháng trở lên (khoảng 6,7 triệu hộ theo số liệu tính đến hết năm 2018), tiền điện phải trả giảm từ 8.000 đồng đến 330.000 đồng/hộ/tháng. Còn nếu ở mức từ 0 - 200 kWh/tháng (khoảng 18,6 triệu hộ trong tổng số khoảng 26 triệu hộ khách hàng của ngành điện) có tiền điện phải trả tăng từ 17.000 đến 36.000 đồng/hộ/tháng.

Chính phủ đang quy định công thức tính giá bán lẻ điện bình quân vẫn dựa trên cơ sở đưa lợi nhuận định mức của EVN là một khoản cố định trong công thức tính để đảm bảo nguồn đầu tư cho EVN. Dù giá nào đi nữa vẫn theo nguyên tắc không để doanh thu bán điện giảm sút lớn (trong trường hợp sản lượng điện tương đương).

Ông Ngô Văn Tuyển, chuyên gia về tài chính doanh nghiệp, cho rằng với trường hợp 1 giá thì có thể giá thấp nhất cũng phải ngang mức đang áp dụng cho bậc 3 vì quản lý nhà nước  phải chọn mức giá trung bình chứ không thể lấy mức thấp nhất.

Ông nói: “Giả sử lấy giá theo bậc 3 hiện tại, thì người dùng từ 200 kWh trở xuống sẽ bị thiệt, người dùng từ 300 kWh trở lên sẽ có lợi. Nếu áp giá bậc 4 thì phải dùng từ 1.000 kWh trở lên mới có lợi, còn áp giá từ bậc 5 trở lên tất cả đều thiệt và thiệt nhất là người nghèo, người dùng ít điện”.

Theo số liệu thống kê 2018, thì 87% số hộ tiêu thụ không quá 300 kWh/tháng. Do đó, nếu áp giá bậc 3 hiện nay thì 87% số hộ là người nghèo hoặc có ý thức tiết kiệm sẽ gánh toàn bộ phần được hưởng lợi của 13% số hộ khá giả.

Ông Tuyển cũng cho rằng, việc tính hóa đơn tiền điện như hiện tại không hề phức tạp, học sinh tiểu học hoàn toàn có thể tính với 1 máy tính cầm tay. 

Ví dụ:  sử dụng 590 kWh sẽ phải trả số tiền là: 50 x 1.678 (đồng) + 50 x 1.734 + 100 x 2.014 + 100 x 2.536 + 100 x 2.834 + 190 x 2.927 = 1.465.130 đồng, chưa tính 10% VAT

“Với điện sản xuất đang phải dùng công tơ 3 giá, tính toán phức tạp hơn nhiều nhưng chúng ta vẫn làm để đảm bảo mục tiêu tiết kiệm điện”, ông Tuyển nhấn mạnh.

Thứ trưởng Vượng cũng cho biết tính toán ban đầu cho thấy những người sử dụng nhiều điện, trên 400 kWh sẽ chọn phương án 1 giá điện, nhưng số người sử dụng bình quân dưới  400 kWh hiện chiếm 70 - 80% tổng số lượng khách hàng.

“Phương án nào cũng có mặt được và không được, do đó phải tính toán tổng thể đối tượng nào trong xã hội chịu tác động. Với chính sách giá điện bậc thang hiện nay, những người thu nhập thấp sử dụng dưới 300 kWh vẫn có lợi hơn”, ông nói thêm.

PGS-TS Ngô Trí Long, nguyên Phó viện trưởng Viện Nghiên cứu giá cả của Bộ Tài chính, cho rằng, nếu áp biểu giá điện theo một bậc, chắc chắn giá sẽ cao hơn mức giá bình quân. Việc Bộ Công thương chọn 2 phương án là sáng kiến tốt, nhưng bên cạnh đó cũng nên giữ lại cách tính phương án 1 là 6 bậc. "Vì chia bậc càng nhiều, càng chi tiết, cách tính sẽ chính xác hơn. Hiện giá điện một bậc chỉ phù hợp với nhà giàu, nhu cầu xài điện nhiều, còn nhà nghèo, xài ít thì áp 1 bậc không có lợi”, PGS-TS Ngô Trí Long nói.