Nhân kỷ niệm 105 năm Ngày sinh Nữ tướng Nguyễn Thị Định (15/3/1920 - 15/3/2025), chúng ta cùng nhau ôn lại cuộc đời và sự nghiệp cách mạng lẫy lừng của người phụ nữ kiên trung, bất khuất, đã dành trọn đời mình cho sự nghiệp giải phóng dân tộc, thống nhất đất nước.

Thiếu tướng Nguyễn Thị Định không chỉ là một vị tướng tài ba, một nhà lãnh đạo xuất sắc, mà còn là biểu tượng sáng ngời của ý chí kiên cường, lòng yêu nước nồng nàn và tinh thần bất khuất của phụ nữ Việt Nam.

Nguyễn Thị Định sinh ngày 15/3/1920 tại xã Lương Hòa, huyện Giồng Trôm, tỉnh Bến Tre, trong một gia đình nông dân nghèo giàu lòng yêu nước. Tuổi thơ của bà gắn liền với những tháng ngày đất nước chìm trong ách đô hộ của thực dân Pháp. Chứng kiến cảnh người dân lầm than, cơ cực, bà sớm nung nấu ý chí đánh đuổi giặc ngoại xâm. Năm 16 tuổi, bà đã tham gia phong trào Đông Dương Đại hội (1936) và được kết nạp vào Đảng Cộng sản Đông Dương vào tháng 10/1938. Đây là bước ngoặt quan trọng, đánh dấu sự dấn thân của bà vào con đường cách mạng gian khổ nhưng vinh quang.

Năm 1939, chồng bà, đồng chí Nguyễn Văn Bích, bị thực dân Pháp bắt và đày ra Côn Đảo. Một năm sau, khi con trai chưa đầy một tuổi, bà cũng bị bắt, giam tại Khám Lá Bến Tre rồi bị đày lên nhà tù Bà Rá. Tại đây, bà nhận tin chồng đã hy sinh nơi lao tù Côn Đảo. Nỗi đau mất chồng, mất cha của con thơ không làm bà gục ngã. Trái tim người phụ nữ ấy càng sục sôi ý chí căm thù giặc ngoại xâm, quyết tâm đi theo con đường cách mạng mà Đảng và Bác Hồ đã lựa chọn.

Trong suốt cuộc đời hoạt động cách mạng, nữ tướng Nguyễn Thị Định đã lập nhiều chiến công hiển hách, góp phần quan trọng vào sự nghiệp giải phóng dân tộc. Một trong những chiến công tiêu biểu nhất là chuyến vượt biển lịch sử vào tháng 3/1946. Khi đó, bà được giao nhiệm vụ dẫn đoàn thuyền từ Bến Tre ra Bắc để báo cáo với Bác Hồ và Trung ương Đảng về tình hình chiến trường Nam Bộ, đồng thời xin chi viện vũ khí. Chuyến đi này vô cùng nguy hiểm, khi phải đối mặt với sóng to gió lớn, hệ thống phong tỏa nghiêm ngặt của quân địch. Bằng sự mưu trí và bản lĩnh thép, bà đã dẫn dắt đoàn thuyền cập bến an toàn tại miền Bắc, hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ. Khi quay trở lại, bà tiếp tục cùng các thành viên trong đoàn vượt trùng dương, đưa con thuyền chở 12 tấn vũ khí chi viện trở về miền Nam an toàn. Chuyến đi này đã mở ra con đường Hồ Chí Minh trên biển huyền thoại.

Nữ tướng Nguyễn Thị Định với các nữ chiến sỹ Quân giải phóng.Ảnh: TTXVN

Sau Hiệp định Genève 1954, bà tiếp tục ở lại miền Nam hoạt động bí mật. Năm 1960, bà trực tiếp chỉ đạo cuộc Đồng khởi tại Bến Tre, sự kiện đánh dấu bước ngoặt quan trọng của cách mạng miền Nam. Dưới sự lãnh đạo của bà, nhân dân Bến Tre đã đứng lên đấu tranh, làm lung lay bộ máy kìm kẹp của chính quyền Ngô Đình Diệm. Trong phong trào này, bà sáng lập "Đội quân tóc dài", một lực lượng đấu tranh chính trị nổi bật của phụ nữ miền Nam. Những người phụ nữ chân quê, tay không tấc sắt đã sử dụng chính sự kiên cường, mưu trí để đối đầu với kẻ thù, góp phần quan trọng vào thắng lợi của cách mạng.

Năm 1965, bà Nguyễn Thị Định được giao nhiệm vụ Phó tư lệnh Quân giải phóng miền Nam Việt Nam, tham gia Quân ủy miền, phụ trách phong trào chiến tranh du kích. Ngày 17/4/1974, bà được phong quân hàm Thiếu tướng, trở thành nữ tướng đầu tiên của Quân đội nhân dân Việt Nam. Từ năm 1965-1975, bà đã có nhiều đóng góp quan trọng vào thắng lợi chung của quân và dân ta trong cuộc kháng chiến chống Mỹ, cứu nước. Mùa Xuân 1975, trong 5 cánh quân tiến về giải phóng Sài Gòn, có nữ tướng Nguyễn Thị Định trong vai trò Phó tổng tư lệnh Quân giải phóng, Phó tổng chỉ huy chiến dịch.

Bà Nguyễn Thị Định, Phó Tư lệnh Quân Giải phóng miền Nam Việt Nam, và em Hồ Văn Mến, dũng sỹ diệt Mỹ nhỏ tuổi nhất, tại Đại hội Anh hùng, Chiến sỹ thi đua, Dũng sỹ các Lực lượng vũ trang nhân dân miền Nam Việt Nam lần thứ hai (tháng 9/1967). Ảnh: TTXVN

Sau ngày đất nước thống nhất, bà tiếp tục cống hiến trên mặt trận chính trị với các chức vụ quan trọng như: Ủy viên Trung ương Đảng, Đại biểu Quốc hội, Chủ tịch Hội Liên hiệp Phụ nữ Việt Nam, Phó Chủ tịch Hội đồng Nhà nước. Bà cũng tích cực hoạt động quốc tế trên cương vị Phó chủ tịch Liên đoàn Phụ nữ dân chủ quốc tế, Chủ tịch Hội Hữu nghị Việt Nam-Cuba, góp phần thúc đẩy tình hữu nghị giữa Việt Nam với các nước bạn bè quốc tế.

Ngày 26/8/1992, bà từ trần, để lại niềm tiếc thương vô hạn cho nhân dân Việt Nam và bạn bè quốc tế. Với những đóng góp to lớn, bà được Đảng và Nhà nước trao tặng nhiều phần thưởng cao quý như: Huân chương Hồ Chí Minh, Huân chương Quân công hạng Nhất, danh hiệu Anh hùng Lực lượng vũ trang nhân dân... 

Thiếu tướng Nguyễn Thị Định đã đi vào lịch sử như một huyền thoại, một nữ tướng kiệt xuất, góp phần viết nên trang sử hào hùng của dân tộc. Hình ảnh bà sống mãi trong lòng nhân dân, truyền cảm hứng cho bao thế hệ phụ nữ Việt Nam tiếp tục vươn lên, cống hiến và bảo vệ đất nước.