Sẽ luôn có những người được tốt hơn (hoặc tồi tệ hơn) hơn con. Điều quan trọng là hiện tại con đã tốt hơn lên so với trước đây. Sự phát triển cá nhân là trọng tâm

Trong hành trình trưởng thành, ai cũng từng ít nhiều so sánh bản thân với người khác. Một học sinh có thể so điểm số với bạn cùng lớp, một nhân viên so thành tích với đồng nghiệp, hay một phụ huynh so điều kiện nuôi dạy con cái với những gia đình khác. Việc so sánh là phản xạ tự nhiên, đôi khi tạo động lực, nhưng cũng có thể trở thành áp lực nặng nề.

Điều quan trọng, theo nhiều chuyên gia tâm lý, không phải là “con hơn người khác bao nhiêu” mà là “con đã tốt hơn chính mình như thế nào”. Nhìn nhận sự phát triển cá nhân như một quá trình liên tục thay vì một cuộc đua là cách để mỗi người học được sự kiên nhẫn, sự tôn trọng bản thân và niềm tin vào giá trị nội tại.

Trong một xã hội cạnh tranh, so sánh thường được xem như thước đo thành công. Tuy nhiên, theo ThS. Nguyễn Thị Mai Anh - Phó Viện trưởng Viện Tâm lý học Nhân văn, so sánh có hai mặt. Tích cực khi nó giúp mỗi người có động lực học hỏi, đặt mục tiêu cao hơn. Tiêu cực khi sự so sánh liên tục khiến trẻ hoặc người trưởng thành đánh mất niềm tin, cảm thấy mình luôn thua kém.

“Không ai có cùng xuất phát điểm, hoàn cảnh, khả năng hay điều kiện. Vì vậy, dùng người khác làm chuẩn mực duy nhất để đánh giá bản thân sẽ dẫn đến những kỳ vọng thiếu thực tế và dễ sinh ra thất vọng”.

Hãy tưởng tượng một học sinh từng e ngại môn Toán, điểm số chỉ quanh mức trung bình. Sau một năm rèn luyện, em đã nâng điểm số lên mức khá, hiểu bài nhanh hơn, tự tin hơn. Dù vẫn chưa nằm trong nhóm học sinh giỏi nhất lớp, nhưng rõ ràng em đã “tốt hơn trước đây”. Sự cải thiện này có ý nghĩa nhiều hơn một con số so sánh với bạn bè.

Trong môi trường làm việc, điều này cũng tương tự. Một nhân viên trước kia thường ngại trình bày ý tưởng, nay đã mạnh dạn tham gia thảo luận, thậm chí đề xuất được giải pháp áp dụng thực tế. Sự tiến bộ này phản ánh quá trình tự rèn luyện, kiên trì vượt qua giới hạn bản thân.

Trong giáo dục gia đình, sự phát triển cá nhân thường bị che mờ bởi những kỳ vọng so sánh. Nhiều bậc phụ huynh hay đặt câu hỏi: “Sao con không giỏi như bạn A?”, “Sao con chưa bằng anh chị họ?”. Những câu hỏi này có thể khiến trẻ cảm thấy mình không đủ tốt, dù đã nỗ lực.

Thay vào đó, cách tiếp cận được nhiều chuyên gia khuyến nghị là ghi nhận từng bước tiến nhỏ. Khi con làm bài tập chăm chỉ hơn hôm qua, khi con biết kiềm chế cảm xúc thay vì nổi nóng, khi con có thêm một kỹ năng mới tất cả đều xứng đáng được công nhận. Điều quan trọng là nuôi dưỡng cho trẻ tư duy phát triển tin rằng khả năng có thể rèn luyện qua nỗ lực và trải nghiệm. Mỗi bước tiến, dù nhỏ, đều là nền tảng để con đi xa hơn.. Sự phát triển cá nhân không chỉ gắn với kết quả hữu hình như điểm số, thu nhập, hay chức danh. Đó còn là sự trưởng thành trong thái độ, trong cách ứng xử với người khác, và trong việc hiểu chính mình.

Một người biết lắng nghe hơn so với trước, biết chia sẻ trách nhiệm, biết quản lý thời gian hiệu quả hơn đó đều là những tiến bộ đáng giá. Khi biết nhìn lại bản thân để thấy sự thay đổi tích cực, mỗi người sẽ tìm thấy niềm tin để tiếp tục hành trình học hỏi.

Sự phát triển cá nhân không phải một chặng đua ngắn mà là cả hành trình. Luôn có người giỏi hơn, thành công hơn, may mắn hơn nhưng cũng luôn có người đang gặp nhiều khó khăn hơn. Sự thật ấy giúp chúng ta khiêm nhường và cũng bớt áp lực. Quan trọng hơn, sự phát triển không dừng lại ở một cột mốc. Hôm nay tốt hơn hôm qua, ngày mai lại có thể tốt hơn hôm nay. Điều đó mới là cốt lõi của sự trưởng thành.

Khi thay đổi cách nhìn, từ so sánh với người khác sang so sánh với chính mình, mỗi người sẽ tìm được động lực bền vững hơn. Bởi sự tiến bộ, dù nhỏ, vẫn đáng giá hơn nhiều so với việc chạy theo một chuẩn mực xa vời.

Trong hành trình đó, mỗi cá nhân, mỗi đứa trẻ, mỗi người lao động đều có quyền được công nhận vì những bước đi chậm rãi nhưng vững vàng. Và chính những tiến bộ ấy mới là thước đo giá trị thật sự của sự phát triển cá nhân.