Khi gặp khó khăn, vẫn nên giúp đỡ người khác

Trong cuộc sống, ai cũng trải qua những giai đoạn chông chênh, khi công việc không thuận lợi, tài chính eo hẹp hoặc tâm trạng nặng nề. Phản ứng tự nhiên của con người thường là thu mình lại, ưu tiên giải quyết vấn đề cá nhân trước. Tuy nhiên, nhiều nghiên cứu và trải nghiệm thực tế lại cho thấy một trong những cách hiệu quả nhất để vượt qua khó khăn chính là mở lòng giúp đỡ người khác.

Theo các nhà tâm lý học, hành động giúp đỡ không chỉ mang lại lợi ích cho người nhận, mà còn tác động tích cực đến chính người cho. Khi giúp người khác, não bộ tiết ra các chất dẫn truyền thần kinh như dopamine và oxytocin, giúp cải thiện tâm trạng, giảm căng thẳng và tạo cảm giác ý nghĩa cho cuộc sống. Đặc biệt, khi bản thân đang trải qua khó khăn, việc hỗ trợ người khác sẽ giúp thay đổi trọng tâm suy nghĩ từ sự tập trung vào vấn đề của mình sang việc tìm giải pháp cho người khác, qua đó giảm cảm giác bế tắc.

Một ví dụ điển hình là các cộng đồng hỗ trợ lẫn nhau trong thiên tai. Dù bản thân chịu thiệt hại, nhiều người vẫn sẵn sàng chia sẻ lương thực, chỗ ở hoặc thời gian giúp dọn dẹp. Sự sẻ chia ấy không chỉ giúp cộng đồng đứng vững hơn, mà còn giúp chính người cho cảm thấy mạnh mẽ, bớt đơn độc.

Giáo dục trẻ em từ những hành động nhỏ, cha mẹ có thể bắt đầu dạy con tinh thần này từ những việc rất nhỏ như nhường đồ chơi cho bạn, giúp bạn làm bài tập, hoặc cùng cha mẹ chuẩn bị quà cho những người khó khăn hơn. Khi trẻ hiểu rằng sự hỗ trợ không phụ thuộc vào việc mình đang dư thừa hay thiếu thốn, chúng sẽ hình thành thói quen đồng cảm và biết tìm ý nghĩa ngay cả trong thời điểm khó khăn.

Điều quan trọng là cha mẹ không chỉ nói, mà cần làm gương. Trẻ quan sát cách cha mẹ ứng xử trong những tình huống thực tế như giúp hàng xóm khi họ gặp rắc rối, hay chia sẻ thời gian lắng nghe một người đang buồn. Những trải nghiệm trực tiếp này sẽ khắc sâu trong nhận thức của trẻ, tạo thành nền tảng cho nhân cách sau này.

Giúp người để tự giúp mình, về bản chất khi hỗ trợ người khác chúng ta đang kích hoạt một vòng tròn tích cực, hành động giúp đỡ mang lại cảm xúc tích cực, cảm xúc tích cực lại giúp ta có thêm năng lượng, sự sáng suốt để giải quyết vấn đề của chính mình.

Ở khía cạnh xã hội, tinh thần “giúp người giữa lúc khó khăn” tạo ra những mạng lưới hỗ trợ chặt chẽ. Khi mỗi cá nhân sẵn sàng giúp đỡ mà không đợi đến khi mình “đủ đầy”, cộng đồng sẽ trở nên bền vững hơn, giảm nguy cơ ai đó rơi vào tình trạng tuyệt vọng vì bị bỏ mặc.

Trong bối cảnh kinh tế, xã hội và môi trường đều chứa đựng những biến động khó lường, việc trang bị cho trẻ khả năng đứng vững trước áp lực và vẫn giữ được lòng trắc ẩn là điều thiết yếu. Cha mẹ có thể biến nguyên tắc này thành một phần trong “bộ giá trị gia đình”, được nhắc lại và áp dụng thường xuyên.

Không phải lúc nào giúp đỡ cũng đồng nghĩa với hỗ trợ vật chất. Đôi khi, một lời động viên, một cử chỉ quan tâm hay đơn giản là lắng nghe cũng có thể tạo ra khác biệt lớn. Quan trọng là duy trì sự sẵn sàng chia sẻ, ngay cả khi bản thân không ở trạng thái thuận lợi nhất.

Bởi lẽ, như nhiều người từng trải nhận ra: chính trong những lúc mình tưởng chừng yếu đuối nhất, hành động giúp người khác lại trở thành liều thuốc tinh thần, tiếp thêm sức mạnh để bước tiếp. Và đó cũng là món quà vô giá mà cha mẹ có thể trao cho con bài học về lòng nhân ái, bền bỉ theo suốt cả đời.