Căn bệnh này gây ho, viêm họng, khó thở, mệt mỏi thường xuyên và khiến việc ăn uống, hấp thụ dinh dưỡng bị ảnh hưởng nghiêm trọng. Có thời điểm, Tăng Thanh Hà cho biết cô chỉ nặng 43kg.

"Tôi đã trải qua một cuộc hành trình điều trị bệnh dạ dày khá gian nan. Tôi bị trào ngược dạ dày thực quản. Suốt 3 năm trời, tôi không thở tốt, tôi ho, viêm họng và lúc nào cũng trong tình trạng mệt mỏi như bị cảm cúm. Căn bệnh này đã khiến tôi xuống cân một cách trầm trọng. Giai đoạn đó, tôi nhận rất nhiều sự quan tâm về cân nặng của tôi, ai cũng nói tôi ốm quá, xuống sắc và già nua. Bản thân tôi nhiều lúc không dám nhìn mình trong gương. Tôi không muốn mình như thế...", Tăng Thanh Hà chia sẻ.

Trào ngược dạ dày thực quản là căn bệnh như thế nào?

Trào ngược dạ dày thực quản (GERD) không còn là bệnh “lạ” tại Việt Nam. Những cơn nóng rát, ợ chua, buồn nôn về đêm hay cảm giác vướng nghẹn kéo dài đã trở thành nỗi ám ảnh của rất nhiều người trưởng thành. Về bản chất, đây là tình trạng dịch dạ dày gồm acid, pepsin và đôi khi cả dịch mật, trào ngược lên thực quản, gây tổn thương niêm mạc và hình thành hàng loạt triệu chứng khó chịu. Khi cơ vòng thực quản dưới bị suy yếu hoặc đóng mở thất thường, dịch tiêu hóa vốn chỉ được phép nằm trong dạ dày lại “quay ngược đường” và kích thích liên tục phần ống tiêu hóa bên trên.

Thống kê trong nước cho thấy mức độ phổ biến của bệnh này đang tăng lên nhanh chóng. Báo cáo năm 2022 của Bệnh viện Bạch Mai cho biết tỷ lệ bệnh nhân đến khám tiêu hóa có dấu hiệu trào ngược chiếm khoảng 30% tổng số lượt khám chuyên khoa. Một nghiên cứu đăng trên Tạp chí Y học Việt Nam năm 2021 ghi nhận tỷ lệ trào ngược dạ dày thực quản ở người trưởng thành tại các đô thị lớn dao động 25-35%, trong khi con số khảo sát tại Bệnh viện Đại học Y Dược TP.HCM năm 2020 cho thấy có đến hơn 40% người đến khám vì triệu chứng ợ nóng hoặc đau tức vùng thượng vị có liên quan đến GERD. Các số liệu tuy khác nhau về phương pháp thu thập nhưng đều cho thấy xu hướng rất rõ rằng số người mắc bệnh tại Việt Nam đang tăng qua từng năm, đặc biệt trong nhóm người trẻ tuổi có lối sống căng thẳng và sinh hoạt thiếu điều độ.

Nguyên nhân gây GERD có thể đến từ nhiều yếu tố đan xen, nhưng phần lớn liên quan đến rối loạn chức năng cơ vòng thực quản dưới và áp lực bất thường trong dạ dày. Những bữa ăn quá no, thói quen nằm ngay sau khi ăn, tiêu thụ nhiều cà phê, rượu bia, đồ cay nóng hay thực phẩm chiên rán đều làm dạ dày tiết nhiều acid hơn và khiến cơ vòng bị quá tải. Ở một số người, nhiễm khuẩn Helicobacter pylori, thừa cân béo phì, thai kỳ hoặc những nghề nghiệp phải cúi, nâng vật nặng thường xuyên cũng góp phần làm tăng áp lực ổ bụng và đẩy dịch dạ dày trào ngược. Ngoài ra, căng thẳng kéo dài khiến hệ thần kinh giao cảm hoạt động mạnh, dạ dày co bóp thất thường và khiến tình trạng trào ngược dễ bùng phát hơn.

Người bị trào ngược dạ dày thực quản khó tăng cân?

Điểm đáng lưu ý là người mắc trào ngược kinh niên thường có vóc dáng gầy gò, mảnh mai hoặc khó tăng cân. Các bác sĩ tiêu hóa giải thích rằng dịch acid trào lên nhiều lần làm niêm mạc thực quản và dạ dày bị viêm, khiến quá trình tiêu hóa, hấp thu dinh dưỡng bị giảm hiệu quả. Nhiều bệnh nhân ăn ít đi vì sợ ợ nóng và đầy trướng, dẫn đến giảm năng lượng nạp vào. Một số người còn bị rối loạn cảm giác ăn uống, dễ buồn nôn hoặc no nhanh khi mới ăn được vài miếng, khiến cân nặng khó cải thiện. Việc ngủ không sâu giấc vì acid trào ngược ban đêm cũng khiến cơ thể tiêu hao nhiều năng lượng hơn mức bình thường, làm họ càng trở nên mệt mỏi và sút cân.

Để sống chung với bệnh, bác sĩ khuyến cáo người bệnh cần kết hợp điều chỉnh thói quen sinh hoạt với điều trị bằng thuốc nếu cần thiết. Quan trọng nhất là không ăn quá no, chia nhỏ bữa, hạn chế thức ăn dầu mỡ, cà phê, chocolate và đồ uống có gas. Bữa tối nên kết thúc trước khi ngủ ít nhất hai giờ để dạ dày có thời gian tiêu hóa bớt lượng thức ăn. Người bệnh nên ngủ kê cao đầu giường khoảng 10-15cm để hạn chế acid trào lên ban đêm. Những thói quen như bỏ thuốc lá, duy trì cân nặng hợp lý, tập luyện nhẹ nhàng sau bữa ăn và quản lý căng thẳng bằng thiền hoặc hít thở sâu cũng mang lại hiệu quả rõ rệt. Trường hợp triệu chứng kéo dài, bác sĩ có thể chỉ định thuốc ức chế tiết acid, thuốc bảo vệ niêm mạc hoặc kiểm tra nội soi để loại trừ biến chứng viêm loét, Barrett thực quản hay hẹp thực quản.

Cách phòng tránh bệnh dạ dày thực quản

Với những người chưa mắc bệnh, phòng tránh trào ngược dạ dày thực quản thực ra đơn giản hơn nhiều so với điều trị. Việc duy trì nhịp sống điều độ, ăn đúng bữa, không bỏ bữa sáng, hạn chế ăn khuya và giảm lạm dụng đồ uống kích thích, là chìa khóa quan trọng. Mỗi bữa ăn nên có độ đạm, tinh bột và chất xơ hợp lý để dạ dày tiêu hóa ổn định hơn. Kiểm soát cân nặng, giảm stress bằng cách ngủ đủ giấc và vận động đều đặn giúp cơ vòng thực quản hoạt động chính xác hơn. Nếu thường xuyên bị ợ hơi, buồn nôn nhẹ sau ăn, đau tức vùng giữa ngực hoặc nóng rát cổ họng khi nằm xuống, việc đi khám sớm tại các cơ sở chuyên khoa tiêu hóa là rất cần thiết để ngăn bệnh tiến triển.

Trào ngược dạ dày thực quản không phải bệnh hiểm nghèo, nhưng lại là tình trạng dễ tái phát và kéo dài dai dẳng nếu bỏ qua những cảnh báo ban đầu. Chăm chút cho bữa ăn, lối sống và tinh thần mỗi ngày là cách thiết thực nhất để bảo vệ hệ tiêu hóa và cũng là để bảo vệ chính sức khỏe lâu dài của mình.

(Tổng hợp)