Ngày 15/7, trong những bình luận mới nhất về tranh chấp thương mại đang gia tăng, Tổng thống Hàn Quốc đã thúc giục Nhật Bản dỡ bỏ các biện pháp kiểm soát đối với xuất khẩu công nghệ cao sang Hàn Quốc, điều mà theo ông sẽ đe doạ phá vỡ hợp tác kinh tế giữa hai nước và có thể gây thiệt hại lớn cho Nhật Bản hơn Hàn Quốc, theo AP.

Vấn đề hiện tại xuất phát từ việc một số lao động Hàn Quốc bị ép buộc làm việc cho các công ty Nhật Bản trong Thế chiến II. Điểm đen lịch sử này đã bị khơi gợi lại và trở nên tồi tệ vào tuần trước khi Tokyo tuyên bố sẽ thắt chặt việc xuất khẩu cho Hàn Quốc 3 nguyên liệu quan trọng cho điện tử tiêu dùng tiên tiến.

Người dân Hàn Quốc biểu tình tại Seoul.

Tổng thống Moon Jae-in cáo buộc Nhật Bản lạm dụng đòn bẩy trong thương mại để trừng phạt Hàn Quốc về tranh chấp lịch sử của họ. 

Tranh cãi ngoại giao mới nhất bắt nguồn từ sự thất vọng của Tokyo về cái mà họ gọi là thiếu hành động của Seoul đối với phán quyết của tòa án Hàn Quốc vào tháng 10/2018 - theo đó yêu cầu công ty Nippon Steel của Nhật Bản phải bồi thường cho những lao động cưỡng bức trước đây.

Trong khi đó, Nhật Bản nói rằng vấn đề lao động cưỡng bức đã được giải quyết hoàn toàn vào năm 1965 khi các nước láng giềng khôi phục quan hệ ngoại giao.

Bia và nước giải khát là đối tượng chịu ảnh hưởng nhất khi dân Hàn Quốc tẩy chay.

Hàn Quốc cho biết việc tăng cường kiểm soát xuất khẩu đối với các nguyên liệu nhạy cảm dùng để sản xuất chất bán dẫn và màn hình điện thoại có thể gây tổn hại cho nền kinh tế phụ thuộc vào xuất khẩu và phá vỡ chuỗi cung ứng toàn cầu.

Chính phủ Hàn Quốc cho biết sẽ có kế hoạch nộp đơn khiếu nại lên Tổ chức Thương mại Thế giới và nêu vấn đề vào tuần tới tại Hội đồng WTO ở Geneva. Trước đó vào ngày 12/7, các quan chức thương mại trên thế giới đã không giải quyết tranh chấp này tại một cuộc họp ở Tokyo.

Tổng thống Moon Jea-in cũng cho biết Hàn Quốc sẽ sử dụng căng thẳng thương mại hiện tại như một cơ hội để giảm sự phụ thuộc vào Nhật Bản bằng cách tăng cường ngành công nghệ và đa dạng hóa các nguồn nhập khẩu.

"Nhật Bản hạn chế xuất khẩu đã phá vỡ khuôn khổ hợp tác kinh tế giữa Hàn Quốc và Nhật Bản đã kéo dài hơn nửa thế kỷ dựa trên sự phụ thuộc lẫn nhau", ông Moon Jea-in cho biết tại dinh tổng thống ở Seoul.

"Sự tin cậy trong hợp tác với Mỹ đối với ngành sản xuất sẽ giúp cho các công ty chúng tôi thoát khỏi sự phụ thuộc vào vật liệu, linh kiện và thiết bị của Nhật Bản, Hàn Quốc sẽ cố gắng để đa dạng hoá nguồn nhập khẩu hoặc nội địa hoá công nghệ. Tôi cảnh báo rằng, cuối cùng thì nền kinh tế Nhật Bản sẽ bị thiệt hại nặng nề hơn".

Các thương hiệu Nhật Bản bị người dân Hàn Quốc xé toạc.

Phát biểu của Tổng thống Hàn Quốc Moon Jea-in chỉ sau vài giờ khi hàng chục chủ doanh nghiệp lớn nhỏ ở Hàn Quốc có mặt tại Seoul kêu gọi tẩy chay hàng tiêu dùng Nhật Bản.

Các biện pháp của Nhật Bản, có hiệu lực vào đầu tháng này, đã gây ra sự phẫn nộ trong cộng đồng ở Hàn Quốc, nơi nhiều người tin rằng Nhật Bản vẫn chưa hoàn toàn thừa nhận trách nhiệm đối với tội ác tàn bạo trong thời kỳ chiếm đóng ở Hàn Quốc từ năm 1910-1945.

Kim Sung-min, chủ tịch Korea Mart Association, kêu gọi các chủ cửa hàng tẩy chay việc phân phối các sản phẩm của Nhật Bản cho đến khi Tokyo xin lỗi về các vấn đề thương mại và rút hết các lệnh cấm xuất khẩu. 

Hàng ngàn người Hàn Quốc đã ký tên lên một bản yêu cầu của trang wed văn phòng Tổng thống, trong đó kêu gọi tẩy chay các sản phẩm của Nhật Bản và du lịch tới Nhật Bản. Ngoài ra còn cho rằng Hàn Quốc nên bỏ qua thế vận hội mùa hè Tokyo vào năm tới. Các nhà bán lẽ cũng đã báo cáo sự sụt giảm khá mạnh trong doanh số bán bia xuất xứ từ Nhật Bản.

"Chúng tôi sẽ tiếp tục tẩy chay việc tiêu thụ và phân phối các sản phẩm của Nhật Bản cho đến khi chính phủ Nhật Bản và chính quyền Abe xin lỗi và rút lại các biện pháp trả đũa về kinh tế", ông Kim cho biết, đề cập đến Thủ tướng Nhật Bản Shinzo Abe.

Trước đó, Nhật Bản đã cũng để ngỏ khả năng sẽ áp dụng các biện pháp trừng phạt thương mại mới đối với Hàn Quốc.

Tuần trước, Tokyo đe dọa gạt Seoul khỏi "danh sách trắng" bao gồm các quốc gia được Nhật Bản ưu đãi trong thương mại, nhằm tấn công nguồn cung các mặt hàng sử dụng trong sản xuất vũ khí cho Hàn Quốc.

Trong lịch sử, hai quốc gia Đông Bắc Á từng có quãng thời gian thù hằn từ thời thuộc địa Nhật Bản trên bán đảo Triều Tiên (1910-1945) - thời điểm Nhật Bản ép buộc nhiều người Hàn Quốc phải lao động và biến nhiều phụ nữ Hàn Quốc thành "nô lệ tình dục".

Trong khi đó, Nhật Bản nói rằng vấn đề lao động cưỡng bức đã được giải quyết hoàn toàn vào năm 1965 khi các nước láng giềng khôi phục quan hệ ngoại giao.

Đáng nói, những diễn biến này đến ngay trước thềm cuộc bầu cử thượng viện ngày 21/7 mà Đảng Dân chủ Tự do (LDP) của ông Abe dự kiến sẽ giành chiến thắng khá vững chắc.