Từ ngày 1/1/2026, ngành giáo dục bước vào giai đoạn đổi mới với nhiều chính sách quan trọng mang tính tích cực và lâu dài. Các quy định mới được kỳ vọng sẽ tạo động lực cho đội ngũ nhà giáo, tăng tính ổn định và đồng bộ trong hệ thống, đồng thời góp phần nâng cao chất lượng giáo dục, bảo đảm cơ hội học tập công bằng cho người học trên cả nước.

Lương nhà giáo được xếp cao nhất trong hệ thống thang bậc lương hành chính sự nghiệp

Luật Nhà giáo chính thức có hiệu lực từ ngày 1/1/2026 quy định “Lương của nhà giáo được xếp cao nhất trong hệ thống thang bậc lương hành chính sự nghiệp” và giao Chính phủ quy định chi tiết về chính sách tiền lương đối với nhà giáo. 

Đây là căn cứ quan trọng để Chính phủ có những quy định điều chỉnh liên quan đến tiền lương của nhà giáo bảo đảm chủ trương “xếp cao nhất”. Theo quy định của Luật, nhà giáo còn được hưởng thêm các khoản phụ cấp đặc thù, trách nhiệm, ưu đãi, trợ cấp vùng khó khăn, trợ cấp giáo dục hòa nhập, thâm niên, lưu động…, góp phần nâng cao thu nhập toàn diện.

Lương nhà giáo được xếp cao nhất trong hệ thống thang bậc lương hành chính sự nghiệp. (Ảnh: ITN)

Bỏ bằng tốt nghiệp THCS

Luật Giáo dục sửa đổi có hiệu lực từ ngày 1/1/2026 quy định rõ văn bằng, chứng chỉ được cấp dưới dạng giấy hoặc dạng số. Cùng đó, Luật mới cũng quy định hệ thống văn bằng quốc dân chỉ gồm: Bằng tốt nghiệp THPT, bằng trung học nghề, trung cấp, cao đẳng, cử nhân, thạc sĩ, tiến sĩ và văn bằng của các chương trình đào tạo chuyên sâu, đặc thù.

Như vậy, bằng tốt nghiệp THCS được bãi bỏ. Học sinh hoàn thành chương trình giáo dục THCS và đủ điều kiện theo quy định sẽ được hiệu trưởng xác nhận trong học bạ. Với học sinh THPT, khi đáp ứng điều kiện tốt nghiệp sẽ được hiệu trưởng nhà trường cấp bằng tốt nghiệp.

Thống nhất một bộ sách giáo khoa sử dụng thống nhất toàn quốc  

Mới đây, Bộ Giáo dục và Đào tạo quyết định lựa chọn bộ sách “Kết nối tri thức với cuộc sống” của Nhà xuất bản Giáo dục Việt Nam làm sách giáo khoa (SGK) thống nhất toàn quốc từ năm học 2026-2027. Quyết định có hiệu lực từ ngày 1/1/2026.

Bộ sách này đáp ứng đầy đủ các tiêu chí lựa chọn: Có đủ tất cả môn học ở cả 3 cấp học; chất lượng khoa học - sư phạm được khẳng định qua quá trình triển khai rộng rãi tại 34 tỉnh, thành; tính ổn định và khả năng cung ứng cao trên toàn quốc. Ngoài ra, việc sử dụng bộ sách đã quen thuộc cũng giúp hạn chế tối đa xáo trộn đối với giáo viên, học sinh và phụ huynh.

Bộ Giáo dục và Đào tạo cho biết, việc áp dụng một bộ SGK thống nhất sẽ góp phần bảo đảm cơ hội tiếp cận tri thức bình đẳng giữa các vùng miền; kiến thức được xây dựng xuyên suốt từ lớp 1 đến lớp 12 giúp giảm rủi ro đứt gãy khi học sinh chuyển trường - nhất là ở vùng khó khăn, gia đình lao động di cư.

Theo Bộ Giáo dục và Đào tạo, lộ trình tiến tới miễn phí SGK vào năm 2030, giảm chi phí học tập thường xuyên cho học sinh và gia đình.

Phụ cấp ưu đãi nghề tăng mạnh, lần đầu được luật hóa theo lộ trình

Theo Nghị quyết của Quốc hội về cơ chế, chính sách đặc thù, vượt trội cho giáo dục và đào tạo, phụ cấp ưu đãi nghề đối với cán bộ, giáo viên, nhân viên trong ngành giáo dục được nâng lên mức cao nhất từ trước tới nay. 

Cụ thể, giáo viên mầm non, phổ thông công lập được hưởng phụ cấp ưu đãi nghề tối thiểu 70%; nhân viên trường học hưởng tối thiểu 30%. Riêng giáo viên công tác tại vùng đặc biệt khó khăn, vùng đồng bào dân tộc thiểu số, biên giới, hải đảo hưởng 100% phụ cấp ưu đãi nghề.

Đối với cơ sở giáo dục nghề nghiệp và giáo dục đại học, nghị quyết cho phép các trường tự chủ quyết định mức thu nhập tăng thêm cho nhà giáo, viên chức và người lao động từ các nguồn thu hợp pháp ngoài ngân sách, phù hợp với quy chế chi tiêu nội bộ và hiệu quả hoạt động của đơn vị.

Phụ cấp ưu đãi nghề tăng mạnh, lần đầu được luật hóa theo lộ trình. (Ảnh: ITN)

Giám đốc Sở Bộ Giáo dục và Đào tạo có thẩm quyền tuyển dụng giáo viên

Nội dung này trong Nghị quyết về một số cơ chế, chính sách đặc thù, vượt trội để thực hiện đột phá phát triển giáo dục và đào tạo được Quốc hội thông qua ngày 10/12; có hiệu lực từ ngày 1/1/2026. 

Theo đó, giám đốc Sở GD-ĐT có thẩm quyền tuyển dụng, tiếp nhận đối với nhà giáo, cán bộ quản lý cơ sở giáo dục và nhân viên trong cơ sở giáo dục mầm non, phổ thông, giáo dục thường xuyên, trường chuyên biệt và trường trung học nghề công lập trên địa bàn tỉnh; thực hiện thẩm quyền điều động, thuyên chuyển, biệt phái, bổ nhiệm, thay đổi vị trí việc làm đối với nhà giáo, cán bộ quản lý cơ sở giáo dục và nhân viên trong cơ sở giáo dục công lập thuộc thẩm quyền quản lý và đối với cơ sở giáo dục công lập liên quan đến phạm vi từ 2 đơn vị hành chính cấp xã trở lên trên địa bàn tỉnh.

Chủ tịch UBND cấp xã có thẩm quyền điều động, thuyên chuyển, biệt phái, bổ nhiệm, miễn nhiệm, thay đổi vị trí việc làm đối với nhà giáo, cán bộ quản lý cơ sở giáo dục và nhân viên trong cơ sở giáo dục công lập thuộc thẩm quyền quản lý.

Giáo viên được dạy liên trường, liên cấp

Một điểm mới đáng chú ý trong Luật Nhà giáo là lần đầu tiên luật hóa cơ chế dạy liên trường, liên cấp. Theo đó, nhà giáo có thể được điều phối giảng dạy tại nhiều cơ sở giáo dục hoặc nhiều cấp học khác nhau nhằm khắc phục tình trạng thừa thiếu giáo viên cục bộ giữa các địa phương. Quy định này mở ra khả năng sử dụng linh hoạt nguồn nhân lực giáo dục.

Giáo viên mầm non được nghỉ hưu sớm, giáo viên có trình độ cao được nghỉ hưu muộn

Luật Nhà giáo có những điều chỉnh quan trọng về chế độ nghỉ hưu. Cụ thể, giáo viên mầm non được phép nghỉ hưu sớm tối đa 5 năm so với tuổi nghỉ hưu chung. Giáo viên cũng sẽ không bị trừ tỷ lệ lương hưu nếu đủ thời gian đóng bảo hiểm xã hội.

Với giáo viên có trình độ tiến sĩ, phó giáo sư, giáo sư, thời gian công tác được kéo dài thêm lần lượt 5-7-10 năm. Việc kéo dài thời gian công tác áp dụng với hoạt động chuyên môn, không gắn với chức vụ quản lý, nhằm tận dụng nguồn lực học thuật chất lượng cao trong hệ thống giáo dục.

Tổng hợp