Nhiều năm trước khi Nga tấn công Ukraina, Oleksiy Savchenko đã giúp phát triển một trong những loại vũ khí rẻ tiền nhưng có tính chính xác cao và hiện đang được hàng nghìn quân nhân Ukraina sử dụng.

Năm 2014, ông nằm trong số những người biểu tình kéo dài nhiều tháng ở Kyiv cuối cùng đã loại bỏ Tổng thống thân Nga Viktor Yanukovych.

Để đáp lại hành động loại bỏ ông Viktor Yanukovych, Moscow đã sáp nhập Crimea và gây ra cuộc chiến tranh ly khai ở phía Đông Nam của Ukraina. Điều này đã khiến Savchenko, cùng với các nhà hoạt động cùng chí hướng, thành lập một tổ chức phi chính phủ có tên là Army SOS.

Nhóm này đã quyên góp tiền để mua áo khoác và các thiết bị quân sự khác cho những người biểu tình trước đây, những người tình nguyện chiến đấu chống lại phe ly khai bất chấp việc được trang bị thiếu thốn và hầu như không được huấn luyện.

Và khi cả nhóm giao thiết bị cho tuyến đầu, các tình nguyện viên và các thành viên tham gia chiến đấu đã yêu cầu một thứ mà họ rất cần.

"Các bạn, cho chúng tôi bản đồ, chúng tôi cần bản đồ, chúng tôi chỉ có những cái được in từ những năm 1980 thôi. Nơi từng có cánh đồng bây giờ là một ngôi làng hoặc một tòa nhà chung cư", Savchenko nhớ lại.

Nhưng thay vì in hàng nghìn trang bằng giấy, Army SOS đã sử dụng một giải pháp công nghệ.

Họ yêu cầu một nhóm các nhà phát triển phần mềm ở Kyiv cài đặt bản đồ vệ tinh và dữ liệu quân sự Ukraina trên máy tính bảng và điện thoại thông minh.

Theo một thành viên của quân đội Ukraina, người đã trả lời về tính mới này vào năm 2014, quân đội bắt đầu nhìn thấy môi trường xung quanh tốt hơn và các công cụ cho phép họ điều chỉnh pháo rõ ràng và chính xác hơn.

Nhiều đề xuất sau đó đã được thông qua.

Bạn có thể thêm vào chức năng để đo khoảng cách không? Chúng ta có thể nhập tọa độ không? Chúng ta có thể hướng dẫn và tính toán để bắn pháo không? ", Savchenko nói về yêu cầu của những người chỉ huy.

Cách dẫn đường bắn từ thời Liên Xô yêu cầu nhập dữ liệu thủ công và sử dụng bảng pháo để tính toán và điều này phải mất tới 15 phút.

Nhưng những gì Army SOS và các nhà phát triển đưa ra đã thay đổi toàn bộ hệ thống.

Được đặt tên là Kropiva (cây tầm ma), phần mềm này là một phần trong một loạt các thiết bị và vũ khí công nghệ cao đã giúp chuyển đổi quân đội Ukraina từ một lực lượng yếu kém trở thành một lực lượng kháng chiến mạnh mẽ.

Kropiva "là một ví dụ về sáng kiến từ lĩnh vực tư nhân và việc sử dụng hiệu quả các hệ thống dân sự trong quân đội", Pavel Luzin, nhà phân tích quốc phòng thuộc Tổ chức Jamestown, một tổ chức tư vấn ở Washington, DC, nói.

Phần mềm này biến bất kỳ máy tính bảng chạy Android nào có giá 150 USD trở lên thành một đơn vị cơ bản của hệ thống hướng dẫn chính xác tự động.

Máy tính bảng có thể thu nhận và truyền các tọa độ để điều chỉnh hỏa lực pháo binh từ người sử dụng, máy bay không người lái hoặc radar.

Nó cũng có thể tính toán khoảng cách tới mục tiêu và các phát bắn trực tiếp của từng loại pháo được sử dụng trong quân đội Ukraina.

Máy tính bảng cũng nhận được dữ liệu khí tượng có thể ảnh hưởng đến mỗi lần cập nhật - tốc độ và hướng gió, nhiệt độ và độ ẩm.

Nếu không có quyền truy cập web để liên lạc với các trung tâm chỉ huy, máy tính bảng có thể sử dụng các đài phát thanh di động.

Các tính toán được thực hiện và truyền đi trong vòng vài giây - khoảng thời gian có thể cứu sống mình và tiêu diệt kẻ thù.

Army SOS và các nhà phát triển đã bàn giao mã phần mềm miễn phí cho quân đội Ukraina vào năm 2018.

Mỗi một máy tính bảng giống như một con ong thợ trong tổ ong và nó chỉ chứa thông tin về môi trường xung quanh vào thời điểm hiện tại của người dùng. Thế nên, nếu bị thu giữ, các máy tính bảng này, vốn được bảo vệ bằng mật khẩu, sẽ bị khóa hoàn toàn chức tiếp cận với thông tin của máy chủ đồng thời máy chủ sẽ ngay lập tức tìm thấy vị trí của người đang kích hoạt nó.

Vì thế, khi các thành viên quân đội Nga hoặc quân ly khai lấy được một máy tính bảng đang hoạt động, thường thị họ không dám sử dụng chúng.

"Người ta có thể tìm thấy miếng "pho mát" trong một cái bẫy chuột. Phần mềm này giống như một cái bẫy chuột ", một ấn phẩm quân sự của Nga, Top War, cảnh báo vào tháng Năm.

Tác giả ẩn danh của báo cáo cáo buộc rằng, dữ liệu từ mỗi máy tính bảng kết nối với máy chủ ở Hoa Kỳ - và việc nhập bản đồ của Nga sẽ cung cấp cho kẻ thù thông tin quan trọng.

Báo cáo này cũng nói về sự vắng mặt của phần mềm tương tự trong quân đội Nga.

"Ngay cả khi phần mềm như vậy tồn tại, nó vẫn chưa được cung cấp cho các đơn vị quân đội tiền tuyến", tác giả kết luận.

Kết luận này nhấn mạnh sự khác biệt về cách mà Nga và Ukraina phát triển vũ khí mới.

Các nhà phân tích cho biết tổ hợp công nghiệp-quân sự của Nga đang sa lầy vào tham nhũng và kém hiệu quả, cùng với ngân sách tăng cao và hệ thống hợp đồng không rõ ràng.

Một phần mềm kiểu Kropiva hầu như không thể có trong quân đội Nga bởi vì tổ hợp công nghiệp-quân sự của họ "quá vụng về và bị gánh nặng bởi hàng loạt sĩ quan tình báo sống nhờ nó như những kẻ ăn bám", nhà phân tích Luzin nói.

Ukraina cũng đã thừa hưởng một phần của tổ hợp công nghiệp-quân sự của Liên Xô, đó là một thực tế.

Hơn một trăm nhà phát triển và sản xuất vũ khí thành lập đã thành lập nên Ukroboronprom, một tập đoàn nhà nước của Ukraina, nơi mà nạn tham nhũng khét tiếng đến mức khiến Washington đã từng lên tiếng.

Rex Tillerson, ngoại trưởng Mỹ vào thời điểm năm 2016 cho biết: "Không có mục đích gì cho việc Ukraina chiến đấu để giành lấy phần đất của mình ở Donbas nếu họ đánh mất linh hồn của mình trước tham nhũng".

Tuy nhiên, trong những ngày này, Ukroboronprom đang phải trải qua một quá trình chuyển đổi sang minh bạch trong bối cảnh các nhà máy và phòng nghiên cứu là mục tiêu của tên lửa hành trình Nga.

Không giống như đối thủ của họ, quân đội Ukraina không thích sử dụng vũ khí hoàn toàn mới, được phát triển trong nước.

Bộ quốc phòng thậm chí còn kêu gọi Army SOS tránh xa các phương tiện thông tin đại chúng.

Savchenko nói: "Quân đội đã yêu cầu chúng tôi rời khỏi ánh đèn sân khấu. Nhưng họ không có câu trả lời cho câu hỏi của [chúng tôi] về việc chúng tôi sẽ lấy tiền ở đâu để tài trợ cho các dự án".

Theo Savchenko, các bài báo về sáng kiến của ông trước đây đã dẫn đến việc quyên góp.

Các quỹ này đã giúp mua hàng nghìn máy tính bảng và điện thoại thông minh, và có khi người muốn cài đặt Kropiva trên thiết bị của họ phải xếp hàng chờ đợi đến 4 ngày.

Army SOS bảo vệ danh tính của các tình nguyện viên, nhà phát triển phần mềm và các thành viên dịch vụ sử dụng Kropiva.

"Tôi chỉ là một cái đầu biết nói. Nếu tôi bị giết, quá trình sẽ tiếp tục", Savchenko nói.

Những người tình nguyện xung quanh ông là những thường dân, những người không bao giờ có kế hoạch làm việc với quân đội - và sẽ trở lại cuộc sống hàng ngày của họ sau chiến tranh.

"Chúng ta kết thúc cuộc chiến với một chiến thắng, và quay trở lại công việc của mình", Savchenko nói.