Lễ khai hạ thực chất là lễ hạ cây nêu, thường được mọi người tiến hành vào chiều mùng 7 tháng giêng để kết thúc chuỗi ngày nghỉ tết. Cho đến nay, tuy phong tục dựng cây nêu đã không còn phổ biến nhưng dân gian vẫn tiến hành lễ khai hạ như một phần không thể thiếu của lễ tết.

Người Việt chúng ta vốn coi trọng tín ngưỡng tổ tiên. Theo quan niệm dân gian, trong suốt dịp Tết Nguyên đán , trước khi làm Lễ tạ (lễ Khai hạ), các vị thần linh và những bậc gia tiên luôn luôn ngự trên ban thờ mỗi nhà, họ về ăn tết cùng con cháu, gia chủ.

Gia chủ cúng dâng lên họ những thức tết, tiền vàng cùng những vật dụng giống như ở cõi trần. Lẽ hiển nhiên, phải có một ngày lễ để có thể hạ những đồ cúng kiếng từ ban thờ xuống cũng như tiễn thần linh và gia tiên về với thế giới của họ, sau quãng ngày tết.

Lễ khai hạ theo lẽ đó mà trở thành một nghi thức kết thúc chuỗi ngày lễ tết. Có thể nói, lễ khai hạ góp một phần khá đặc biệt vào sự thiêng liêng của những ngày Tết Nguyên đán.

Ngày lễ khai hạ là một trong những ngày lễ đặc biệt thể hiện lòng biết ơn của người Việt đối với Trời, Phật, Thần linh và gia tiên, sau một năm đã trở về “ăn tết” cùng gia đình, để chứng giám cho lòng thành, sự hòa thuận đầm ấm của gia đình đó. Lễ khai hạ mang trong mình cội nguồn văn hóa và tâm lý dân tộc, nó nhắc nhớ cho những thế hệ tiếp nối về nguồn cội và ý thức tự giác từ trong tâm.

Văn khấn lễ khai hạ

- Nam mô A-di-đà Phật (3 lần)

- Con kính lạy chín phương trời, mười phương chư Phật, chư Phật mười phương

- Con kính lạy Hoàng Thiên, Hậu Thổ, Long Mạch, Táo Quân, chư vị tôn thần

- Con kính lạy Hoàng thiên Hậu thổ, Chư vị Tôn thần

- Con kính lạy Ngài Đương niên hành khiển, ngài Bản cảnh Thành Hoàng, các ngài Thổ địa, Táo quân, Long mạch Tôn thần.

- Con kính lạy các cụ Tổ khảo, Tổ tỷ, nội ngoại tiên linh.

Hôm nay là ngày mùng 3 tháng giêng năm …………………

Chúng con là: ……………………………tuổi………………

Hiện cư ngụ tại ……………………………………………….

Thành tâm sửa biện hương hoa phẩm vật, phù tửu lễ nghi, cung bày trước án. Kính cẩn thưa trình: Tiệc xuân đã mãn, Nguyên đán đã qua, nay xin thiêu hóa kim ngân, lễ tạ Tôn thần, rước tiễn âm linh trở về âm cảnh.

Kính xin lưu phúc, lưu ân, phù hộ độ trì dương cơ âm trạch, mọi chỗ tốt lành, con cháu được bách sự như ý, vạn sự bình an, tài lộc song toàn, gia đạo hưng vượng.

Lòng thành kính cẩn, lễ bạc tiến dâng, lượng cả xét soi, cúi xin chứng giám.

Nam mô A-di-đà Phật (3 lần)

(Văn khấn cổ truyền Việt Nam - NXB Văn hóa Thông tin)

*Thông tin trong bài chỉ mang tính tham khảo, chiêm nghiệm!