Trong khuôn khổ Hội nghị thường niên của Hiệp hội Y học Sinh sản Hoa Kỳ năm 2025 diễn ra từ ngày 25-29/10/2025 tại San Antonio, Texas, báo cáo viên duy nhất người Việt Nam là TS.BS Nguyễn Thị Liên Hương, Phó Giám đốc Trung tâm Hỗ trợ sinh sản, Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh Hà Nội, lần đầu công bố kỹ thuật ICSI cải tiến "Bất động tinh trùng trong tiêm tinh trùng vào bào tương trứng (ICSI) bằng cách xẹt xoắn ngắn đuôi" - giúp tăng hiệu quả thụ tinh trong ống nghiệm.

Điểm nổi bật của kỹ thuật là giúp bất động/tổn thương màng tinh trùng cực nhanh và chính xác chuẩn bị cho ICSI bằng cách xoắn ngắn đuôi tinh trùng. Kết quả thu được trên 72.024 trứng cho thấy tỷ lệ thụ tinh tăng lên tới 85% trên tổng số ca thực hiện. 

Ở các trường hợp lớn tuổi, ít trứng, tỷ lệ này tăng lên hơn 90% (trong khi đồng thuận quốc tế tỷ lệ này ở các lab đạt chuẩn cao là 80%). Kết quả này cho thấy, kỹ thuật mới giúp gia tăng rõ rệt số lượng phôi và cơ hội làm cha mẹ cho các gia đình hiếm muộn…

Dưới đây là cuộc trò chuyện với TS.BS Nguyễn Thị Liên Hương người được gọi là "nghệ nhân ICSI", chuyên viên phôi học đầu tiên ở miền Bắc, kinh nghiệm trên 25 năm về hỗ trợ sinh sản.

Thưa TS.BS Nguyễn Thị Liên Hương, chị vừa từ Mỹ trở về sau báo cáo thành công tại Hội nghị khoa học về Hỗ trợ sinh sản lớn nhất tại Mỹ với báo cáo về kỹ thuật HN- ICSI xoắn ngắn đuôi tinh trùng. Cảm xúc của chị hiện tại như thế nào?

Tôi rất vui vì đề tài thu hút nhiều chuyên gia, họ quan tâm đến việc đào tạo chuyên viên phôi học trong bao lâu để có thể làm được kỹ thuật giúp tăng tỷ lệ thụ tinh và cải thiện chất lượng phôi như chúng tôi. Điều tôi vui nhất là đội ngũ phôi học Việt Nam ngày càng tự tin hơn trên trường quốc tế. Từ chỗ đi học thế giới, nay chúng ta đã có thể chia sẻ kỹ thuật mới và được quốc tế đón nhận.

Vâng, vậy điều gì khiến chị bắt đầu quan tâm đến xoắn ngắn đuôi tinh trùng trong HN-ICSI?

Lúc đầu, việc xẹt ngắn chỉ là tình cờ thôi. Khi làm xoắn đuôi tinh trùng như vậy, tôi thấy dễ hút tinh trùng vào kim, có thể tiêm đầu hay đuôi trước dễ dàng, tiêm vào trứng xong tinh trùng nằm gọn gàng trong bào tương, và tỷ lệ thụ tinh cao hơn hẳn. Sau đó tôi áp dụng rộng rãi cho toàn bộ các ca trong Labo. 

Có ngày chúng tôi làm tới 300 trứng, nên việc tìm ra cách hiệu quả và ổn định là rất quan trọng. Cách bất động tinh trùng này kết hợp với cách tiêm làm thủng màng trứng thụ động stirring giảm thiểu tối đa khả năng trứng thoái hóa sau ICSI giúp chúng tôi rất tự tin với cách ICSI này, nếu không thụ tinh được chắc chắn không phải lỗi do kỹ thuật.

Vậy điểm mấu chốt của phương pháp HN-ICSI này là gì?

Giúp bất động tinh trùng nhanh hơn, chắc chắn việc tổn thương màng tinh trùng chỉ bằng 1 nhát xẹt chính xác. Việc làm tổn thương màng tinh trùng là bước tiên quyết giúp tinh trùng hòa màng trong bào tương noãn, khâu quan trọng trong thụ tinh. Nếu màng tinh trùng không chắc chắn tổn thương, tinh trùng được đưa vào trứng cũng không thể thụ tinh thành phôi.

So với ICSI cần nâng kim ICSI lên rồi hạ xuống bằng hệ thống vi thao tác, mất 2 động tác mới xẹt được tinh trùng, sự tổn thương màng đuôi khi thực hiện thao tác này không phải lúc nào cũng hiệu quả, có nghiên cứu chứng minh xẹt 2 lần có tỷ lệ thụ tinh cao hơn 1 lần. Thực tế tỷ lệ thụ tinh khó vượt qua ngưỡng 80%. So với kỹ thuật Piezo ICSI, thường bất động/tổn thương tinh trùng bằng laser, nên trong các trường hợp tinh trùng phẫu thuật rất khó phân biệt tinh trùng sống và chết sau bất động.

Như chị nói phương pháp này đã được thực hiện tại IVF Tâm Anh gần 10 năm, lý do gì gần đây chị mới đưa đề tài đi báo cáo ở một hội nghị khoa học uy tín nhất về hỗ trợ sinh sản thế giới?

Ban đầu đây không phải là một đề tài nghiên cứu chính thức mà chỉ là kinh nghiệm thực hành trong nhiều năm. Tuy nhiên, sau khi nhận thấy tỷ lệ thụ tinh luôn ổn định ở mức cao, nhóm đã hệ thống lại dữ liệu và so sánh với chuẩn quốc tế.

Hơn nữa, năm ngoái, có báo cáo tại hội nghị này về stirring ICSI - là một bước kỹ thuật mới làm thủng màng trứng khi ICSI giống như chúng tôi đã làm từ lâu mà không báo cáo, trong khi kỹ thuật xẹt xoắn đuôi này cũng chưa từng được báo cáo trên thế giới, nên tôi muốn giới thiệu kỹ thuật này cho bạn bè quốc tế. 

Tôi cũng được TTƯT.TS.BS Lê Hoàng, Giám đốc IVF Tâm Anh, nhiều lần đã khuyến khích tôi công bố kỹ thuật mới này ra quốc tế.

Với phụ nữ AMH thấp chỉ 1-2 trứng, tỷ lệ thụ tinh đạt 91.3% là rất cao. Như vậy, kỹ thuật này có ý nghĩa đặc biệt cho những trường hợp phụ nữ dự trữ buồng trứng thấp hoặc nam giới tinh trùng ít chắt chiu cơ hội, hiện thực nguyện vọng làm cha mẹ phải không bác sĩ?

Đúng như bạn nói, ngay cả với những ca khó như AMH rất thấp hoặc tinh trùng yếu, kết quả vẫn tốt. Trung tâm của chúng tôi có tới hơn 1/3 là những bệnh nhân chỉ thu được 1-2 trứng, thường đều thụ tinh và phát triển thành phôi.

Với đối tượng tinh trùng ít thì mỗi tinh trùng đều rất quý giá, kỹ thuật này với độ chính xác cao giúp tận dụng triệt để số lượng tinh trùng ít ỏi và đảm bảo tỷ lệ thành công cao giúp họ không phải mổ micro-TESE nhiều lần hoặc thậm chí không tước mất cơ hội làm cha sinh học của họ.

Phản hồi chị nhận được từ các chuyên gia hỗ trợ sinh sản quốc tế trong Hội nghị này như thế nào?

Nhiều giáo sư hỏi thêm thông tin và khen kỹ thuật này rất hay, vì nó đảm bảo được việc làm tổn thương màng tinh trùng nhanh, chính xác và làm thủng màng trứng đúng cách mà không ảnh hưởng tới chất lượng tinh trùng hay trứng sau tiêm. Giáo sư tiến sĩ Mitchel Schiewe - Đại học California- Mỹ, giám đốc Lab Santa Monica Fertility, kinh nghiệm hỗ trợ sinh sản 40 năm, một trong những người đầu tiên áp dụng thành công kỹ thuật ICSI vào năm 1993 đã rất tâm đắc và đánh giá cao kỹ thuật mới này.

Bác sĩ có thể giải thích kỹ hơn về ý nghĩa của kỹ thuật "xoắn ngắn đuôi tinh trùng" trong việc nâng cao hiệu quả thụ tinh ống nghiệm nói riêng và tác động với xã hội nói chung?

Điểm quan trọng nhất là đảm bảo những vi thao tác cơ học giúp thụ tinh chắc chắn, giúp tăng tỷ lệ phôi thu được trên mỗi chu kỳ, đặc biệt là với các ca khó - ít trứng, tinh trùng yếu hoặc lớn tuổi.

Nếu bệnh nhân ở nơi khác chỉ đạt tỷ lệ thụ tinh khoảng 70%, thì với kỹ thuật này, chúng tôi có thể đạt tới 85%. Ví dụ, bệnh nhân có 10 trứng, ở nơi khác có thể chỉ có 7 trứng thụ tinh, còn ở đây có thể được 8-9 trứng. Với những người ít trứng, chỉ cần thêm 1-2 phôi thôi là đã tạo khác biệt rất lớn. Chúng tôi vẫn tính vui rằng, thêm 1 phôi là tiết kiệm cho bệnh nhân ít nhất 10 triệu.

Trong bối cảnh tỷ lệ vô sinh - hiếm muộn ngày càng tăng, đặc biệt ở nhóm nam giới có tinh trùng yếu hoặc tổn thương DNA, các kỹ thuật vi thao tác trong thụ tinh trong ống nghiệm (IVF) trở thành yếu tố then chốt quyết định thành công điều trị. Giữa hàng trăm quy trình phức tạp của phòng lab, kỹ thuật ICSI (tiêm tinh trùng vào bào tương trứng) là một trong những bước nhạy cảm nhất, đòi hỏi sự chính xác gần như tuyệt đối thì sáng tạo để cải tiến vẫn luôn là cần thiết.

Kỹ thuật này hiện là độc quyền của IVF Tâm Anh hay đã được chia sẻ tại các đơn vị hỗ trợ sinh sản trong nước?

Đây là báo cáo chính thức đầu tiên của Việt Nam và thế giới tại một hội nghị quốc tế lớn như Fertility & Sterility. Song thực tế, tôi đã chuyển giao kỹ thuật này cho nhiều lab hỗ trợ sinh sản khác từ cách đây 10 năm. 

Tuy nhiên, độ thành thạo khi triển khai tùy thuộc vào kinh nghiệm và khả năng điều chỉnh góc kim, loại kim và môi trường nuôi cấy. Thực tế kỹ thuật không khó về lý thuyết, nhưng đòi hỏi sự tinh tế của người thao tác và các chuyên viên phôi học phải rất kiên trì để làm thành thạo và hiệu quả.