Vào ngày 1/3 vừa qua, hàng triệu tín đồ Hồi giáo trên khắp thế giới, đặc biệt là tại các quốc gia Trung Đông-Bắc Phi như Ai Cập, Saudi Arabia, UAE, Qatar... đã bắt đầu bước vào tháng nhịn ăn Ramadan, tháng thứ chín trong lịch Hồi giáo và là tháng linh thiêng nhất trong văn hóa của họ.

Ramadan không chỉ là một khoảng thời gian tuân thủ nghiêm ngặt các quy định tôn giáo, mà còn là một hành trình thanh lọc tâm hồn, một cơ hội để tăng cường mối liên kết với Allah và cộng đồng.

Những người phụ nữ Hồi giáo thực hiện buổi cầu nguyện Tarawih đầu tiên để đánh dấu sự bắt đầu của tháng Ramadan tại Nhà thờ Hồi giáo Istiqlal ở Jakarta, Indonesia. Ảnh: CNN

Nguồn gốc của tháng Ramadan

Ramadan, là tháng thứ chín trong lịch Hồi giáo, cũng là một phần trong lịch của người Ả Rập cổ đại. Tên gọi Ramadan bắt nguồn từ gốc tiếng Ả Rập “ar-ramad,” có nghĩa là nhiệt độ thiêu đốt. Người Hồi giáo tin rằng vào năm 610 sau Công nguyên, thiên thần Gabriel đã hiện ra với Nhà tiên tri Muhammad và tiết lộ cho ông Kinh Qur'an, cuốn sách thánh của Hồi giáo. Sự mặc khải đó, Laylat Al Qadar - hay “Đêm quyền năng” - được cho là đã xảy ra trong tháng Ramadan. Người Hồi giáo ăn chay trong tháng đó như một cách để kỷ niệm sự mặc khải của Kinh Qur'an.

Kinh Quran gồm 114 chương và được coi là lời trực tiếp của Chúa, hay Allah. Hadith, hay lời kể của những người bạn đồng hành về suy nghĩ và hành động của Tiên tri Muhammad, bổ sung cho Kinh Quran. Cùng nhau, chúng tạo thành các văn bản tôn giáo của Hồi giáo.

Thời điểm bắt đầu của tháng Ramadan dao động mỗi năm vì lịch Hồi giáo theo chu kỳ của mặt trăng. Nó bắt đầu vào ngày sau trăng lưỡi liềm mới, có thể khó khăn vì nó khá mờ và chỉ có thể nhìn thấy trong khoảng 20 phút. Nếu không nhìn thấy mặt trăng bằng mắt thường do sương mù hoặc mây, các phép tính về mặt trăng được sử dụng để dự đoán xem nó có ở trên bầu trời hay không.

Năm nay, tháng Ramadan đã bắt đầu vào ngày 1 tháng 3 và kết thúc sau khi mặt trời lặn vào ngày 29 tháng 3 với lễ kỷ niệm Eid al-Fitr.

Một viên chức của Cơ quan Hồi giáo Malaysia đang tìm kiếm trăng non, báo hiệu sự bắt đầu của tháng lễ Ramadan, tại Putrajaya, Malaysia. Ảnh: Reuters

Một số nghi lễ và thực hành trong tháng Ramadan

Tháng nhịn ăn Ramadan là trụ cột thứ tư trong năm trụ cột của Đạo Hồi, bao gồm tuyên xưng đức tin (Shahada), cầu nguyện (Salah), bố thí cho người nghèo (Zakat), nhịn ăn trong tháng Ramadan (Sawm) và hành hương về thánh địa Mecca (Hajj).

Trong tháng lễ Ramadan, người Hồi giáo hướng đến mục tiêu phát triển về mặt tinh thần và xây dựng mối quan hệ bền chặt hơn với Allah. Họ thực hiện điều này bằng cách cầu nguyện và đọc kinh Quran, hành động có chủ đích và vị tha, kiêng nói xấu, nói dối và gây gổ.

Những người sùng bái cầu nguyện bên trong Nhà thờ Hồi giáo Abdulkarim Satuq Bughra Khan, vào đầu tháng lễ Ramadan ở Bishkek, Kyrgyzstan.

Một bé gái dâng lời cầu nguyện Tarawih đầu tiên tại Nhà thờ Hồi giáo Lớn Baiturrahman ở Banda Aceh, Indonesia

Trong suốt tháng Ramadan, người Hồi giáo thực hiện việc nhịn ăn từ lúc mặt trời mọc đến khi mặt trời lặn và là bắt buộc đối với tất cả người Hồi giáo, ngoại trừ người già, người ốm, du khách, phụ nữ mang thai, hoặc đang trong thời kỳ kinh nguyệt. Đây không chỉ là một hình thức kiêng khem vật chất, mà còn là một bài tập tinh thần, giúp người thực hiện rèn luyện sự kiên nhẫn, kiểm soát bản thân và tăng cường lòng trắc ẩn đối với những người kém may mắn. Việc nhịn ăn là một tấm khiên bảo vệ khỏi những hành vi và lời nói xấu xa, khuyến khích sự tử tế và lòng vị tha.

Một người đàn ông đang cầu nguyện tại Nhà thờ Hồi giáo Mevlana ở Rotterdam, Hà Lan.

- Suhoor và Iftar: Hai bữa ăn chính trong tháng Ramadan là suhoor (bữa ăn trước bình minh) và iftar (bữa ăn sau khi mặt trời lặn). Suhoor cung cấp năng lượng cho một ngày nhịn ăn, trong khi iftar là dịp để gia đình và bạn bè tụ họp, chia sẻ niềm vui và lòng biết ơn.

- Cầu nguyện và Đọc Kinh Qur'an: Trong tháng Ramadan, người Hồi giáo tăng cường việc cầu nguyện và đọc Kinh Qur'an, tìm kiếm sự gần gũi hơn với Allah. Các buổi cầu nguyện Tarawih, được thực hiện vào ban đêm, là một phần quan trọng của tháng Ramadan.

- Zakat al-Fitr: Vào cuối tháng Ramadan, người Hồi giáo đóng Zakat al-Fitr, một khoản từ thiện bắt buộc, để giúp đỡ những người nghèo khó và đảm bảo rằng mọi người đều có thể ăn mừng Eid al-Fitr.

- Eid al-Fitr: lễ kết thúc Tháng Ramadan: Sự kết thúc của tháng Ramadan được đánh dấu bằng lễ Eid al-Fitr (lễ xả chay), một dịp để bày tỏ lòng biết ơn, chia sẻ niềm vui và củng cố mối quan hệ cộng đồng.

Mọi người cầu nguyện khi viếng thăm mộ người thân, một phần trong truyền thống địa phương trước tháng ăn chay Ramadan linh thiêng, tại Jakarta, Indonesia

Ramadan không chỉ là một tháng lễ tôn giáo, mà còn là một trải nghiệm tâm linh sâu sắc. Đó là thời gian để người Hồi giáo tự suy ngẫm và đánh giá bản thân, tăng cường lòng từ bi và sự đồng cảm, củng cố mối quan hệ gia đình và cộng đồng, tập trung vào sự phát triển tinh thần.

Dù các nghi lễ có thể khác nhau tùy theo khu vực và văn hóa, tinh thần cốt lõi của Ramadan vẫn không thay đổi: một tháng của lòng thành kính, sự hy sinh và lòng biết ơn.

Trong bối cảnh khu vực Trung Đông vẫn đối mặt với nhiều thách thức, tháng Ramadan là dịp để các cộng đồng Hồi giáo cầu nguyện cho hòa bình và ổn định, cũng như hướng lòng trắc ẩn đến những người đang chịu khổ đau.