Vụ việc một cây phượng được trồng trong khuôn viên trường THCS Bạch Đằng, TP.HCM bất ngờ bật gốc làm nhiều học sinh bị thương và 1 em tử vong khiến dự luận hết sức hoang mang. Vì sao loại cây gắn liền với tuổi học trò, hay xuất hiện trong các tác phẩm thơ văn và được nhiều người yêu quý lại nguy hiểm đến vậy?

Hiện trường vụ việc thương tâm sáng nay

Phượng vĩ là một loại cây được trồng rộng rãi ở nhiều nơi trên thế giới bắt nguồn từ Madagascar. Với độ cao trung bình có thể lên tới 10 đến 15 mét, lại phân nhánh nhiều, mọc nghiêng, tán lá tỏa rộng tạo ra bóng râm đủ để che mát cho một khuôn viên có nhiều người đứng nên loại cây này được sử dụng phổ biến trên thế giới với mục đích ấy. Đặc biệt, tại Việt Nam, phượng vĩ được trồng nhiều tại các thành phố lớn như Hà Nội, TP.HCM, đặc biệt là Hải Phòng, nơi được mệnh danh là thành phố Hoa phượng đỏ.

Một trong những lý do khác để nhiều nơi ưa chuộng trồng loài cây này là dù là một loại cây cần nơi có khí hậu nhiệt đới hay cận nhiệt đới để phát triển, nhưng ngay cả trong điều kiện khô hạn và đất mặn thì phượng vĩ vẫn có thể chịu đựng được và sống ổn. 

Tuy nhiên, nhược điểm lớn nhất của loại cây này chính là tuổi thọ không cao. Mỗi cây chỉ có thể sống trong khoảng 30 năm, hoặc nếu có điều kiện phát triển thuận lợi thì cũng chỉ có tuổi thọ kéo dài không quá 50 năm. Khi già cỗi, phượng dễ bị sâu bệnh và nấm tấn công phía bên trong thân cây và dần trở nên mục rỗng. Do đó, nếu không thay thế những cây già hoặc cây có dấu hiệu bị mục thì dễ tiềm ẩn các nguy cơ về các tai nạn bất ngờ.

Thân cây cũng có đặc tính là giòn và dễ gãy dù gặp phải những tác động không có lực không quá mạnh. Vậy nên trong mưa bão nếu không có phương pháp bảo vệ tốt, cây dễ gây nguy hiểm với mọi người xung quanh.

Loại cây sở hữu sắc hoa màu đỏ rực rỡ này lại có hệ rễ rất lớn nên cũng cần có diện đất rộng rãi để phát triển. Nếu trồng trong các khuôn viên công cộng như trường học, công viên với nền đất đã bê tông hóa, không gian sống của hệ rễ cây xanh bị thu hẹp, làm đứt đoạn sinh trưởng của rễ, từ đó khiến cây xanh có nguy cơ dễ ngã đổ hơn khi có mưa to gió lớn, mặt khác lại dễ gây tổn hại đến các công trình như làm nứt đường sá, sân chơi,... Trong thời tiết mưa nặng hạt, cây không thể thoát nước kịp cũng sẽ gây ảnh hưởng rất lớn khi cây có thể bị bật gốc bất cứ lúc nào.

Độ an toàn của phượng vĩ đã được bàn đến ít nhiều trong các chủ trương trồng cây xanh ở các thành phố lớn. Nhiều người lo ngại việc trồng cây ở các dải phân cách, lề đường,... sẽ gây nguy hiểm cho người đi đường nếu gặp thời tiết bất lợi. Trong các cơn bão, xà cừ hay phượng là những loại cây dễ gãy đổ hơn cả và đã nhiều lần gây thiệt hại đáng kể.

Đó là chưa kể, cây xanh cổ thụ có thể được đánh gốc đưa từ nơi khác về, bộ rễ nguyên thủy đã bị cắt gọn, rễ con mọc ra sau này có thể nuôi được cây xanh tốt, nhưng không tương xứng với phần tán cồng kềnh bên trên, rất dễ bị bật gốc khi giông lớn. Đó là chưa tính những cây liên tục mất rễ vì những lần đào đường, sửa vỉa hè, đảo nền, hay phần địa chất bên dưới không ổn định.

Hiện trang web của Sở Nông nghiệp và phát triển nông thôn TPHCM có ghi rõ phần nhược điểm của loài cây này: "Không nên trồng đường phố có vỉa hè nhỏ hơn 5m và dưới đường điện vì cây dễ bị sâu bệnh dẫn tới dễ đổ gãy nếu tỉa cành không đúng kỹ thuật. Rễ phượng dễ bị trồi trên mặt đất nơi tầng đất nông hoặc kè chung quanh gốc quá nhỏ.