Mới đây, Chủ tịch UBND TP HCM Nguyễn Thành Phong đã chỉ đạo các quận, huyện tiếp tục tăng cường nhận khai báo y tế, làm xét nghiệm đối với người từ vùng dịch Đà Nẵng trở về. Với các trường hợp không khai báo và khai báo không trung thực, không cách ly theo đúng yêu cầu... sẽ bị xem xét xử lý hình sự. 

Tính đến sáng 11/8, TPHCM có khoảng 3.000 người rời Đà Nẵng từ ngày 1/7 đến 28/7, đang ở thành phố nhưng chưa lấy mẫu xét nghiệm, một số người từ chối hoặc không đến lấy mẫu theo hẹn. 

Luật sư Trương Xuân Tám (Chủ nhiệm Đoàn luật sư tỉnh Bà Rịa – Vũng Tàu) nhận định chủ trương của thành phố là cần thiết và có căn cứ trong bối cảnh dịch bệnh đang phức tạp như hiện tại. Việc cố tình không khai báo cũng như chấp hành theo quy định cách ly, lấy mẫu xét nghiệm là dấu hiệu của hành vi làm lan truyền dịch bệnh trong cộng đồng.

Theo Nghị định 176/2013/NĐ-CP của Chính phủ, cơ quan chức năng cần có biện pháp xử phạt hành chính với mức phạt 5-10 triệu đồng đối với một trong các hành vi như: không tổ chức thực hiện việc cách ly y tế đối với người mắc bệnh truyền nhiễm, khai báo y tế gian dối, từ chối hoặc trốn tránh việc áp dụng quyết định cách ly y tế...

Ông Tám cho rằng đây là mức phạt quá thấp so với 10.000 đô la của Singapore, hay 5.000 Euro của Italia và 10.000 Euro của Đức. Dù vậy, khi Chính phủ chưa sửa quy định, các cơ quan chức năng cần xử phạt kịp thời, nghiêm minh để giáo dục, răn đe.

Đối với nhưng người không khai báo y tế, không lấy hoặc không cho mẫu xét nghiệm mà gây hậu quả lây lan dịch bệnh trong cộng đồng là đã đủ yếu tố cấu thành Tội làm lây lan dịch bệnh truyền nhiễm nguy hiểm cho người theo quy định tại Điều 240 BLHS 2015 và cần phải xử lý nghiêm.

Luật sư Huỳnh Thanh Thi (Đoàn luật sư TP HCM) cho rằng, TPHCM là nơi kiểm soát dịch bệnh tốt nhất trong các thành phố lớn ở Việt Nam. Tuy nhiên, hiện TP ra quy định phạt cao nhất 300.000 đồng đối với người không đeo khẩu trang nơi công cộng, đa phần là khuyến khích, trong khi các thành phố khác đã có chế tài. 

Ông Thi nhận định, TPHCM có thể căn cứ vào các quy định pháp luật chung để xử lý người vi phạm về phòng chống dịch. Cụ thể như Điều 49 của Luật về phòng, chống bệnh truyền nhiễm, quy định: việc cách ly y tế đối với người mắc bệnh dịch, người bị nghi ngờ mắc bệnh dịch, người mang mầm bệnh dịch, người tiếp xúc với tác nhân gây bệnh dịch thuộc nhóm A là bắt buộc.

Với những trường hợp lẩn tránh, không khai báo, trốn cách ly, không lấy mẫu xét nghiệm... mà có hành vi dùng vũ lực, đe dọa dùng vũ lực hoặc cản trở người thi hành công vụ trong phòng, chống dịch bệnh thì có thể bị truy cứu trách nhiệm hình sự về tội Chống người thi hành công vụ theo Điều 330 BLHS 2015. Dù có kết quả xét nghiệm là chưa nhiễm bệnh vẫn có đủ yếu tố cấu thành tội phạm. 

Trước đó vào tháng 3, Hội đồng thẩm phán TAND Tối cao đã yêu cầu áp dụng Điều 240 BLHS 2015 - xử lý đối với người về từ vùng dịch, nghi nhiễm và nhiễm nCoV nhưng khai báo y tế gian dối, trốn khỏi nơi cách ly, không tuân thủ quy định cách ly, không khai báo hoặc khai báo y tế gian dối... dẫn tới lây bệnh cho người khác.

Người chưa bị xác định mắc Covid-19 và sống trong khu vực cách ly, phong tỏa, nếu bỏ trốn hoặc từ chối áp dụng biện pháp cách ly... dẫn tới thiệt hại từ 100 triệu đồng trở lên, do chi phí phát sinh phòng chống dịch bệnh, sẽ bị xử lý về tội Vi phạm quy định về an toàn ở nơi đông người theo Điều 295 BLHS 2015 - khung hình phạt 20-100 triệu đồng, phạt cải tạo không giam giữ đến 3 năm, hoặc phạt tù từ 3 tháng đến một năm.