Ngày 18/5, Viện trưởng Viện KSND tối cao đã gửi báo cáo đến Chủ tịch nước, Chủ tịch Quốc hội, Ủy ban Thường vụ Quốc hội, Ủy ban Tư pháp Quốc hội về vụ án Hồ Duy Hải. Trong đó khẳng định kháng nghị giám đốc thẩm do VKSND tối cao ban hành là đúng pháp luật, đúng thẩm quyền, có đủ căn cứ. 

Trước đó, theo quyết định của giám đốc thẩm, bác bỏ toàn bộ kháng nghị của VKSND tối cao và cho rằng kháng nghị không đúng luật, trái thẩm quyền. 

Đại diện Viện KSND tối cao phát biểu quan điểm tại phiên giám đốc thẩm vụ án Hồ Duy Hải - Ảnh: TTXVN

Báo cáo của Viện trưởng VKSND nêu rõ đây là vụ án giết người cướp tài sản đặc biệt nghiêm trọng, bị cáo bị áp dụng mức hình phạt là tử hình. Tuy nhiên, chứng cứ buộc tội là lời khai của bị cáo và không có chứng cứ vật chất trực tiếp.

Lời khai của bị cáo không nhất quán, lúc nhận tội lúc kêu oan, đặc biệt là mâu thuẫn với tài liệu chứng cứ khác, một số tình tiết chưa được làm rõ, nhiều vi phạm tố tụng nghiêm trọng trong điều tra. 

Một số vấn đề được báo cáo nêu ra đó là:

- Mâu thuẫn trong sử dụng thời gian của Hồ Duy Hải thể hiện bị cáo không thể có mặt ở bưu cục trước thời điểm nhân chứng Thường gọi điện. Đây là nội dung quan trọng nên phải hủy án để thực nghiệm lại;

- Thời điểm chết của 2 nạn nhân chưa được làm rõ, việc này để xác định Hải có phải hung thủ hay không. Cần phải hủy án để trưng cầu giám định thời điểm chết qua tài liệu khám nghiệm như  thức ăn trong dạ dày, dấu vết hoen tử thi;

- Cơ chế gây ra vết thương trên cơ thể nạn nhân cũng chưa được làm rõ. Hung khí là con dao mà bị cáo mô tả có khả năng gây ra vết thương đó không; 

+ Chưa làm rõ được động cơ gây án của đối tượng vì bản án sơ thẩm và phúc thẩm kết luận về động cơ gây án chưa phù hợp với tình tiết khách quan của vụ án; 

+ Bỏ ngoài hồ sơ nhiều tài liệu quan trọng như lời khai ban đầu của bị cáo, lời khai nhân chứng, thu giữ dấu vân tay... Viện KSND tối cao cho rằng cần hủy án để bổ sung các tài liệu này vào hồ sơ.

Viện KSND tối cao cho rằng đây là những vi phạm về nội dung do điều tra không đầy đủ và vi phạm về tố tụng. Việc này gây ảnh hưởng đến giá trị của chứng cứ, cần điều tra lại để thu thập thêm chứng cứ và khắc phục thiếu sót. Báo cáo cũng nêu thêm tại phiên giám đốc thẩm, HĐTP TAND kết luận đó là sai sót về tố tụng và không làm thay đổi bản chất vụ án là trái nguyên tắc về tố tụng hình sự. 

Báo cáo cũng khẳng định kháng nghị này là đúng pháp luật và đúng thẩm quyền. 

Về quyết định bác đơn ân giảm của Chủ tịch nước, Viện KSND tối cao cho rằng: "Quyết định ân giảm mang tính chất nhân đạo bởi đơn xin ân giảm hình phạt tử hình là quyền của người bị kết án tử hình, là hình phạt nặng nhất kết thúc cuộc đời họ". 

VKSND cho rằng, đây là quyền được trao cho tử tù trong thời điểm bản án tử hình đã có hiệu lực, người bị tử hình có thể xin hoặc không xin ân giảm. Còn Chủ tịch nước quyết định bác hay chấp nhận đơn xin ân giảm không tác động đến tính sai đúng của bản án. 

Khi đơn được chấp thuận, không có nghĩa là bản án tử hình sai mà là tính chất nhân đạo trong quyết định của Chủ tịch nước ân giảm hình phạt, cho tử tù có cơ hội hoàn lương. 

Không có quy định khi có quyết định bác đơn xin ân giảm tử hình thì chấm dứt các thủ tục tố tụng sau này.

Báo cáo của viện trưởng Viện KSND tối cao cũng khẳng định quy định của pháp luật hiện hành không có bất kỳ một điều khoản nào hạn chế quyền kháng nghị giám đốc thẩm của viện trưởng Viện KSND tối cao. 

Kháng nghị của VKSND tối cao ngày 22/1/2019 căn cứ vào khoản 2 điều 371, điều 173 của Bộ luật tố tụng hình sự về thời hạn kháng nghị theo thủ tục giám đốc thẩm

Việc kháng nghị theo hướng có lợi cho bị cáo có thể tiến hành bất cứ lúc nào kể cả khi họ đã chết mà cần minh oan. Vì vậy trong trường hợp bác đơn ân xá, giảm tử hình của Chủ tịch nước đang có hiệu lực, kháng nghị của viện trưởng Viện KSND tối cao theo hướng có lợi cho Hồ Duy Hải có thể được thực hiện bất cứ lúc nào.

Về việc Chủ tịch nước bác đơn ân xa rồi có công văn yêu cầu hoãn thi hành án tử hình, VKSND cho biết đây là công văn hành chính. Trước khi kháng nghị, viện trưởng Viện KSND tối cao đã có báo cáo xin ý kiến Chủ tịch nước, đề nghị Chủ tịch nước tiếp tục tạm dừng thi hành án tử hình Hồ Duy Hải để xem xét kháng nghị. 

Viện cũng đề nghị Văn phòng Chủ tịch nước tiếp tục tham mưu cho Chủ tịch nước giải quyết "Quyết định bác đơn ân giảm của Hồ Duy Hải", để bảo đảm hiệu lực pháp luật khi viện trưởng Viện KSND tối cao ban hành kháng nghị giám đốc thẩm. 

Văn phòng Chủ tịch nước đã có công văn thông báo ý kiến của Chủ tịch nước nêu: "Đề nghị viện trưởng Viện KSND tối cao xem xét quyết định theo thẩm quyền, bảo đảm đúng quy định của pháp luật đối với vụ án Hồ Duy Hải". Vì vậy Viện trưởng VKSND tối cao đã ban hành quyết định kháng nghị giám đốc thẩm là đúng thẩm quyền, thể hiện trách nhiệm của viện trưởng, đó là xem xét, làm rõ trường hợp của Hồ Duy Hải có bị kết án oan sai không, bảo đảm thận trọng, chắc chắn trước khi kết tội và áp dụng hình phạt tử hình với bị cáo.

Báo cáo khẳng định Viện trưởng VKSND tối cao vẫn giữ nguyên quan điểm kháng nghị và tiếp tục kiến nghị HĐTP TAND tối cao xem xét lại quyết định giám đốc thẩm ngày 8/5, theo thủ tục đặc biệt quy định tại điều 404 Bộ luật tố tụng hình sự.