Theo Bộ Y tế, số mắc và tử vong do COVID-19 trên toàn cầu có xu hướng giảm, tuy nhiên, ở một số khu vực dịch bệnh vẫn đang diễn biến phức tạp, xuất hiện các biến chủng mới. Hiện nay nhiều quốc gia đã dỡ bỏ một phần hoặc hoàn toàn các biện pháp phòng chống dịch nên nguy cơ dịch quay trở lại là hoàn toàn có thể.

Trên thế giới số mắc COVID-19 hiện tăng 8%, tử vong giảm 3%. Tuy nhiên, nhiều nước đang lo ngại bùng phát mới trong mùa hè. Trên thế giới số mắc chưa ổn định có lúc tăng, lúc giảm, không đồng đều giữa các khu vực. 

Trung tâm Kiểm soát phòng ngừa và kiểm soát dịch bệnh châu Âu nhận định, biến thể phụ BA.4 và BA.5 của Omicron đã ghi nhận tại nhiều nước châu Âu và gia tăng tại một số nước trong những tuần gần đây đồng thời khuyến cáo các quốc gia cần duy trì biện pháp ứng phó như tiêm vaccine tăng cường, mũi nhắc lại cho những nhóm có nguy cơ mắc bệnh, tăng cường hệ thống giám sát trọng điểm.

Hiện nay thế giới vẫn đang tiếp tục đánh giá về tính lây lan của hai biến thể phụ mới BA.4, BA.5. Tuy nhiên, một số đánh giá nhỏ lẻ ban đầu cho thấy hai biến thể phụ này lây lan nhanh hơn biến thể BA.1 và BA.2.

Về khả năng gây bệnh nặng, hiện chưa có bằng chứng cụ thể, tuy nhiên một số nghiên cứu cho thấy có biểu hiện tăng nặng tại khu vực châu Phi. Dù vậy, để có bức tranh tổng thể cần thêm nghiên cứu tại châu Âu, Mỹ.

Tổ chức Y tế Thế giới nhận định thế giới giới vẫn đang trong đại dịch. Đồng thời, cảnh báo biến chủng mới làm dịch bệnh phức tạp và gia tăng trở lại. Omicron hiện là biến phổ biến nhưng chưa phải là biến thể cuối cùng. Vì thế, các nước vẫn cần tiếp tục duy trì các biện pháp ứng phó như tiêm vaccine, giám sát trọng điểm…

Tại Việt Nam thời gian qua, hệ thống giám sát phòng, chống bệnh truyền nhiễm tại Việt Nam đã liên tục phát huy việc giám sát và qua giải trình tự gen cho thấy, hiện đã có sự xâm nhập biến thể phụ BA.5 của Omicron vào nước ta. Biến thể này có thể có nguy cơ lấn át biến thể cũ (BA.1 và BA.2).

Việc xâm nhập này là tất yếu vì các nước ở châu Âu, Mỹ cũng đã ghi nhận, với sự giao lưu đi lại như hiện này thì điều này là bình thường. Bộ Y tế tiếp tục giám sát để có điều chỉnh các biện pháp chống dịch an toàn

Hiện tại nước ta vẫn duy trì đà giảm số ca mắc mới, tỷ lệ chết/mắc rất thấp, lưu hành chủ yếu là biến thể BA.2 của Omicron có biểu hiện lâm sàng nhẹ. Số mắc ghi nhận chủ yếu ở phía Bắc, trong 2 tháng qua là 107.000 ca, cao gấp 10 lần phía Nam, số mắc khu vực miền Trung cao gấp 2 lần khu vực Tây Nguyên. Hầu hết các tỉnh đều ghi nhận xu thế giảm; không có ca COVID-19 nặng phải can thiệp ECMO; đồng thời không có F0 tử vong.

Một nghiên cứu hồi tháng 5 phát hiện BA.4 và BA.5 có chung nguồn gốc với các chủng Omicron trước đó. Song, một phân tích khác chưa được công bố lại cho rằng đây là hai nhánh phụ của BA.2. Công trình do các nhà di truyền học tiến hóa Bette Korber và William Fischer tại Phòng thí nghiệm Quốc gia Los Alamos, New Mexico, Mỹ, thực hiện.

TS Korber và Fischer cũng phát hiện nhiều trình tự bộ gene được phân loại là BA.2 trong cơ sở dữ liệu công khai thực sự là BA.4 hoặc BA.5. Do đó, giới nghiên cứu có thể đang đánh giá thấp sự gia tăng liên tục của các biến chủng, cũng như sự đa dạng của các đột biến mà chúng sản sinh ra.

Lợi thế lây truyền của các biến chủng có thể là kết quả từ những thay đổi sinh học, ví dụ tốc độ lây nhiễm, cho phép virus lây nhiễm sang nhiều người hơn, nhanh hơn.

Theo nhà dịch tễ học Christian Althaus, Đại học Bern, Thụy Sỹ, sự gia tăng của BA.4 và BA.5 dường như bắt nguồn từ khả năng lây nhiễm cho những người đã có miễn dịch với chủng Omicron tiền nhiệm và biến chủng trước đó. Hầu hết quốc gia bên ngoài châu Á đều có rất ít biện pháp để kiểm soát nCoV. Do đó, sự gia tăng các ca mắc BA.4, BA.5 là không thể tránh khỏi.

GS.TS Kei Sato, Đại học Tokyo, Nhật Bản và cộng sự phát hiện BA.4, BA.5 dễ dàng tái tạo trong tế bào phổi người và gây bệnh nặng hơn cho chuột lang so với BA.2. Các phát hiện sơ bộ cho thấy nguy cơ của BA.4 và BA.5 với sức khỏe toàn cầu “có khả năng lớn hơn so với BA.2 ban đầu”.

BA.4 và BA.5 lây lan dễ dàng hơn nhưng hiện các nhà khoa học không rõ chúng có độc lực cao hơn, gây bệnh nặng hơn hay không. Tuy nhiên, dữ liệu hiện có không cho thấy điều này.