* Bài viết được đăng tải trên trang tin Sohu (Trung Quốc)

Mới đây, một sự việc xảy ra trước cửa quán cà phê tại Thiệu Hưng (Chiết Giang) đã nhanh chóng leo lên top tìm kiếm mạng xã hội Trung Quốc và gây ra làn sóng tranh luận dữ dội.

Câu chuyện bắt đầu bằng hình ảnh ấm áp: Một bé gái, dưới sự khích lệ của mẹ, đã tự mình đến quầy thu ngân xin một cốc nước lọc. Cô bé cẩn thận bưng cốc nước về phía mẹ, gương mặt rạng rỡ khoe: "Cô nhân viên cho con đấy ạ!". 

Nhưng ngay lúc đó, một cặp mẹ con khác đi ngang qua. Bé gái đi sau người mẹ bất ngờ vung tay, cố tình hất đổ cốc nước trên tay cô bé kia. Tuy nhiên, điều khiến người ta ngỡ ngàng không chỉ là hành vi của đứa trẻ, mà là thái độ của người mẹ đi cùng. 

Sau khi sự việc xảy ra, bà mẹ này không hề xin lỗi, cũng không tranh thủ cơ hội để giáo dục con mình. Ngược lại, cô ta tỏ thái độ ngang ngược và đối phó qua loa.

Khoảnh khắc đó minh chứng cho một quan điểm đau lòng: Sự hung hãn của trẻ con hiếm khi tự nhiên mà có, đó là sự phản chiếu từ chính cha mẹ. Cái ác, theo một cách nào đó, cũng có tính "thế tập".

Đứa trẻ bên phải cố tình hất đổ cốc nước trên tay đứa trẻ bên trái và người mẹ không hề xin lỗi, không hề dạy con mà chỉ bao che cho hành động của con mình

Khi cha mẹ là "đồng phạm" của con

Đừng vội xót xa cho những đứa trẻ bị xã hội gán mác "hư hỏng". Sự lệch lạc của chúng, phần lớn do chính cha mẹ nhào nặn nên.

Tôi nhớ khi con trai mình mới vào tiểu học, trong lớp có một nam sinh rất hay gây gổ: cướp đồ, đánh bạn, chửi thề không thiếu món nào. Mỗi khi giáo viên tìm hiểu sự việc, cậu bé này luôn nói dối, đổi trắng thay đen và không bao giờ nhận lỗi.

Giáo viên liên hệ phụ huynh, nhưng người mẹ luôn tỏ vẻ thiếu kiên nhẫn: "Trẻ con hiếu động, đứa nào chẳng thế?". Đỉnh điểm là khi nhà trường mời phụ huynh lên làm việc, người mẹ không những không đến mà còn tố cáo ngược lại giáo viên chủ nhiệm, cho rằng cô giáo có thái độ không tốt, kỳ thị con mình.

Chính sự dung túng mù quáng đó đã khiến cậu bé ngày càng lún sâu, trở thành học sinh cá biệt chuyên bắt nạt những bạn yếu thế hơn.

Trong cuộc sống, không khó để bắt gặp những kịch bản tương tự: Con đẩy ngã bạn bầm tím, phụ huynh nói: "Trẻ con nô đùa là bình thường". Con nghịch ngợm làm chết thú cưng nhà hàng xóm, phụ huynh nói: "Có con vật thôi mà, mua đền con khác là xong". Con phá hoại đồ đạc nơi công cộng, phụ huynh nói: "Cháu nó còn bé, chưa biết gì".

Khi con cái phạm lỗi, phản ứng đầu tiên của những bậc cha mẹ này không phải là trực diện giải quyết vấn đề, mà là tìm lý do bào chữa. Lúc ấy, họ không còn là người dẫn đường cho con, mà đã trở thành "đồng phạm" nuôi dưỡng cái ác trong tâm hồn đứa trẻ. Sự ích kỷ, ngang ngược và vô cảm của cha mẹ đang dần dần thẩm thấu sang con cái họ.

Những bi kịch từ sự vô trách nhiệm

Đã có quá nhiều bài học đắt giá từ sự thờ ơ của gia đình.

Tại Cảnh Đức Trấn (Giang Tây), một nam sinh 14 tuổi đã đi theo một bé gái 7 tuổi vào thang máy, sau đó bất ngờ bịt miệng, bóp cổ và lôi nạn nhân ra ngoài. May mắn thay, người đi đường phát hiện kịp thời nên bé gái thoát nạn, nhưng cú sốc tâm lý khiến em gặp ác mộng suốt thời gian dài.

Sau khi nam sinh bị tạm giữ hành chính, phản ứng của cha mẹ cậu ta khiến dư luận ngỡ ngàng. Họ bao biện rằng con mình "xưa nay vẫn ngoan, hôm đó chắc bị ma nhập". Họ từ chối xin lỗi, thậm chí thách thức gia đình nạn nhân kiện tụng vì "dù sao cũng không có tiền đền". Chỉ đến khi dư luận lên án gay gắt, họ mới miễn cưỡng xin lỗi trong nhóm chat.

Tại Sâm Châu (Hồ Nam), vụ việc cậu bé 8 tuổi đẩy ngã bé trai 3 tuổi từ tầng 17 xuống đất cũng từng gây chấn động. Sau khi gây án, thủ phạm nhí này bình tĩnh nói dối rằng em bé tự ngã, thậm chí còn dàn dựng hiện trường giả. Trước đó, nhà trường đã nhiều lần cảnh báo về hành vi bạo lực và thói quen nói dối của cậu bé này, nhưng gia đình hoàn toàn phớt lờ.

Trong bộ phim Tòa án vị thành niên có một câu thoại kinh điển: "Tội phạm vị thành niên không đơn thuần là phạm lỗi, mà là sản phẩm của môi trường". Môi trường quan trọng nhất ở đây, chính là gia đình. Chính sự lơ là giáo dục về các giới hạn đạo đức của cha mẹ đã đẩy những đứa trẻ từ ngây thơ bước sang ranh giới của tội ác.

"Hiệu ứng Búp bê Bobo" và tấm gương phản chiếu

Nhà tâm lý học Albert Bandura từng thực hiện thí nghiệm nổi tiếng về búp bê Bobo. Ông chia trẻ em làm ba nhóm, trong đó một nhóm được xem video người lớn đánh đập búp bê bằng búa. Kết quả, nhóm trẻ xem video bạo lực có xu hướng bắt chước y hệt hành vi đó để tấn công đồ chơi, trong khi nhóm còn lại chơi đùa rất ôn hòa.

Bandura kết luận: Trước khi tâm trí trưởng thành, trẻ không có khái niệm thiện - ác rõ ràng. Chúng thấy thiện sẽ làm thiện, thấy ác sẽ bắt chước ác không phân biệt đúng sai.

Cha mẹ độc hại giống như loài dây leo có độc, quấn chặt lấy cuộc đời đứa trẻ, khiến chúng vô thức sao chép lại bi kịch.

Báo chí từng đưa tin về vụ việc tại Bình Đỉnh Sơn (Hà Nam), một nữ sinh phát hiện bị bé trai nhìn trộm trong nhà vệ sinh quán lẩu. Khi bị chất vấn, bà mẹ của bé trai không những không xin lỗi mà còn mắng ngược lại nạn nhân: "Con tôi mới bé tí, nhìn cô thì đã làm sao?". Đứa trẻ thấy mẹ bênh vực liền hùa theo nói dối quanh co. Được biết, người mẹ này ngày thường cũng nổi tiếng là người ghê gớm, không nói lý lẽ.

Đúng là "rau nào sâu nấy".

Lời kết

Ngày nay, nhiều người tỏ ra ác cảm với những đứa trẻ được gọi là "bà cô ông mãnh" (bear kids). Thực ra, điều khiến xã hội ngán ngẩm không phải là đứa trẻ, mà là những bậc phụ huynh đứng sau chúng – những người không phân biệt đúng sai, bao che lỗi lầm và thậm chí cắn ngược lại người bị hại.

Có một câu nói rất hay: "Cách cha mẹ xử lý khi con phạm lỗi sẽ quyết định con trở thành người như thế nào. Muốn con thành ác quỷ, hãy cứ ra sức bênh vực, nuông chiều. Muốn con nên người, hãy nghiêm khắc uốn nắn, sửa sai". 

Dạy con là quá trình tự tu dưỡng của chính cha mẹ. Bạn muốn con trở thành người thế nào, trước tiên bạn phải sống như thế ấy. Chỉ khi cha mẹ có nhân sinh quan đúng đắn, con cái mới có thể ngẩng cao đầu làm một người tử tế.

Những đứa trẻ thiếu giáo dục, không biết quy tắc, khi bước ra ngoài xã hội sẽ không còn nhận được sự bao dung. Thay vào đó, cuộc đời sẽ dạy cho chúng những bài học bằng sự trừng phạt tàn khốc hơn gấp ngàn lần.