Luôn cảm thấy tay chân lạnh, mặt nhợt nhạt? Hoảng sợ và yếu ớt khi cử động nhỏ nhất? Phản ứng đầu tiên của nhiều người là mua yến về để bổ sung, nhưng nền tảng của việc bổ sung khí và máu hoàn toàn không phải là thực phẩm bổ sung đắt tiền, mà là thực phẩm chính nên ăn trong mỗi bữa ăn!

Sách "Hoàng đế nội cung" có ghi: “Ngũ cốc vi dưỡng, ngũ quả vi trợ, ngũ súc vi ích, ngũ thái vi sung” (Ngũ cốc để nuôi dưỡng, ngũ quả để hỗ trợ...). Điều này nhấn mạnh rằng ngũ cốc (gạo, lúa mì, kê, đậu) phải được đặt ở vị trí cốt lõi để nuôi dưỡng sự sống. Chúng cung cấp năng lượng và sự ấm áp tức thì, hiệu quả và an toàn hơn hẳn các loại thuốc bổ.

Trong nhịp sống hiện đại, người ta dễ tin vào những thứ “đắt tiền, cấp tốc, thần kỳ”. Nhưng sự thật là: Cơ thể cần thời gian và nền tảng để hồi phục.

Cháo ngũ cốc bình dị, rẻ tiền, dễ nấu chính là nền móng đó.

Không quá lời khi nói rằng: Một bát cháo ngũ cốc ấm nóng, nấu đúng cách, ăn đều đặn còn giá trị hơn rất nhiều loại thực phẩm chức năng đắt tiền, bởi nó giúp cơ thể tự tạo ra khí huyết của chính mình.

Các thầy thuốc cho rằng, nhiều người đã đi sai hướng khi quá chú trọng vào các loại thực phẩm bổ sung đắt tiền mà bỏ qua nền tảng cơ bản của dưỡng sinh.

Cháo ngũ cốc, món ăn “bình dân” nhưng là nền tảng bổ khí huyết bền vững

Trong suy nghĩ của nhiều người, muốn bổ khí huyết thì phải tìm đến yến sào, nhân sâm, cao bổ đắt tiền. Thế nhưng, theo cả Đông y lẫn dinh dưỡng hiện đại, một trong những món ăn có tác dụng bồi bổ khí huyết hiệu quả, an toàn và bền vững nhất lại chính là: cháo ngũ cốc (hoặc cháo thập cốc) - thứ vốn xuất hiện rất đỗi bình dị trong gian bếp.

Người hay mệt mỏi, sắc mặt nhợt nhạt, tay chân lạnh, chóng mặt khi đứng lên quá nhanh, buổi sáng ngại ăn, tối khó ngủ… đôi khi không phải vì thiếu thuốc bổ, mà vì cơ thể thiếu nền tảng sinh khí huyết: tỳ vị suy yếu và dinh dưỡng không cân bằng.

Và cháo ngũ cốc chính là cách chữa từ gốc.

Tỳ vị khoẻ mới sinh khí huyết - quan điểm cốt lõi của Đông y

Trong Đông y, khí huyết không tự sinh ra một cách “ngẫu nhiên”. Chúng được tạo thành từ tinh chất của thức ăn, thông qua sự vận hoá của tỳ vị. Vì vậy, tỳ vị được coi là “nguồn sản xuất khí huyết” của cơ thể.

Ngũ cốc (gạo, kê, đại mạch, đậu, hạt…) có đặc điểm chung là: Vị ngọt tự nhiên; Tính bình, không quá nóng, không quá lạnh; Đi vào kinh tỳ và vị; Dễ hấp thu, dễ chuyển hoá thành tinh dưỡng...

Khi được nấu thành cháo - dạng thực phẩm mềm, ấm, đã được “phân giải” một phần - gánh nặng tiêu hoá giảm đáng kể. Tỳ vị không phải làm việc quá sức, từ đó thu nhận và chuyển hóa dưỡng chất thành khí và máu một cách hiệu quả hơn.

Nói cách khác, cháo ngũ cốc vừa là thức ăn, vừa là một kiểu “liệu pháp hồi phục tỳ vị”.

Dưới góc độ khoa học: Đây là “công thức tổng hợp” tạo máu tự nhiên

Sự phối hợp nhiều loại hạt và ngũ cốc giúp món cháo này trở thành một “kho vi chất” có giá trị sinh học cao:

Sắt và đồng - tham gia hình thành huyết sắc tố trong hồng cầu.

Vitamin nhóm B (đặc biệt là B6, B9 - folate) cần thiết cho quá trình tạo máu tại tuỷ xương.

Kẽm, magie, mangan - hỗ trợ enzyme và chuyển hoá tế bào.

Carbohydrate phức (tinh bột chậm) - cung cấp năng lượng ổn định, không làm tăng đường huyết đột ngột.

Chất xơ hoà tan - hỗ trợ đường ruột, tăng khả năng hấp thu dinh dưỡng.

Khác với các thực phẩm ngọt tinh luyện vốn khiến cơ thể “tăng năng lượng nhanh rồi tụt dốc”, cháo ngũ cốc giải phóng năng lượng từ từ, nhịp nhàng, ổn định, giúp giảm cảm giác uể oải, choáng váng, hồi hộp mơ hồ mà nhiều người vẫn lầm tưởng là do “thiếu thuốc bổ”. 

Một số nguyên liệu bổ trợ làm "tăng sức mạnh" cho món cháo

Cháo ngũ cốc không chỉ mạnh ở bản thân các loại hạt. Sức mạnh thật sự đến từ việc kết hợp thêm những nguyên liệu có tính “bổ tỳ - dưỡng huyết” đã được sử dụng lâu đời trong Đông y. Bạn có thể chế biến các món cháo từ các loại nguyên liệu bổ dưỡng sau đây: Củ mài, hạt sen, táo đỏ, ý dĩ:

Củ mài (hoài sơn): Có tác dụng kiện tỳ, bổ thận, chống suy nhược. Củ mài giúp cơ thể tăng cường khả năng hấp thu, chuyển hóa tinh bột và dưỡng chất, từ đó hình thành khí huyết tốt hơn.

Hạt sen: Bổ tỳ, dưỡng tâm, an thần. Nhờ đó cải thiện các triệu chứng thường đi kèm thiếu huyết như: mất ngủ, hay mơ, tim đập nhanh nhẹ, hồi hộp, lo âu.

Táo đỏ: Được ví như “vị thuốc bổ máu tự nhiên”. Táo đỏ giàu polysaccharides, sắt và polyphenol, giúp cải thiện tình trạng thiếu máu nhẹ, làm da hồng hào hơn khi dùng đều đặn.

Ý dĩ rang: Giúp kiện tỳ, trừ thấp, giảm cảm giác nặng nề, uể oải. Khi thấp khí được loại bỏ, dòng khí huyết trong cơ thể lưu thông tốt hơn, tạo cảm giác nhẹ nhõm và ấm áp từ bên trong.

Sự kết hợp này tạo nên một món ăn đồng thời thực hiện 3 việc quan trọng:

- Cung cấp nguyên liệu tạo máu

- Khôi phục bộ máy sinh khí huyết (tỳ vị)

- Làm thông dòng lưu thông trong cơ thể

Vì sao cháo ngũ cốc “bổ thật” mà không gây nóng, không tăng cân?

Khác với nhiều loại “đại bổ” dễ gây: Nóng trong; Nổi mụn; Khó tiêu; Tăng cân nhanh… cháo ngũ cốc lại có những ưu điểm sinh học vượt trội:

- Nhiều chất xơ, hỗ trợ gan, thận, ruột thải độc

- Tính bình,  ấm nhẹ không làm rối loạn nội nhiệt.

- Dạng cháo nên dễ hấp thu, không tích trữ mỡ thừa

- Dễ dùng, có thể ăn 2-3 lần/tuần mà không lo quá liều

Đây là lý do món cháo này thường được khuyên dùng cho: Phụ nữ sau kỳ kinh, sau sinh; Người mới ốm dậy hoặc đang suy nhược; Người hay lạnh tay chân, chóng mặt; Người làm việc trí óc, stress kéo dài;Người tỳ vị yếu, ăn uống kém... 

Với người khỏe mạnh, ăn đều đặn vẫn là cách bảo dưỡng cơ thể, phòng ngừa khí huyết suy từ sớm.