Ngày 21/9, lãnh đạo Tập đoàn Điện lực Việt Nam (EVN) đã chỉ đạo đơn vị trực thuộc tạm dừng sử dụng cột điện ly tâm dự ứng lực tạo các vùng có bão để nghiên cứu, đánh giá lại. Trước đó tại TT-Huế Huế đã có 400 cột điện tại tỉnh này đồng loạt gãy đổ do bão số 5 - cơn bão có sức gió dưới cấp 10. Số cột điện bị đổ được cho là nhiều chưa từng thấy sau một trận thiên tai tại TT-Huế, trong vòng 10 năm lại đây.

Đến trưa 21/9, toàn tỉnh TT-Huế đã cấp điện trở lại cho hơn 85% khách hàng; riêng TP Huế, tỷ lệ cấp điện trở lại đạt gần 100%.

Cột điện bê tông ly tâm dự ứng lực bị đứt lìa do bão số 5 (bão cấp 8) tại TT-Huế.

Cơn bão số 5 đã khiến nhiều cột điện đổ gãy, tuy nhiên điều người thắc mắc là cột khi bị đứt lộ ra thép nhỏ, bị cắt đứt ngọt, không bị oằn, uốn cong lộ lõi thép cỡ phi 16 - 18 như cột điện truyền thống trước đây. 

Công ty Điện lực TT-Huế cho biết, trong thiết kế, cột điện đưa vào sử dụng chịu được sức gió của một cơn bão cấp 12. Loại cột ly tâm là sản phẩm chịu lực tốt, được kiểm nghiệm, được đóng dấu đạt tiêu chuẩn, cũng trải qua thí nghiệm về lực ứng xuất, thí nghiệm chịu đựng, thí nghiệm phá hủy. Loại cột này được thiết kế có khả năng chịu đựng gấp đôi lực dự kiến tác động thực tế. Nhưng trên thực tế, với cơn bão chỉ có sức gió từ cấp 6 đến cấp 8, giật tối đa cấp 11, việc hàng trăm cột điện bị đổ gãy là một dấu hỏi lớn. 

Rất nhiều ý kiến đề xuất, với vùng thiên tai như Huế, cần sử dụng loại cột điện “đặc biệt” có khả năng chịu tác động của bão lớn, chứ không thể đánh đồng một loại theo TCVN giữa các tỉnh, thành.

Công ty Điện lực TT-Huế nói rằng đây là cột đúc bê tông ly tâm dự ứng lực bảo đảm tiêu chuẩn TCVN 5487:2016, được Tổng cục Tiêu chuẩn đo lường chất lượng thẩm định và Bộ KHCN công bố. Giám đốc Công ty Điện lực TT-Huế - ông Hà Thanh Long cho biết, cột đứt gãy như vậy là do không lường trước khả năng chống chịu cây xanh đổ ngã vào hệ thống cột điện. 

Dù vậy, rất nhiều nơi giữa cánh đồng, không có cây xanh, cột ly tâm được dựng lên cũng bị đứt gãy. Về điều này, ông Long giải thích là do cột ly tâm dự ứng lực giữa đồng bị gãy là do hiệu ứng domino, một khi trong dãy đường điện có những cột bị nghiêng, cột chịu lực lớn nhất sẽ bị gãy, đổ.

Các chuyên gia cho rằng, cột điện ly tâm dự ứng lực được cho là chịu đựng lực tốt, nhưng có đặc tính giòn. Trong khi đó cột đúc truyền thống có đặc tính dẻo. Khi bị tác động ngoại lực mạnh, cột ly tâm dự ứng lực sẽ đứt gãy lìa, còn cột điện truyền thống sẽ bị cong lại, nếu bị gãy thì khó đứt lìa, “ruột” được thiết kế bằng sắt thép có cỡ phi lớn hơn so với cột dự ứng lực.

Hiện nay, các tỉnh, thành tại Việt Nam sử dụng đồng loạt cột điện ly tâm dự ứng lực, do đây là sản phẩm bảo đảm Tiêu chuẩn Việt Nam được cơ quan chức năng thẩm định và công bố, với giá thành rẻ hơn từ 5-10%. 

Tuy nhiên, nhiều ý kiến cho rằng, trước diễn biến thời tiết ngày càng phức tạp như hiện nay, đặc biệt là khu vực miền Trung thì cần xem xét lại nên dùng cột điện nào cho phù hợp.

Trước thực trạng trên, lãnh đạo Tập đoàn Điện lực Việt Nam vừa yêu cầu các đơn vị trực thuộc đánh giá lại việc sử dụng cột điện ly tâm dự ứng lực; trước mắt dừng sử dụng các loại cột này và tính toán lắp đặt các loại cột đảm bảo khả năng chống chịu bão. Đồng thời đề nghị các ban thuộc tập đoàn nghiên cứu về việc sử dụng cột điện phù hợp ở khu vực thường xuyên có bão, từ đó, đề xuất tiêu chuẩn để các đơn vị triển khai thực hiện.