Mang dừa xiêm xanh đi "đánh" xứ Hoa Kỳ: Khẩu vị mới và thị phần vàng

Vừa qua, tại xã Giao Long, tỉnh Vĩnh Long (trước đây thuộc Châu Thành, Bến Tre), gần 100 giảng viên, sinh viên, chuyên gia thị trường, phóng viên và đại diện các Hợp tác xã đã có dịp tham gia chuyến Company Tour ý nghĩa tại Vina T&T Group. Đoàn đã tham quan hai nhà máy chế biến trái cây xuất khẩu của Vina T&T Group là Kim Thanh Bến Tre và Kim Thanh 2, đồng thời lắng nghe câu chuyện đầy cảm hứng về hành trình đưa trái cây Việt vươn ra các thị trường khó tính nhất thế giới.

Bà Nguyễn Thị Huế, Trợ lý Tổng Giám đốc Tập đoàn Vina T&T Group, kể lại hành trình đầy gian nan nhưng cũng rất đỗi tự hào của trái dừa Việt Nam tại thị trường Mỹ. Cách đây 10 năm, khi nhận thấy dừa Thái Lan chiếm lĩnh thị trường này, Chủ tịch HĐQT kiêm TGĐ Vina T&T đã nung nấu ý định đưa dừa Việt Nam sang Mỹ, nhưng không bằng cách cạnh tranh về giá mà bằng chất lượng và hương vị đặc trưng. Vina T&T quyết định chọn dừa xiêm xanh Bến Tre, sản phẩm ngon nhất của vùng, để đối đầu.

Bà Nguyễn Thị Huế, Trợ lý Tổng Giám đốc Tập đoàn Vina T&T Group chia sẻ về hành trình mang nông sản chinh phục xứ người.

"Dừa Thái Lan ngọt sắc hơn, dừa Việt Nam ngọt thanh hơn", bà Huế giải thích về sự khác biệt then chốt. Thách thức ban đầu là làm thế nào để khách hàng Mỹ làm quen với khẩu vị mới. "Thời gian đầu, chúng tôi phải đem cho, đem tặng, mỗi hóa đơn siêu thị sẽ được tặng kèm một sản phẩm dừa," bà Huế chia sẻ.

Chiến lược "dùng thử" này đã mang lại thành quả ngọt ngào. Đến nay, dừa Việt Nam đã chia sẻ một nửa thị phần dừa với Thái Lan tại Mỹ, đạt tỷ lệ 50:50, với mức giá cạnh tranh khoảng 12 USD cho một thùng dừa bật nắp 9 trái.

Sự thành công này không chỉ đến từ chiến lược marketing khéo léo mà còn dựa trên chất lượng vượt trội. Bà Huế tự tin khẳng định: "Dừa Việt Nam có hàm lượng vi chất tốt cho sức khỏe thuộc hạng cao nhất thế giới." Để duy trì chất lượng dừa tươi từ vườn Bến Tre đến tay người tiêu dùng Mỹ với thời gian bảo quản lên đến 90 ngày, Vina T&T đã áp dụng phương pháp nhiệt độ, trong đó kho lạnh đóng vai trò chủ chốt. Về công nghệ chế biến, Vina T&T có thể sản xuất một container 20.000 trái mỗi ngày, tạo nên lợi thế cạnh tranh về giá trên thị trường toàn cầu.

Liên kết nông dân, chuyển đổi số và tầm nhìn xanh bền vững

Tuy nhiên, chế biến và phân phối chỉ là những khâu cuối của chuỗi giá trị. Vấn đề "đau đầu" nhất mà Vina T&T đã giải quyết thành công là liên kết với người nông dân và xây dựng vùng trồng bền vững. Hiện tại, Vina T&T đang liên kết chặt chẽ với hơn 500 hộ nông dân ở khắp các vùng trồng trên cả nước, đảm bảo nguồn hàng chất lượng cao để xuất khẩu. Hoạt động liên kết này được củng cố bằng các hợp đồng bao tiêu sản phẩm, với mức giá linh hoạt theo thời vụ hoặc ổn định theo thỏa thuận, ưu tiên các nhà cung cấp uy tín đã gắn bó lâu năm.

"Vina T&T luôn duy trì thu mua theo tháng, với mức giá tốt, để đảm bảo người nông dân luôn có thu nhập ổn định," bà Huế chia sẻ về chính sách hỗ trợ nông dân, đặc biệt trong những mùa trái cây có giá thấp.

Dừa Bến Tre được xử lý trước khi xuất khẩu.

Bên cạnh dừa, Vina T&T còn xuất khẩu nhiều loại trái cây chủ lực khác như bưởi, vú sữa, nhãn, sầu riêng từ vùng Đồng bằng sông Cửu Long và vải từ miền Bắc, sang hơn 10 quốc gia bao gồm Mỹ, châu Âu, Nhật Bản và Trung Quốc. Khi được hỏi về việc mở rộng sang các thị trường mới, bà Huế khẳng định: "Chiến lược của Vina T&T là chậm nhưng chắc. Chúng tôi chỉ mở rộng khi biết chắc mình đưa được những sản phẩm trái cây tốt nhất của Việt Nam, mang đúng bản sắc, thương hiệu Việt Nam ra thế giới."

Bà Vũ Kim Hạnh, Giám đốc Trung tâm BSA và Chủ tịch Hội Doanh nghiệp HVNCLC, nhấn mạnh rằng chuyến Company Tour này là hoạt động mở đầu cho chuỗi sự kiện "Công trình xanh – Tiêu dùng xanh". Bà Hạnh tin rằng để thúc đẩy sản phẩm xanh, cần sự gắn kết chặt chẽ giữa "ba nhà": nhà nông, nhà doanh nghiệp và nhà trường, cùng với vai trò hỗ trợ của Nhà nước thông qua các chính sách khuyến khích nghiên cứu và phát triển (R&D), đổi mới sáng tạo. "Không có R&D thì không có phát minh. Không có phát minh thì không có đổi mới sáng tạo. Không có đổi mới sáng tạo thì không có chương trình xanh hóa hay cổ vũ cho sản phẩm xanh," bà Hạnh khẳng định.

Ngay trong buổi tọa đàm, ông Huỳnh Nhật Nghĩa, Phó Trưởng khoa Quản trị Kinh doanh Trường Đại học Kinh tế Tài chính TP.HCM, đã chỉ ra rằng Vina T&T còn nhiều dư địa để "chuyển đổi số" trong các khâu thủ công của dây chuyền chế biến dừa. "Đầu tư vào công nghệ, chuyển đổi số, có thể mất số vốn lớn ban đầu nhưng hiệu quả mang lại sẽ lâu dài và gia tăng công suất gấp nhiều lần," ông Nghĩa khuyến nghị, đặc biệt trong bối cảnh Nhà nước đang có nhiều chính sách hỗ trợ.

Ông Nghĩa cũng "phát hiện" rằng Vina T&T đang thải ra 5 đến 10 tấn phế phẩm vỏ dừa mỗi ngày mà chưa tận dụng. "Đây là cơ hội lớn cho các bạn sinh viên nghiên cứu để biến phế phẩm thành sản phẩm phục vụ xã hội," ông gợi ý.

Ứng phó biến đổi khí hậu và giữ gìn thương hiệu địa phương

Thách thức từ biến đổi khí hậu và hạn mặn cũng là một vấn đề nóng được bà Đinh Thị Hạnh Tâm, CEO & Founder của VFarm và nhãn hàng Coboté, đặt ra. Bà Nguyễn Thị Huế thừa nhận rằng hạn mặn ảnh hưởng nghiêm trọng đến chất lượng (độ ngọt, kích cỡ) của trái dừa tươi. Vina T&T đã đồng hành cùng bà con nông dân để hạn chế tác động, nhưng đây vẫn là khó khăn lớn cần ứng phó tổng thể.

Ông Nguyễn Đình Toàn, Giám đốc nhà máy Vina T&T, cho rằng cần sự phối hợp "ba nhà" (nhà nước, nông dân và doanh nghiệp) để giải quyết. "Những người nông dân ký hợp đồng với chúng tôi thì chúng tôi phải ký thêm hợp đồng với nhà nước, để làm chủ việc tưới tiêu, hạn mặn," ông Toàn chia sẻ. "Khi người nông dân chấp nhận làm theo quy trình thống nhất với doanh nghiệp thì cả nông dân và doanh nghiệp đều hạn chế được các sản phẩm dưới chuẩn."

Sản phẩm bưởi xử lý trước khi xuất san thị trường nước ngoài.

Anh Cung, một hộ trồng bưởi và thành viên Hợp tác xã Nông nghiệp Tiên Thủy (Châu Thành, Bến Tre cũ), chia sẻ thực tế: "Hạn mặn hàng năm ít thì 2 đến 3 tháng, gay gắt thì có thể đến 6 tháng." Anh nhấn mạnh sự cần thiết của việc kết nối với doanh nghiệp và trung tâm khuyến nông để áp dụng khoa học kỹ thuật, phòng chống mặn. "Các hộ nếu không làm theo quy trình, canh tác theo tập quán cũ sẽ bị tụt hậu, không đạt được chuẩn xuất khẩu, hàng rớt, hàng dạt nhiều sẽ bị mất giá trị," anh Cung nhắn nhủ.

Về việc giữ gìn thương hiệu trong bối cảnh sáp nhập hành chính, câu trả lời chung là "địa giới hành chính thì vẫn là hành chính, còn cái hiệu để người ta thương thì phải giữ, không để mất." Bà Nguyễn Thị Huế khẳng định: "Cho đến nay, mỗi trái dừa của Vina T&T xuất sang Mỹ đều vẫn ghi rõ 'Dừa xiêm xanh Bến Tre', product of Vietnam, chứ không chỉ ghi riêng nhãn Vina T&T. Đó là niềm tự hào Dừa xiêm xanh Bến Tre, niềm tự hào sản phẩm Việt."

Chuyến Company Tour này là mô hình kết nối "tứ giác" giữa nông dân, doanh nghiệp, nhà trường và truyền thông, mang lại lợi ích cụ thể cho từng bên và lan tỏa tinh thần chuyển đổi xanh, phát triển bền vững. Hoạt động này là bước tiếp nối của Uni Tour (khởi động tại Đại học Quốc tế Miền Đông ngày 17/9), cùng hướng đến mục tiêu xây dựng hệ sinh thái doanh nghiệp Việt sản xuất và tiêu dùng xanh, đổi mới sáng tạo vì tương lai bền vững. Trong năm 2025, Hội DN HVNCLC và Trung tâm BSA sẽ tiếp tục đưa Company Tour và Uni Tour đến nhiều trường đại học và doanh nghiệp tiêu biểu trên cả nước, góp phần định hình nền kinh tế xanh và nâng tầm chuỗi giá trị nông sản Việt trên thị trường toàn cầu.