Trong dòng chảy phát triển của mỗi quốc gia, luôn có những đóng góp thầm lặng nhưng to lớn của đội ngũ trí thức. Trong số những người kiến tạo và gìn giữ công lý, luật sư là lực lượng đóng vai trò đặc biệt, góp phần bảo đảm công bằng trong hệ thống pháp luật cũng như trong đời sống xã hội.

Dấu mốc lịch sử của nghề luật sư Việt Nam

Ngược dòng thời gian trở lại hơn 80 năm trước, ngày 10/10/1945, Chủ tịch Hồ Chí Minh ký Sắc lệnh số 46/SL, đặt nền móng cho nghề luật sư tại Việt Nam, chỉ hơn một tháng sau khi nước nhà giành độc lập. Đến năm 2013, Thủ tướng Chính phủ ban hành Quyết định số 149/QĐ-TTg, lấy ngày 10/10 hằng năm là Ngày truyền thống Luật sư Việt Nam, ghi nhận vai trò của đội ngũ luật sư trong sự nghiệp xây dựng Nhà nước pháp quyền, công bằng, dân chủ và văn minh.

Luật sư Vũ Trọng Khánh và Bác Hồ tại Pháp năm 1946. Ảnh: Tư liệu

Trong suốt tiến trình lịch sử, nhiều luật sư đã gắn bó với các sự kiện trọng đại của đất nước. Trong Chính phủ Liên hiệp lâm thời Việt Nam, có hai luật sư giữ trọng trách bộ trưởng: Vũ Đình Hòe (Bộ trưởng Giáo dục) và Vũ Trọng Khánh (Bộ trưởng Tư pháp). Ở các Chính phủ Liên hiệp và Chính phủ kháng chiến sau đó, những tên tuổi như Phan Anh, Trần Công Tường, Phan Mỹ… tiếp tục đảm nhiệm nhiều cương vị quan trọng trong bộ máy nhà nước.

Tại các hội nghị quốc tế lớn như Đà Lạt và Fontainebleau (1946), hình ảnh người luật sư Việt Nam hiện diện trong các đoàn đàm phán - những trí thức pháp lý tiêu biểu như Vũ Văn Hiền, Nguyễn Mạnh Tường, Phan Anh, Vũ Trọng Khánh, Nguyễn Mạnh Hà - góp phần định hình vị thế của một đất nước độc lập, tự chủ về pháp lý ngay từ những ngày đầu lập quốc.

Luật sư Phan Anh (1912-1990), nguyên Bộ trưởng Bộ Quốc phòng Việt Nam Dân chủ Cộng hòa 1946. Ảnh: Tư liệu

Hình ảnh người luật sư vì thế không chỉ gắn liền với các phiên tòa, mà còn là biểu tượng của trí tuệ, bản lĩnh và tinh thần thượng tôn pháp luật trong mọi giai đoạn phát triển của đất nước.

Giá trị tinh hoa của nghề luật sư

Để trở thành luật sư, một người phải trải qua quá trình học tập và rèn luyện nghiêm túc: bốn năm đại học Luật, một năm học nghiệp vụ, một năm tập sự và kỳ kiểm tra chứng chỉ hành nghề. Sáu năm ấy không chỉ là hành trình tích lũy kiến thức mà còn là quá trình rèn luyện bản lĩnh, đạo đức và kỹ năng nghề nghiệp, để có thể xứng đáng đứng trước Tòa, trước thân chủ, và trước công lý.

Luật sư - Lực lương lao động ưu tú góp phần xây dựng xã hội công bằng, dân chủ, văn minh.

Giá trị tinh hoa của nghề luật sư thể hiện ở vai trò bảo vệ công lý, quyền và lợi ích hợp pháp của cá nhân, tổ chức, đồng thời góp phần xây dựng một xã hội công bằng, dân chủ, văn minh. Luật sư là người đại diện cho tiếng nói của lẽ phải trong các vụ án; là điểm tựa pháp lý và tinh thần cho những người yếu thế; là cầu nối giữa công dân và pháp luật.

Trong phiên tòa, khi bị cáo phải đối diện với Hội đồng xét xử và Viện kiểm sát, người luật sư chính là điểm tựa duy nhất, không chỉ bảo vệ quyền lợi hợp pháp mà còn giúp thân chủ được lắng nghe, được tôn trọng nhân phẩm và quyền con người.

Không chỉ dừng lại ở hoạt động tố tụng, luật sư còn tham gia xây dựng và hoàn thiện hệ thống pháp luật thông qua phản biện xã hội, góp ý các dự thảo luật, đề xuất sửa đổi quy định bất cập. Từ thực tiễn hành nghề, luật sư phản ánh những vướng mắc trong việc thi hành pháp luật, giúp cơ quan chức năng hoàn thiện chính sách, nâng cao chất lượng pháp lý.

Luật sư Lê Đình Lý, Đoàn Luật sư tỉnh Đồng Nai.

Bên cạnh đó, nhiều luật sư còn tích cực tham gia tư vấn, tuyên truyền, phổ biến pháp luật, đặc biệt là trong công tác trợ giúp pháp lý miễn phí cho người nghèo, phụ nữ, trẻ em và nhóm yếu thế. Đó không chỉ là trách nhiệm nghề nghiệp mà còn là biểu hiện của tinh thần nhân văn, vì cộng đồng, giá trị cốt lõi làm nên “linh hồn” của nghề luật sư.

Khẳng định vị thế nghề luật sư trong xã hội hiện đại

Trong bối cảnh hội nhập và chuyển đổi số, vai trò của luật sư ngày càng được khẳng định rõ nét. Luật sư không chỉ tham gia tố tụng, mà còn là chuyên gia tư vấn pháp lý cho doanh nghiệp, nhà đầu tư, cơ quan, tổ chức quốc tế; là người đồng hành cùng tiến trình phát triển kinh tế - xã hội của đất nước.

Từ Sắc lệnh 46 năm1945 đến hôm nay, hành trình gần tám thập kỷ của nghề luật sư Việt Nam là hành trình không ngừng nỗ lực vì công lý và sự tiến bộ xã hội. Mỗi luật sư, bằng tri thức và đạo đức nghề nghiệp, tiếp tục khẳng định vị thế của mình, một lực lượng lao động tinh hoa trong xã hội pháp quyền Việt Nam.

Bài viết chia sẻ góc nhìn của Luật sư Lê Đình Lý, Đoàn Luật sư tỉnh Đồng Nai nhân Ngày truyền thống Luật sư Việt Nam 10/10.