Chiều 1/7, tại họp báo công bố báo cáo kiểm toán chuyên đề về huy động, quản lý, sử dụng các nguồn lực để phòng chống Covid-19, ông Lê Tùng Lâm, Kiểm toán trưởng Kiểm toán Nhà nước chuyên ngành 3, đã chỉ ra một số vấn đề liên quan đến mua sắm sinh phẩm, hoá chất, kit test hai năm qua.

Theo đó, giai đoạn 2020-2021, các bộ, ngành địa phương được kiểm toán đã mua sắm sinh phẩm, hoá chất và 58,72 triệu kit test, sinh phẩm xét nghiệm PCR với tổng giá trị 7.973 tỷ đồng.

Trong đó, riêng về kít test, một số đơn vị mua kit test từ Công ty Cổ phần công nghệ Việt Á giá trị 2.161,6 tỷ đồng (trực tiếp hoặc qua đơn vị trung gian phân phối). 

Ông Lâm cũng cho biết tùy từng thời gian, địa điểm, giá kit test dao động rất lớn, thấp nhất 300.000 đồng nhưng có nơi lên đến một triệu đồng một bộ.

Riêng Bộ Y tế và các đơn vị trực thuộc mua sắm sinh phẩm, kit xét nghiệm nhanh, PCR với giá trị hơn 617 tỷ đồng, gồm hơn 1,26 triệu kit test nhanh; 237.452 bộ kit test PCR với nhiều mức giá khác nhau. Cụ thể, giá mua kit test nhanh dao động 47.000-220.500 đồng một bộ, giá mua bộ kit test PCR khoảng 126.042-653.571 đồng một bộ.

Phía kiểm toán còn cho biết có lô kit test PCR tài trợ qua lấy mẫu thử nghiệm chưa bảo đảm chất lượng sử dụng; việc hạch toán, lập, quản lý, lưu giữ hồ sơ, tài liệu liên quan như chứng từ phân bổ, kế hoạch xét nghiệm, phiếu nhập, xuất, danh sách cấp phát... chưa đầy đủ; kit test viện trợ hết hạn sử dụng phải tiêu hủy.

Thậm chí, có đơn vị, địa phương mượn, mua vật tư, kit test, sinh phẩm xét nghiệm từ các nhà cung cấp với nhiều hình thức khác nhau, như có hoặc không có văn bản thỏa thuận, có hoặc không có hợp đồng, đơn giá, phương án hoàn trả… hoặc thiếu thông tin chi tiết chủ yếu chỉ có biên bản bàn giao với tổng giá trị hàng hóa mượn theo hợp đồng, thỏa thuận lên tới gần 1.062 triệu đồng và mượn bằng hiện vật không có giá trị. 

Một số đơn vị, địa phương ghi nhận việc mượn, mua vật tư, kit test, sinh phẩm xét nghiệm từ các nhà cung cấp với nhiều hình thức khác nhau, như có hoặc không có văn bản thỏa thuận, có hoặc không có hợp đồng, đơn giá, phương án hoàn trả...

Ngày 8/4 và ngày 27/4 vừa qua, cơ quan Kiểm toán đã chuyển danh sách các đơn vị, địa phương mượn, mua kit test có dấu hiệu bất thường sang Thanh tra Chính phủ để biết và lưu ý khi thực hiện thanh tra theo chuyên đề tại các bộ, ngành, địa phương.

Ngoài ra, trong giai đoạn chống dịch, nhiều văn bản của Trung ương, Bộ Y tế ban hành còn chậm, chưa về đến địa phương thì các đơn vị ở dưới đã phải thu rồi. Trong khi đó, nhu cầu xét nghiệm rất lớn mà giá Bộ Y tế không ban hành liên tục được. Do vậy có thời điểm bị trống nên một số đơn vị thu vượt nhưng không cố ý làm trái. 

Kiểm toán nhà nước cho rằng, việc ban hành định mức kinh tế kỹ thuật xét nghiệm SARS-cov2 chưa đầy đủ, phù hợp hoặc thiếu nhất quán; Bộ Y tế chưa ban hành hướng dẫn về lấy mẫu gộp với test nhanh vi rút SARS-CoV-2 phù hợp với điều kiện thực tế trong tình hình mới mà các địa phương đang thực hiện nhằm tiết kiệm chi phí; nhiều địa phương chưa xây dựng giá dịch vụ xét nghiệm SAR-COV-2 hoặc ban hành không đúng thẩm quyền, quy định của Bộ Y tế, dẫn tới chưa có cơ sở xác định giá…

Chính vì thế, dẫn tới sự việc đơn giá mua bán kít test dao động rất lớn, từ 300.000 đồng tới cao nhất hơn 1 triệu đồng/kit test PCR. Về vấn đề này, ông Vũ Văn Họa, Phó Tổng KTNN cho biết kết luận KTNN đã chỉ ra, chi tiết sai phạm cơ quan chức năng xử lý.