Giải Nobel Vật lý năm 2025 được công bố tại Stockholm, Thụy Điển, ngày 7/10/2025. Ảnh: english.cctv.com

Vừa qua, cộng đồng khoa học và văn hóa thế giới hướng về Stockholm (Thụy Điển), nơi lễ trao Giải Nobel năm 2025 được tổ chức tại Hội trường Hòa nhạc với sự tham dự của hơn một nghìn khách mời. Sự kiện tôn vinh các giải thưởng trong lĩnh vực Vật lý, Hóa học, Sinh lý học hoặc Y học, Văn học và Giải thưởng Kinh tế của Ngân hàng Trung ương Thụy Điển mang tên Alfred Nobel. Hằng năm, ngày lễ này được tổ chức đúng dịp kỷ niệm ngày mất của Alfred Nobel và là dịp ghi nhận những công trình có tầm ảnh hưởng rộng trong nghiên cứu và sáng tạo.

Năm nay, Giải Nobel Vật lý được trao cho ba nhà khoa học Mỹ: John Clarke (Đại học California, Berkeley), Michel H. Devoret (Đại học Yale) và John M. Martinis (Đại học California, Santa Barbara). Công trình của họ mở rộng hiểu biết về cơ học lượng tử thông qua việc chỉ ra hiệu ứng đường hầm lượng tử vĩ mô và hiện tượng lượng tử hóa năng lượng trong mạch điện những phát hiện được đánh giá là nền tảng cho các hệ thống lượng tử thế hệ mới.

Ở lĩnh vực Hóa học, giải thưởng vinh danh Susumu Kitagawa (Đại học Tokyo, Nhật Bản), Richard Robson (Đại học Melbourne, Australia) và Omar M. Yaghi (Đại học California, Berkeley, Mỹ). Bộ ba này đã đặt nền móng cho nghiên cứu về khung kim loại hữu cơ (MOFs), nhóm vật liệu có cấu trúc linh hoạt và diện tích bề mặt lớn, mở ra triển vọng ứng dụng rộng rãi trong lưu trữ năng lượng, lọc khí và xúc tác.

Giải Nobel Sinh lý học hoặc Y học năm 2025 thuộc về Mary E. Brunkow, Fred Ramsdell (Mỹ) và Shimon Sakaguchi (Nhật Bản) nhờ những đóng góp quan trọng trong việc làm sáng tỏ cơ chế dung nạp miễn dịch ngoại vi. Khám phá này giải thích cách hệ miễn dịch tránh tấn công mô lành và cung cấp cơ sở cho những chiến lược điều trị mới đối với bệnh tự miễn và ung thư.

Trong lĩnh vực văn học, giải thưởng được trao cho nhà văn Hungary Laszlo Krasznahorkai, tác giả được biết đến với phong cách tự sự đậm chất suy tư và cấu trúc tiểu thuyết đặc trưng. Giới phê bình đánh giá ông là một trong những tiếng nói độc đáo của văn chương châu Âu đương đại.

Giải thưởng Kinh tế của Ngân hàng Trung ương Thụy Điển mang tên Alfred Nobel vinh danh Joel Mokyr (Đại học Northwestern, Mỹ), Philippe Aghion (Trường Kinh tế và Khoa học Chính trị London, Anh) và Peter Howitt (Đại học Brown, Mỹ). Các nhà kinh tế học này đóng góp quan trọng vào việc lý giải mối liên hệ giữa đổi mới, tăng trưởng và động lực phát triển dài hạn của nền kinh tế.

Theo thông báo từ Quỹ Nobel, mỗi giải thưởng năm 2025 có giá trị 11 triệu kronor Thụy Điển, tương đương khoảng 1,21 triệu USD.

Trước lễ trao giải, các ủy ban Nobel đã lần lượt công bố chủ nhân các giải thưởng từ tháng 10. Với mỗi mùa giải, Stockholm không chỉ là nơi diễn ra nghi thức tôn vinh thành tựu khoa học và nghệ thuật, mà còn là không gian khẳng định ý nghĩa của tri thức trong việc mở rộng hiểu biết về thế giới.