Những robot đẩy khay trong khách sạn, vốn được coi là trợ thủ đắc lực, thực chất lại đang khiến các công ty sản xuất chúng thua lỗ. Nhưng có một nghịch lý đó là chúng vẫn đang ngày đêm được quảng cáo rầm rộ. Ngành công nghiệp robot dịch vụ của Trung Quốc đã bùng nổ trong những năm gần đây, nhiều báo cáo cho rằng thị trường này có tiềm năng rất lớn. Nhìn vào thực tế, người ta phát hiện ra rằng, một công ty hàng đầu đã lỗ hơn 800 triệu NDT (gần 3.000 tỷ đồng) chỉ trong vòng ba năm.

Cuộc cạnh tranh tiêu hao sức lực

Yunji Technology là công ty được thành lập năm 2014 tại Bắc Kinh (Trung Quốc), tập trung vào robot dịch vụ khách sạn. Sản phẩm của công ty đã được triển khai tại các chuỗi khách sạn lớn, và cũng đã có mặt tại một số sân bay quốc tế. Được hỗ trợ bởi các công ty khổng lồ như Alibaba, Tencent, Ctrip, Lenovo và iFlytek, Yunji Technology đã nắm giữ thị phần số một trên thị trường dịch vụ khách sạn toàn cầu và Trung Quốc, tính theo doanh thu vào năm 2023.

Từ năm 2022 đến năm 2024, doanh thu ban đầu của Yunji là 161 triệu NDT, sau đó giảm xuống còn 145 triệu NDT vào năm tiếp theo, trước khi phục hồi lên 245 triệu NDT vào năm 2024, tổng cộng là 551 triệu NDT. Tuy nhiên, lỗ ròng lần lượt là 365 triệu NDT vào năm 2022, 265 triệu NDT vào năm 2023 và 185 triệu NDT vào năm 2024, tổng cộng là 815 triệu NDT trong ba năm. Trong năm tháng đầu năm 2025, doanh thu đạt 88,329 triệu NDT, tăng 18,9% so với cùng kỳ năm trước, nhưng lỗ tăng lên 118 triệu NDT, cao hơn 40,7% so với cùng kỳ năm ngoái.

Tại sao lại lỗ lớn như vậy? Vấn đề cốt lõi nằm ở khoản đầu tư ban đầu lớn. Cảm biến, hệ thống định vị, thuật toán AI—tất cả phần cứng và phần mềm này đều đòi hỏi đầu tư đáng kể. Với cuộc chiến giá cả đang diễn ra, giá của một chiếc máy đã giảm mạnh từ 136.000 NDT năm 2016 xuống còn dưới 30.000 NDT hiện nay. Không thể giảm chi phí, biên lợi nhuận mỏng manh chuyển thành thua lỗ. Khách hàng của các khách sạn rất khó tính; mặc dù mua những chiếc máy này có thể tiết kiệm chi phí nhân công, nhưng chi phí bảo trì và điện lại khiến họ ngần ngại.

Thị trường robot giao đồ ăn cho khách sạn bề ngoài có vẻ sôi động, bên trong lại cạnh tranh vô cùng khốc liệt. Tại thị trường robot khách sạn Trung Quốc, năm công ty hàng đầu cộng lại chỉ chiếm 27,6% thị phần, trong khi vô số nhà sản xuất nhỏ hơn đang tranh giành từng miếng bánh. 

Ngoài ra, chi phí cũng là một rào cản lớn. Các công ty phụ thuộc rất nhiều vào nhập khẩu các linh kiện như chip, pin và LiDAR, nên giá cả tăng nhanh chóng. Nhìn vào bức tranh toàn cảnh quốc gia của Trung Quốc, thị trường robot dịch vụ vẫn có thể tăng trưởng mạnh mẽ. Một báo cáo của Frost & Sullivan năm 2023 dự đoán thị trường robot dịch vụ thương mại toàn cầu sẽ vượt quá 10 tỷ USD vào năm 2030, trong đó các nhà sản xuất Trung Quốc chiếm 84,7% lượng hàng xuất xưởng, chủ yếu ở các mẫu xe giao hàng và vệ sinh.

Con đường vẫn còn rất dài

 Tăng trưởng không đồng nghĩa với lợi nhuận. Pudu Technology, một công ty robot phục vụ ăn uống, đã bắt đầu sa thải nhân viên vào tháng 2/2022, giảm số lượng nhân viên từ hơn 3.000 xuống còn 500. Trong một lá thư gửi toàn thể nhân viên, CEO Zhang Tao đã thẳng thắn tuyên bố rằng công ty đang gặp khó khăn trong việc đảm bảo nguồn vốn và mô hình lợi nhuận không khả thi. 

UBTECH, một công ty robot giáo dục cũng chịu lỗ ròng 1,16 tỷ NDT. Công ty Công nghệ CloudMinds thậm chí còn tệ hơn khi phải đối mặt với một cuộc khủng hoảng vào tháng 3/2025. Nhiều chi nhánh phải đóng cửa, nhân viên bị nợ lương, một đồng sáng lập từ chức, và định giá công ty lao dốc. 

Trong lĩnh vực robot dịch vụ thương mại, thua lỗ ngắn hạn là điều không phải là điều hiếm, nhưng về lâu dài, các doanh nghiệp cần một khoản đầu tư chiến lược. Giám đốc điều hành Keenon Robotics, ông Li Tong, cho biết hơn 100 công ty đã gia nhập ngành vào năm 2015, và hầu hết đã rút lui. Những công ty còn tồn tại đang đặt cược vào quy mô kinh tế trong tương lai. 

Hợp tác chuỗi cung ứng chính là chìa khóa. Trong đó, mục tiêu mà Trung Quốc đặt ra đó là nội địa hóa chip và cảm biến thượng nguồn, tối ưu hóa lắp ráp trung nguồn và tích hợp kịch bản ứng dụng hạ nguồn một cách linh hoạt. 

Đổi mới không phải là làm giàu chỉ sau một đêm; mà là từng bước một. Khoản lỗ 800 triệu NDT của Yunji Technology trong ba năm không phải là thất bại, mà là sự tích lũy. Trong tương lai, bất cứ ai làm chủ được thuật toán và phần cứng sẽ là người chiến thắng.