Ẩm thực Việt Nam có những món ăn mà chỉ cần nhìn qua hoặc ngửi mùi là đủ khiến nhiều người lắc đầu. Không phải vì hiếm, cũng không phải vì khó nấu, mà bởi hương vị và cảm giác chúng mang lại quá khó làm quen.

Mướp đắng (khổ qua)

Khổ qua, hay mướp đắng, từ lâu đã xuất hiện quen thuộc trong mâm cơm gia đình Việt. Dù về mặt thực vật học là một loại quả, trong đời sống và dinh dưỡng, mướp đắng vẫn được xếp vào nhóm rau ăn quả, tương tự cà chua hay dưa leo, bởi cách sử dụng như một loại rau trong bữa ăn hằng ngày. Nhiều người sợ vị đắng này khi mới thử lần đầu nhưng sau lại nghiền, đặc biệt với những người thường xuyên bị nóng trong.

Canh mướp đắng nhồi thịt là món ăn được nhiều người yêu thích.

Theo cả kinh nghiệm dân gian lẫn các nghiên cứu hiện đại, mướp đắng chứa nhiều hợp chất chống oxy hóa tự nhiên, có khả năng hỗ trợ tế bào gan trước tình trạng stress oxy hóa. Trong bối cảnh cuối năm, khi các bữa tiệc liên tiếp, đồ ăn nhiều đạm, dầu mỡ và rượu bia xuất hiện dày đặc, mướp đắng thường được dùng như một món giúp hạ nhiệt, giảm cảm giác nóng trong và nặng bụng sau ăn. Cần nhấn mạnh rằng mướp đắng không phải thuốc giải rượu, không làm cồn tan nhanh hơn trong máu, nhưng có thể giúp cơ thể dễ chịu hơn khi gan phải làm việc cường độ cao.

Không cần ra hàng quán, chỉ cần bỏ vài chục mua nguyên liệu, bạn có thể làm luôn một số món ăn ngon, dễ làm ngay tại nhà như canh mướp đắng nhồi thịt; mướp đắng chà bông; mướp đắng xào trứng. 

Rau diếp cá

Nếu khổ qua gây e dè vì vị đắng, thì rau diếp cá lại khiến nhiều người chùn bước ngay từ mùi. Mùi tanh nồng rất đặc trưng của diếp cá là rào cản lớn với người chưa quen. Thế nhưng, với những ai đã ăn quen từ nhỏ, đây lại là loại rau gần như không thể thiếu trong những bữa ăn nhiều thịt cá. Rau diếp cá từ lâu đã được xem là loại rau có tính thanh nhiệt mạnh, thường được ăn sống kèm các món đạm hoặc dùng khi cơ thể có cảm giác nóng trong.

Ở góc độ khoa học, rau diếp cá chứa các hợp chất sinh học và tinh dầu tự nhiên có đặc tính chống oxy hóa và kháng viêm nhẹ. Những đặc tính này giúp hỗ trợ chức năng gan và hệ tiêu hóa, đặc biệt hữu ích sau những bữa ăn giàu đạm hoặc sau khi uống rượu bia. Tương tự khổ qua, rau diếp cá không phải loại “giải rượu cấp tốc”, nhưng có thể giúp giảm cảm giác đầy bụng, bức bối và hỗ trợ quá trình hồi phục của cơ thể.

Khó chế biến hơn mướp đắng nên các diếp cá thường đường sử dụng làm rau ăn kèm trong các món cuốn hay làm nộm. Một số người ép diếp cá làm nước uống kèm dứa, dưa chuột, cam... để giảm vị tanh. Một số người chọn trà diếp cá đã được tán nhuyễn kết hợp cùng với các thảo mộc khác.

Với nhiều người rau diếp cá còn khó ăn hơn mướp đắng.

Điểm chung của mướp đắng và rau diếp cá là đều không dành cho số đông. Người không quen thì nhìn thôi đã thấy sợ, người ăn được lại thường khen “ăn xong thấy nhẹ người”. Cuối năm, khi tần suất ăn nhậu tăng cao, việc bổ sung những loại rau như vậy vào bữa ăn có thể xem là một cách cân bằng tự nhiên, giúp gan và hệ tiêu hóa bớt áp lực hơn.

Dĩ nhiên, không cần và cũng không nên ép bản thân phải ăn bằng mọi giá. Nhưng nếu có thể tập ăn từ từ, chế biến phù hợp hoặc dùng với lượng vừa phải, mướp đắng và rau diếp cá là hai lựa chọn rất đáng thử trong những ngày cuối năm nhiều tiệc tùng. Đôi khi, những thứ khiến người ta sợ nhất trên bàn ăn lại chính là phần âm thầm giúp cơ thể gỡ gạc sau chuỗi ngày quá tải.