Trao đổi với Zing, TS.BS Nguyễn Thu Anh (Giám đốc Viện Nghiên cứu Y khoa Woolcock tại Việt Nam) nhấn mạnh tầm quan trọng của giải pháp xét nghiệm toàn TPHCM vì chỉ khi xét nghiệm mới phát hiện được F0, làm chậm nguồn lây để kịp thời gian tiêm vaccine, giúp số F0 vẫn trong tầm quản lý của hệ thống y tế.

Nữ tiến sĩ lưu ý trong bối cảnh dịch phức tạp như hiện nay, khi xét nghiệm cần đảm bảo yếu tố an toàn. Chú ý không tụ tập đông người tại điểm xét nghiệm tạo nguy cơ lây nhiễm, đảm bảo biện pháp phòng nhiễm khuẩn chéo, sử dụng kit xét nghiệm có độ nhạy trên 80% (theo yêu cầu của Bộ Y tế), đảm bảo đủ sinh phẩm trang thiết bị xét nghiệm và chuẩn bị kế hoạch khi phát hiện nhiều ca dương tính.

“Khi dịch bùng phát, việc xét nghiệm có thể khiến hệ thống y tế quá tải trong khi chúng ta đang ưu tiên cao hơn cho việc cứu chữa người bệnh và tiêm vaccine. Vì vậy, cần chuyển đối phương thức như đầu tư vào các hệ thống xét nghiệm công suất cao, sử dụng kỹ thuật có độ nhạy cao và có hệ thống tự động ghi nhận mẫu từ lúc lấy tới lúc trả kết quả, cũng như hệ thống robot xử mẫu để giảm tối đa yêu cầu về nhân sự”, TS Thu Anh góp ý.

TS Thu Anh cho rằng xét trên tổng thể sẽ mang lại lợi ích lớn hơn cả về sức khỏe và kinh tế. Tuy nhiên với các tỉnh, thành phố đang có dịch bùng phát như TP.HCM, việc xét nghiệm rộng là vô cùng khó khăn, xét nghiệm một lần cũng không có nhiều ý nghĩa, vì một người có kết quả âm tính hôm nay, tiếp xúc với F0 ngày mai cũng có thể dương tính nên cần xét nghiệm lặp lại. 

Trường hợp không có đủ nguồn lực, TS Thu Anh cho rằng cần đảm bảo tối thiểu việc xét nghiệm nhóm nguy cơ cao (các cán bộ y tế, người có triệu chứng hô hấp, người tiếp xúc nhiều do nhu cầu công việc, người tiếp xúc F0…). Tuy nhiên, phải xác định rằng như vậy sẽ có nhiều F0 trong cộng đồng không phát hiện được, dịch có nguy cơ tiếp tục lây lan và chúng ta phải quản lý rủi ro bằng việc giãn cách xã hội chặt chẽ. 

Bà cho rằng TP.HCM cần lên kế hoạch về sinh phẩm, trang thiết bị, nhân lực cho việc lấy mẫu xét nghiệm, trả kết quả và kế hoạch xử lý các tình huống phát hiện nhiều F0, F1 trước khi triển khai xét nghiệm. TP.HCM nên triển khai hướng dẫn người dân tự lấy mẫu xét nghiệm tại nhà bằng việc gửi video hướng dẫn qua Zalo, người dân thực hiện xong thì chụp ảnh gửi lại kết quả, lưu ý trong việc này cần dùng kit xét nghiệm có độ nhạy cao.

TS Thu Anh gợi ý có thể khuyến khích người dân theo hướng nếu người dân dương tính sẽ có cán bộ y tế đến khám chữa miễn phí và cung cấp thực phẩm trong một tuần trước mắt, sau đó tính tiếp.

TS Nguyễn Thu Anh cho rằng việc số ca nhiễm ở TPHCM vẫn tăng cao có thể do nhiều nguyên nhân.

Một là khi tăng xét nghiệm thì phát hiện thêm nhiều F0 trong cộng đồng. Hai là do giãn cách xã hội chưa tốt, một số người vẫn đi lại và không tuân thủ giãn cách. Ba là do khó hạn chế tiếp xúc trong các khu trọ chật hẹp trên địa bàn TP.HCM.

Bà cũng nêu 5 vấn đề mà TP.HCM cần ưu tiên thực hiện trong những ngày giãn cách sắp tới: 

Một là ưu tiên chữa trị cho F0, giảm tối đa số ca chuyển nặng và số trường hợp tử vong.

Hai là ưu tiên tiêm vaccine. “Cần truyền thông cho người dân hiểu rõ, dù là loại vaccine nào cũng nên tiêm, không nên kén chọn và cũng đừng chần chừ nữa”, bà Thu Anh chia sẻ.

Ba là ưu tiên truyền thông cụ thể, nói đi đôi với làm để người dân yên tâm.

Bốn là ưu tiên đi tìm các sáng kiến nhỏ tại các xã, phường, quận để nhân rộng lên. Bà cho biết thực tế ở cấp cơ sở có nhiều sáng kiến rất hay nhưng thành phố “chưa chịu đi tìm”, đừng khiến cán bộ sợ sai và không dám làm gì.

Năm là giám sát thực thi để đảm bảo các chủ trương, chính sách, giải pháp được triển khai hiệu quả,  thể hiện bằng các chỉ số về số lượng và chất lượng, không nói chung chung.

TS Thu Anh cho rằng nếu tiếp tục giãn cách tốt, dịch sẽ suy yếu nhưng chưa thể về bình thường như trước đây. “ Tuy nhiên, nếu giãn cách xã hội không tốt, để tình trạng đông người ra đường như vừa qua, thì có thể sẽ xuất hiện thêm một làn sóng dịch nữa”, nữ tiến sĩ cảnh báo.