Tác giả Đào Thị Diến sinh năm 1953 tại Hà Nội, bảo vệ luận án tiến sĩ lịch sử tại ĐH Paris VII (Pháp). Bà đã có nhiều tác phẩm chuyên về Hà Nội: “Hà Nội qua tài liệu và tư liệu lưu trữ (1873-1954)” - chủ biên, 2 tập; “Hệ thống văn bản pháp quy về xây dựng và quản lý Thành phố Hà Nội từ 1885 đến 1954”; tham gia biên soạn các sách: “Từ điển đường phố Hà Nội”, “Biên niên lịch sử Thăng Long - Hà Nội”, “Khu phố Tây ở Hà Nội nửa đầu thế kỷ XX qua tư liệu địa chính”, “Địa danh hành chính Thăng Long - Hà Nội (từ đầu thế kỷ XIX đến nay)”.

TS Đào Thị Diến được tặng Giải Tác phẩm “Giải thưởng Bùi Xuân Phái - Vì tình yêu Hà Nội” 2024.

Cuốn sách “Hà Nội thời cận đại - từ nhượng địa đến thành phố (1873 - 1945)” của nữ TS Đào Thị Diến là một nghiên cứu công phu và toàn diện về sự “thay da đổi thịt” của Hà Nội trong quá trình trở thành một thành phố hiện đại kiểu phương Tây vào cuối thế kỷ 19, đầu thế kỷ 20. 

Với hơn 30 năm công tác tại Trung tâm Lưu trữ Quốc gia I, nhà nghiên cứu Đào Thị Diến có cơ hội tiếp cận những tài liệu quý giá từ các phông lưu trữ tiếng Việt lẫn tiếng Pháp, từ đó đem đến một nét độc đáo trong cách tiếp cận lịch sử Hà Nội ở cuốn sách này: Lịch sử được soi chiếu qua lăng kính tài liệu lưu trữ. 

“Giải thưởng Bùi Xuân Phái - Vì tình yêu Hà Nội” do báo Thể thao và Văn hóa và gia đình cố họa sĩ Bùi Xuân Phái thành lập từ năm 2008, nhằm trao cho các tác giả, tác phẩm, ý tưởng, việc làm có giá trị khoa học, nghệ thuật cao, thấm đượm tình yêu Hà Nội. Lễ trao giải năm 2024 do báo Thể thao và Văn hoá phối hợp với Công ty CP Ashui Việt Nam (Ashui Vietnam Corporation) và Công ty CP Tập đoàn Gỗ Minh Long tổ chức.

GS-TS-KTS Hoàng Đạo Kính được vinh danh Giải thưởng Lớn “Giải thưởng Bùi Xuân Phái - Vì tình yêu Hà Nội” 2024. Ảnh: L.Q.V

Đây là lần thứ 17 “Giải thưởng Bùi Xuân Phái - Vì tình yêu Hà Nội” được tổ chức và bởi kỳ trao giải năm nay diễn ra vào dịp kỷ niệm 70 năm Ngày Tiếp quản Thủ đô (10/10/1954 - 10/10/2024), nên Ban tổ chức đã tiến hành một lễ trao giải với quy mô xứng tầm, kết hợp với hoạt động biểu diễn nghệ thuật truyền thống và triển lãm ảnh những tác giả, tác phẩm xuất sắc nhất được đề cử.

Hội đồng giám khảo của Giải thưởng gồm những tên tuổi uy tín: Nhà thơ Bằng Việt - nguyên Chủ tịch Hội VHNT Hà Nội (chủ tịch Hội đồng); nhà sử học Dương Trung Quốc - Phó Chủ tịch Hội Sử học Việt Nam; nhà báo Hồ Quang Lợi - Phó Chủ tịch Hội Truyền thông số Việt Nam; nhà báo Ngô Hà Thái - nguyên Phó Tổng giám đốc TTXVN; nhà báo Lê Xuân Thành - Tổng biên tập báo Thể thao và Văn hóa. Năm nay, Hội đồng giám khảo có thêm thành viên mới: PGS-TS Bùi Hoài Sơn - Ủy viên thường trực Ủy ban Văn hóa, Giáo dục của Quốc hội.

Trải qua 16 mùa giải, đã có hơn 150 tác giả, tác phẩm, ý tưởng, việc làm được công nhận là đề cử chính thức và đã có gần 70 giải thưởng được trao, trong đó có 15 Giải thưởng Lớn lần lượt được trao cho: Nhà Hà Nội học Nguyễn Vinh Phúc (2009), nhà văn Tô Hoài (2010), giáo sư Phan Huy Lê (2011), nghệ sĩ guitar Văn Vượng (2012), nhà nhiếp ảnh Quang Phùng (2013), nhà nghiên cứu Vũ Tuân Sán (2014), nhà nghiên cứu Giang Quân (2015), nhà nhiếp ảnh Lê Vượng (2016), nhà nghiên cứu Hữu Ngọc (2017), nhà nghiên cứu Nguyễn Bá Đạm (2018), nhà nghiên cứu Nguyễn Thừa Hỷ (2019), nhạc sĩ Phú Quang (2020), nhạc sĩ Hồng Đăng (2021), đạo diễn Trần Văn Thủy (2022) và đạo diễn Đặng Nhật Minh (2023).

Đại diện báo Nhân dân và IB Group Việt Nam nhận Giải Việc làm “Giải thưởng Bùi Xuân Phái - Vì tình yêu Hà Nội” 2024. Ảnh: L.Q.V

Tại mùa giải năm 2024, trên cơ sở một danh sách dự kiến đề cử gồm 54 “ứng viên”, Hội đồng giám khảo đã tổ chức 2 phiên họp để chọn ra 9 đề cử chính thức. Từ 9 đề cử này, Hội đồng giám khảo tiếp tục bỏ phiếu để chọn ra 4 giải thưởng, gồm: Giải thưởng Lớn, Giải Tác phẩm, Giải Ý tưởng, và Giải Việc làm.

Đối với Giải thưởng Lớn - hạng mục quan trọng nhất - theo truyền thống của giải thưởng - hằng năm, dù xét trên một danh sách rộng rãi, nhưng chỉ công bố duy nhất một đề cử Giải thưởng Lớn, đồng thời trao giải cho đề cử đó. Vì vậy, Ban tổ chức giữ bí mật đề cử đó đến phút chót của lễ trao giải.

Các đề cử “Giải thưởng Bùi Xuân Phái - Vì tình yêu Hà Nội” 2024(theo thứ tự a, b, c) bao gồm:

Giải thưởng Lớn: Công bố tại lễ trao giải.

Giải Tác phẩm (3 đề cử):

• Cuốn sách “Chuyến thăm Hà Nội” của nhà văn người Mỹ Susan Sontag (Phan Xích Linh dịch, NXB Chính trị quốc gia Sự thật và Thư viện Nguyễn Văn Hưởng xuất bản năm 2024).
• Phim điện ảnh “Đào, Phở và Piano” của đạo diễn Phi Tiến Sơn (Công ty cổ phần Phim truyện I sản xuất).
• Cuốn sách “Hà Nội thời cận đại - từ nhượng địa đến thành phố (1873-1945)” của tác giả Đào Thị Diến, do NXB Hà Nội và Nhã Nam xuất bản.

Giải Việc làm (3 đề cử):

• Dự án “Chuyện đình trong phố” do quận Hoàn Kiếm phối hợp với nhóm nghệ sĩ thực hiện.
• Lễ hội Thiết kế sáng tạo Hà Nội 2023 với chủ đề “Dòng chảy” do Sở Văn hóa và Thể thao Hà Nội, Tạp chí Kiến trúc, Tổng Công ty Đường sắt Việt Nam tổ chức.
• Quảng bá du lịch Hà Nội qua MV “Going Home” của nghệ sĩ saxophone Kenny G, do báo Nhân dân và IB Group Việt Nam thực hiện.

Giải Ý tưởng (2 đề cử):

• Đề xuất khôi phục và phát triển hành trình “Bát cảnh Tây Hồ” của quận Tây Hồ.
• “Đồ án cải tạo, chỉnh trang không gian, cảnh quan xung quanh hồ Thiền Quang và phụ cận” do UBND quận Hai Bà Trưng tổ chức nghiên cứu và xây dựng vào năm 2023.

Kết quả bình chọn “Giải thưởng Bùi Xuân Phái - Vì tình yêu Hà Nội” 2024:

Giải Tác phẩm: Cuốn sách “Hà Nội thời cận đại - từ nhượng địa đến thành phố (1873-1945)” của nữ TS Đào Thị Diến, do NXB Hà Nội và Nhã Nam xuất bản.

Giải Việc làm: Quảng bá du lịch Hà Nội qua MV “Going Home” của nghệ sĩ saxophone Kenny G, do báo Nhân dân và IB Group Việt Nam thực hiện.

Đây là MV được quay khi Kenny G có chuyến lưu diễn tại Hà Nội vào tháng 11/2023 trong chương trình “Good Morning Vietnam” do báo Nhân Dân và IB Group Việt Nam tổ chức. Trong MV “Going Home”, nghệ sĩ Kenny G trình diễn bản nhạc “Going Home” tại các địa danh nổi tiếng của Thủ đô Hà Nội như hồ Hoàn Kiếm, Hoàng Thành Thăng Long, Văn Miếu - Quốc Tử Giám, cầu Long Biên. Thủ đô ngàn năm văn hiến hiện lên với vẻ đẹp vừa bình yên, vừa lãng mạn, hào hùng và cổ kính. “Going Home” đã nhận được hàng triệu lượt người xem trên các nền tảng phát hành, qua đó, góp phần thu hút du khách quốc tế đến với Việt Nam nhiều hơn và khách nội địa cũng đến Hà Nội nhiều hơn.

Hình ảnh nghệ sĩ saxophone Kenny G biểu diễn bên hồ Hoàn Kiếm trong MV “Going Home”.

Trong MV này, nghệ sĩ Kenny G còn có dòng lưu bút đầy trìu mến: “Hà Nội là thành phố tuyệt diệu cùng với những con người tuyệt vời. Cảm ơn vì sự chào đón nồng nhiệt của các bạn đã dành cho tôi. Thân ái, Kenny G”.

Giải Ý tưởng: “Đồ án cải tạo, chỉnh trang không gian, cảnh quan xung quanh hồ Thiền Quang và phụ cận” do UBND quận Hai Bà Trưng tổ chức nghiên cứu và xây dựng vào năm 2023.

Đồ án xuất phát từ thực tế: Quần thể hồ Thiền Quang - Công viên Thống nhất là khu vực có cảnh quan đẹp, nên thơ với đầy đủ mặt hồ, cây xanh, bóng mát. Bên cạnh đó, khu vực cũng có nhiều công trình giá trị như quần thể chùa Quan Hoa - Pháp Hoa - Thiền Quang; Nhà văn hóa Học sinh - Sinh viên Hà Nội; Rạp xiếc Trung ương... Tuy nhiên, việc xây dựng, nâng cấp cảnh quan khu vực chưa tương xứng với các giá trị hiện có, các không gian thiếu sự kết nối tổng thể, nhiều khu vực có dấu hiệu xuống cấp, hư hỏng…

Đại diện UBND quận Hai Bà Trưng và nhóm thực hiện đồ án cải tạo, chỉnh trang không gian, cảnh quan xung quanh hồ Thiền Quang và phụ cận” nhận Giải Ý tưởng “Giải thưởng Bùi Xuân Phái - Vì tình yêu Hà Nội” 2024. Ảnh: L.Q.V

Về tiến độ, đồ án được chia thành 2 giai đoạn, trong đó giai đoạn 1 (tổ chức cải tạo cảnh quan xung quanh hồ Thiền Quang) đã được triển khai từ tháng 3/2024 và đến nay đã cơ bản hoàn thành. Giai đoạn 2 (tạo lập không gian trung tâm và hoàn thiện các nội dung còn lại) dự kiến chuẩn bị đầu tư trong năm 2025 và hoàn thành năm 2026.

Giải thưởng Lớn: Giáo sư - Tiến sĩ - Kiến trúc sư Hoàng Đạo Kính - “hiệp sĩ của những di tích kiến trúc”.

GS-TS-KTS Hoàng Đạo Kính sinh năm 1941 tại Hà Nội, bảo vệ luận án tiến sĩ tại Mátxcơva. Ông chủ trì tu bổ đình Tây Đằng, chùa Kim Liên, chùa Bút Tháp, chùa Tây Phương, chùa Thầy, Văn Miếu - Quốc Tử Giám, quần thể kiến trúc cung đình Huế, hệ thống tháp Chăm, phố cổ Hội An, làng cổ Phước Tích, Nhà hát Lớn Hà Nội...; chủ trì thiết kế chùa Bái Đính, chùa Tam Chúc, hệ thống chùa ở Sa Pa, đền thờ Bác Hồ ở Đá Chông... Ở bề sâu, ông gắn bó sâu nặng với nơi “chôn nhau cắt rốn” Hà Nội bằng một tình yêu đặc biệt dành cho những di tích lịch sử, di sản văn hóa là biểu tượng của thành phố ngàn năm.

Nhà che bia tiến sĩ tại Văn Miếu - Quốc Tử Giám là một trong những dự án do GS-TS-KTS Hoàng Đạo Kính chủ trì thực hiện. Ảnh: L.Q.V

Ông đã tham gia đào tạo thạc sĩ và tiến sĩ ở Viện Khảo cổ học, Trường Đại học Kiến trúc Hà Nội, Trường Đại học Xây dựng Hà Nội, Trường Đại học Kiến trúc TP.Hồ Chí Minh và Trường Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn - Đại học Quốc gia TP.Hồ Chí Minh. Ngoài ra, ông còn xuất bản một số đầu sách được nhiều bạn đọc quan tâm.