Sự kiện do Bảo tàng Di sản các nhà khoa học Việt Nam (Meddom) tổ chức, thu hút sự tham dự của nhiều nhà khoa học, chuyên gia trong các lĩnh vực lịch sử, bảo tàng học, giáo dục, cùng đại diện Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật Việt Nam. GS.TS Lê Thị Hợp, Chủ tịch Hội Nữ trí thức Việt Nam và TS Phạm Thị Mỵ, Phó Chủ tịch Thường trực Hội Nữ trí thức Việt Nam tham dự Tọa đàm.

Tọa đàm là hoạt động mở đầu, tiền đề cho trưng bày chuyên đề “Dấu ấn của các nhà khoa học Việt Nam trong sự nghiệp bảo vệ và xây dựng đất nước” dự kiến khai mạc vào tháng 8/2025 tại Công viên Di sản các nhà khoa học Việt Nam (Cao Phong, Hòa Bình).

Đây là hoạt động mở đầu, tiền đề cho trưng bày chuyên đề “Dấu ấn của các nhà khoa học Việt Nam trong sự nghiệp bảo vệ và xây dựng đất nước” dự kiến khai mạc vào tháng 8/2025 tại Công viên Di sản các nhà khoa học Việt Nam (Cao Phong, Hòa Bình). Tọa đàm không chỉ nhằm ghi nhận, mà còn khẳng định vai trò to lớn và bền bỉ của đội ngũ trí thức, nhà khoa học trong hành trình gần 80 năm gìn giữ, bảo vệ và phát triển đất nước.

Khoa học gắn với vận mệnh dân tộc

Phát biểu tại Tọa đàm, TS Nguyễn Thanh Hóa,Giám đốc Bảo tàng Di sản các nhà khoa học Việt Nam khẳng định: “Trong dòng chảy lịch sử dân tộc, các nhà khoa học Việt Nam luôn đứng ở tuyến đầu, góp phần tạo nên những bước ngoặt về quốc phòng, y tế, nông nghiệp, giáo dục, khoa học – công nghệ… từ kháng chiến đến hòa bình, từ tái thiết đến đổi mới và hội nhập quốc tế".

TS Nguyễn Thanh Hóa chia sẻ tại Tọa đàm

Nhiều công trình tiêu biểu đã trở thành dấu son lịch sử, được vinh danh bằng Giải thưởng Hồ Chí Minh, Giải thưởng Nhà nước về khoa học và công nghệ. Trong đó có thể kể đến công trình nghiên cứu chế tạo vũ khí thời kháng chiến chống Pháp của Thiếu tướng Trần Đại Nghĩa; các công trình y học như phương pháp cắt gan khô của GS Tôn Thất Tùng, nghiên cứu phòng chống bệnh lao của BS Phạm Ngọc Thạch, và sản xuất vắc-xin của GS Đặng Văn Ngữ; hay những nghiên cứu nông nghiệp đột phá như giống lúa ST24, ST25 của kỹ sư Hồ Quang Cua và phong trào “hạt 5 tấn” của GS Lương Định Của.

Phát biểu tại Tọa đàm, GS.TS Lê Thị Hợp, Chủ tịch Hội Nữ trí thức Việt Nam, đã có những chia sẻ sâu sắc về vai trò, đóng góp của đội ngũ trí thức nói chung và các nhà khoa học nữ nói riêng trong suốt tiến trình lịch sử hiện đại của đất nước.

GS.TS Lê Thị Hợp, Chủ tịch Hội Nữ trí thức Việt Nam phát biểu

Trước hết, bà nhấn mạnh vai trò to lớn và bền bỉ của các nhà khoa học Việt Nam trong mọi giai đoạn phát triển của đất nước,từ kháng chiến giành độc lập, đến tái thiết sau chiến tranh, rồi chuyển mình mạnh mẽ trong công cuộc đổi mới và hội nhập quốc tế. “Dù trong thời chiến hay thời bình, trong gian khó hay giữa dòng chảy công nghệ hiện đại, các nhà khoa học luôn là lực lượng nòng cốt, gắn liền với vận mệnh quốc gia, cống hiến bằng trí tuệ, sự tận tụy và lòng yêu nước,” GS.TS Lê Thị Hợp khẳng định.

GS.TS Lê Thị Hợp giới thiệu về đội ngũ nữ trí thức Việt Nam, một lực lượng khoa học hùng hậu, tâm huyết và ngày càng trẻ hóa. Với hơn 6.000 hội viên trên cả nước, Hội Nữ trí thức Việt Nam là mái nhà chung quy tụ những nhà khoa học nữ xuất sắc trên nhiều lĩnh vực. Đặc biệt, lực lượng các nữ trí thức trẻ đang nổi lên với tinh thần đổi mới, hội nhập, và khát vọng đóng góp thông qua các công trình nghiên cứu mang tầm vóc khu vực và quốc tế. Trong số đó, nhiều người đã được vinh danh với các giải thưởng cao quý trong và ngoài nước như Giải thưởng Nhà nước, Giải thưởng Hồ Chí Minh, VIFOTEC, L’Oréal-UNESCO, Quỹ Kovalevskaia… Đặc biệt, hai nhà khoa học nữ được phong danh hiệu Anh hùng Lao động là PGS.TS Nguyễn Thị Trâm, người đóng góp lớn trong chọn tạo giống lúa lai năng suất cao, và GS.TS Huỳnh Thị Phương Liên, người có công lớn trong việc sản xuất vắc-xin giữa chiến trường, bảo vệ sức khỏe nhân dân trong thời kỳ chiến tranh.

GS.TS Lê Thị Hợp bày tỏ kỳ vọng rằng trong thời gian tới, các hoạt động của Hội, đặc biệt là sự tham gia của đội ngũ nữ trí thức vào các công trình di sản và giáo dục khoa học, sẽ tiếp tục được mở rộng, đóng góp thiết thực vào việc phát triển bền vững đất nước và lan tỏa những giá trị nhân văn sâu sắc từ các nhà khoa học Việt Nam đến cộng đồng.

GS.TS Lê Thị Hợp đánh giá cao vai trò của Chi hội Nữ trí thức Di sản, một đơn vị trực thuộc Hội Nữ trí thức Việt Nam, với những đóng góp rất cụ thể, thiết thực và tâm huyết trong việc bảo tồn, gìn giữ, và lan tỏa di sản khoa học nước nhà. Chi hội đã chủ động tham gia quản lý, phối hợp thực hiện hồ sơ, tài liệu, và công tác bảo tàng tại Bảo tàng Di sản các nhà khoa học Việt Nam, một thiết chế độc đáo không chỉ lưu giữ tri thức mà còn truyền cảm hứng mạnh mẽ đến thế hệ trẻ về tinh thần cống hiến của các bậc trí thức.

GS.TS Trần Đức Viên, Chủ tịch Hội đồng Giáo sư liên ngành Nông nghiệp – Lâm nghiệp, nhấn mạnh tầm quan trọng của việc tiếp nối tinh thần khoa học của các thế hệ đi trước. Ông đề xuất ngành nông nghiệp cần đẩy mạnh ứng dụng công nghệ 4.0, AI, công nghệ sinh học và phát triển nông nghiệp thông minh thích ứng với biến đổi khí hậu.

Các nhà khoa học cũng thống nhất quan điểm rằng: bên cạnh các công trình vật chất, điều đáng quý nhất từ các nhà khoa học là giá trị tinh thần, là tấm gương đạo đức nghề nghiệp và khát vọng cống hiến không mệt mỏi. Chính những giá trị này cần được truyền tải đến thế hệ trẻ để khơi dậy tình yêu khoa học, trách nhiệm công dân và lý tưởng phụng sự đất nước.

Di sản khoa học – Nguồn cảm hứng bất tận

Tọa đàm lần này là một phần trong chuỗi hoạt động của Bảo tàng Di sản các nhà khoa học Việt Nam, nơi đã sưu tầm được hơn 1 triệu hiện vật và tài liệu từ hơn 7.000 nhà khoa học. Không gian Công viên Di sản rộng gần 30 ha tại Hòa Bình không chỉ là nơi trưng bày, bảo tồn mà còn là điểm đến giáo dục, trải nghiệm, giúp công chúng hiểu hơn về lịch sử phát triển khoa học Việt Nam.

Tọa đàm không chỉ là dịp tôn vinh trí tuệ Việt, mà còn là lời nhắc nhở đầy cảm hứng về sứ mệnh của khoa học trong thời đại mới.

Theo GS.TS Nguyễn Anh Trí, người sáng lập Bảo tàng, các báo cáo tại Tọa đàm đã cung cấp nguồn tư liệu quan trọng để chuẩn bị cho triển lãm chuyên đề “Dấu ấn của các nhà khoa học Việt Nam trong sự nghiệp bảo vệ và xây dựng đất nước”, dự kiến khai trương ngày 16/8/2025.

Tọa đàm không chỉ là dịp tôn vinh trí tuệ Việt, mà còn là lời nhắc nhở đầy cảm hứng về sứ mệnh của khoa học trong thời đại mới. Đặc biệt, hình ảnh các nhà khoa học nữ, những người “đảm việc nước, giỏi việc nhà”, là minh chứng sinh động cho vẻ đẹp của sự cống hiến thầm lặng nhưng vô cùng lớn lao.