Toufah Jallow tên thật là Fatou Jallow, thường gọi Toufah, tác giả của cuốn hồi ký Toufah: Người phụ nữ truyền cảm hứng cho phong trào #MeToo châu Phi mới phát hành tháng 10/2021.

Cô được biết đến là cựu nữ hoàng sắc đẹp người Gambia, đoạt danh hiệu Hoa hậu Gambia năm 2014. Sau đó cô còn giành luôn học bổng trong một cuộc thi tài năng quốc gia dành cho phụ nữ trẻ.

Toufah Jallow

Vào tháng 9/2014, cô bắt đầu tham gia khóa đào tạo giáo viên tại Trường cao đẳng Gambia ở Brikama. Cô là một trong số ít phụ nữ tài sắc có quan điểm công khai chống lại nạn tấn công tình dục ở quốc gia Tây Phi này. 

Năm 2015, khi tố cáo nhà độc tài Yahya Jammeh chuốc thuốc mê và cưỡng hiếp mình, cô đã phải bỏ trốn khỏi Gambia vì lo sợ tính mạng bị đe dọa. Cô đã đến Dakar (Senegal), nơi cô liên lạc với các tổ chức nhân quyền xin trợ giúp.

Cùng năm đó, cô được sang Canada tị nạn. Tại Toronto, cô hoàn thành các khóa học về công tác xã hội. Cô phải che giấu danh tính, đeo mạng che mặt, phủ quần áo kín từ đầu đến chân để không bị lộ do lo sơ ảnh hưởng đến người thân trong gia đình. 

Sau 22 năm cai trị, Jammeh mất quyền lực và phải sống lưu vong vào năm 2017, Toufah mới tìm thấy lại sức mạnh để công khai câu chuyện của mình thông qua một cuộc họp báo và một báo cáo nhân quyền vào tháng 6/2019.

Vào ngày 31/10/2019, Toufah đã ra làm chứng trước Ủy ban Sự thật, Hòa giải và Bồi thường (TRRC) Gambia về những điều cô đã trải qua dưới triều đại của Jammeh, đồng thời, lặp lại và làm rõ những lời buộc tội trước đó của cô đối với nhà độc tài.

Trong Toufah: Người phụ nữ truyền cảm hứng cho phong trào #MeToo châu Phi, cô viết: “Vào tháng 6/2015, Yahya Jammeh, khi đó là Tổng thống Gambia, đã cưỡng hiếp tôi. Ông ta chưa bao giờ bị buộc tội, chưa bao giờ bị kết án... Ông ta tưởng rằng sẽ thoát tội và tìm cách xóa sổ tôi. Tôi đã nghĩ rằng mình sẽ không bao giờ nói về nó nữa, rằng tôi sẽ vẫn vô hình. Nhưng như vậy thì cả hai đều sai. Tôi đang ở đây, đang tỏa sáng như ánh bình minh trên bờ biển hoang vắng. Tôi là Toufah Jallow. Đây là câu chuyện của tôi”.

Cô đã mô tả về hành trình từ người con gái bình thường đã dám chống lại chế độ phụ quyền. Cô cũng kể về thời điểm cô bị hãm hiếp, rồi cuộc trốn chạy căng thẳng cùng những hậu quả tổn thương suốt những năm qua. 

Toufah Jallow muốn mình trở thành hình mẫu cho những phụ nữ từng bị tấn công tình dục và giúp họ đối diện với tệ nạn này. “Tôi muốn mình trở nên gần gũi với những cô gái trẻ để họ thấy rằng những gì tôi đã làm, đã đạt được hoàn toàn không phải là phép màu. Tôi muốn kể về một cô gái bình thường lớn lên tại một ngôi làng ở đâu đó trên đất nước Gambia, với mẹ và 20 anh chị em dưới một mái nhà đa thê”, cô nói.

Theo lời tường thuật của Toufah, cô từng tham dự nhiều sự kiện cùng Tổng thống Jammeh lúc bấy giờ. Ông ta đã đề nghi lấy cô làm vợ nhưng cô từ chối. Ông ta đã chuốc thuốc mê và cường hiếp cô tại khu vực riêng của Tổng thống. 

Thời điểm ở Canada, cô làm những công việc lặt vặt để hỗ trợ việc học hành, không một ai ở Gambia biết cô ra sao, chuyện gì đã xảy ra với cô gái nổi tiếng một thời.

“Trong thời gian rất dài, tôi đã luôn gạt nó sang một bên. Nhưng cứ nhìn thấy số liệu thống kê tấn công tình dục ngày càng nhiều lên, còn những kẻ thủ ác thì cứ nhởn nhơ với trách nhiệm, nó lại khiến tôi bận tâm. Tôi chưa bao giờ cảm thấy mình vô hình hơn nếu cứ im lặng”, Toufah nói về vết thương lòng của mình.

Trả lời phỏng vấn của hãng tin AP, cô nói rằng trong tiếng mẹ đẻ của cô không có từ để chỉ hành động cưỡng dâm mà là dùng cụm “ai đó đã ngã vào tôi”.

Việc Toufah Jallow công khai chuyện của cô năm 2019 đã giúp mở ra một phong trào. Cụ thể có hơn 50.000 người đã theo dõi cô trên mạng xã hội ngay từ những bài viết đầu tiên, phụ nữ trong nước đã tổ chức các cuộc tuần hành với những tấm biểu ngữ #IAmToufah. Từ đây, xuất hiện hàng loạt các câu chuyện bị cưỡng hiếp của những phụ nữ khác trên khắp đất nước.

Nhà hoạt động nữ quyền Marion Volkmann-Brandau, người đã giúp hướng dẫn Toufah trong các cuộc điều tra nhân quyền, cho rằng việc cựu hoa hậu lên tiếng tố cáo tạo ra một “làn gió thay đổi” nạn tấn công tình dục ở Gambia.

Cựu hoa hậu đã thành lập Quỹ Toufah nhằm giúp hỗ trợ cho những nạn nhân sống sót sau khi bị tấn công tình dục ở Gambia, giúp nạn nhân có nơi trú ẩn. Cô cũng thường xuyên trở về Gambia để cố vấn cho các nạn nhân là phụ nữ và trẻ em.

Ngoài ra cô còn thực hiện một bộ phim tài liệu về những nạn nhân sống sót sau bạo lực tình dục. Cô muốn thông qua dữ liệu này để thách thức suy nghĩ của nhiều người Gambia rằng một nạn nhân bị hãm hiếp sẽ trông như thế nào và nếu Jammeh trở lại Gambia, Toufah Jallow tuyên bố sẽ sẵn sàng đối đầu với ông.