Trong bối cảnh giáo dục đại học Việt Nam đang hướng đến hiện đại hóa, số hóa và quốc tế hóa, việc đổi mới tổ hợp xét tuyển đầu vào là một xu hướng tất yếu. Tuy nhiên, gần đây, việc một loạt các trường đại học uy tín bất ngờ loại bỏ tổ hợp C00 (Ngữ văn – Lịch sử – Địa lý) khỏi một số ngành xã hội như Luật, Báo chí, Tâm lý học, đã làm dấy lên nhiều tranh cãi trong dư luận. 

Trước tình huống này, cần có cái nhìn cân bằng, công bằng và thực tiễn để không chỉ hiện đại hóa giáo dục, mà còn bảo đảm quyền lợi và định hướng học tập đúng đắn cho học sinh.

Đổi mới tổ hợp xét tuyển: Xu thế đúng trong thời đại hội nhập

Không thể phủ nhận rằng trong thời đại toàn cầu hóa và chuyển đổi số, việc các trường đưa vào xét tuyển các tổ hợp có môn tiếng Anh hoặc môn KHTN là hợp lý. Những tổ hợp như D01 (Toán – Văn – Anh), D14 (Văn – Sử – Anh), hay C14 (Toán – Văn – Giáo dục pháp luật) đều nhằm nâng cao yêu cầu ngoại ngữ và tư duy logic, giúp sinh viên thích nghi với chương trình đào tạo quốc tế hóa và chuẩn đầu ra theo hướng đa kỹ năng.

Đại diện một số trường cũng lý giải rằng việc xét tuyển bằng tổ hợp có môn Toán và Văn giúp đồng bộ hóa đầu vào, thuận lợi cho việc quy đổi điểm chuẩn giữa các phương thức xét tuyển khác nhau – một yêu cầu kỹ thuật cần thiết trong kỷ nguyên tuyển sinh đa phương thức.

Ảnh minh hoạ

Không nên "xóa sổ" tổ hợp C00 – bởi đó là nền tảng xã hội học thiết yếu

Tuy vậy, việc loại bỏ hoàn toàn tổ hợp C00 là một sai lầm về mặt định hướng học thuật lẫn giáo dục công dân. Các ngành như Luật, Báo chí, Chính trị học, Xã hội học, hay Tâm lý học là những ngành đòi hỏi sự hiểu biết sâu sắc về lịch sử, văn hóa, xã hội, con người và đời sống chính trị. Đây chính là thế mạnh của học sinh theo học khối C00 – những người thường có năng lực diễn đạt, phân tích xã hội, và cảm quan nhân văn rất cao.

Chia sẻ trên báo VnExpress, TS. LS Đặng Văn Cường - giảng viên Luật hình sự, Khoa Luật và Lý luận chính trị, trường Đại học Thủy lợi cho rằng, sinh viên học Văn – Sử – Địa có khả năng nói và viết tốt, vốn là kỹ năng then chốt trong nghề báo và nghề luật. Loại bỏ tổ hợp C00 chẳng khác nào thu hẹp cửa vào đại học của những học sinh có thiên hướng xã hội và nhân văn rõ rệt, thay vì giúp họ phát huy điểm mạnh.

Bên cạnh bản chất của sự thay đổi, thời điểm và cách thức công bố của nhiều trường cũng gây bất bình lớn. Khi học sinh đã hoàn tất đăng ký môn thi tốt nghiệp từ tháng 4 thì việc công bố loại bỏ tổ hợp C00 vào cuối tháng 5 hoặc đầu tháng 6 là quá muộn và gây thiệt hại nghiêm trọng cho hàng nghìn em đã chọn thi Sử – Địa thay vì Tiếng Anh.

Đây là biểu hiện rõ rệt của sự thiếu phối hợp giữa các trường và Bộ GD&ĐT, cũng như thiếu trách nhiệm trong công bố chính sách tuyển sinh – một vấn đề có thể gây ảnh hưởng tâm lý, động lực học tập và niềm tin của học sinh vào hệ thống giáo dục.

Đề xuất: Cải tiến có lộ trình, giữ lại C00 như một lựa chọn bổ sung

Đổi mới là cần thiết, nhưng đổi mới không đồng nghĩa với phủ định hoàn toàn quá khứ. Các trường đại học có thể tiến hành cải tiến tổ hợp xét tuyển bằng cách:

- Giữ lại tổ hợp C00 như một tổ hợp bổ sung, bên cạnh các tổ hợp mới – tạo thêm lựa chọn, không triệt tiêu lựa chọn cũ.

- Công bố thay đổi trước ít nhất 6 tháng đến 1 năm, trước khi học sinh đăng ký môn thi tốt nghiệp, để đảm bảo tính dự báo và chủ động cho thí sinh.

- Công bố số liệu học tập, khảo sát đầu vào, hiệu quả đào tạo của từng tổ hợp trong các năm trước để minh bạch hóa lý do thay đổi, tránh cảm giác “vô cớ, bất ngờ”.

- Tăng cường phối hợp giữa các trường và Bộ GD&ĐT trong xây dựng khung tổ hợp xét tuyển chuẩn hóa, nhất quán, nhằm tránh xung đột giữa định hướng học sinh và yêu cầu tuyển sinh.

Tổ hợp C00 không đơn thuần là một công cụ tuyển sinh, mà còn là một phần của hệ giá trị giáo dục nhân văn, dân tộc và khai phóng. Trong hành trình đổi mới, cần rất nhiều sự cẩn trọng, cân bằng giữa cái mới và cái đang tồn tại – để không ai bị bỏ lại phía sau. Đổi mới là cần thiết, nhưng đổi mới có trách nhiệm và nhân văn thì mới thật sự có giá trị.