Tờ The Guardian cho rằng, Bắc Kinh đã gây ra sự ghen tị, ngưỡng mộ và lẫn một chút bất bình, khi tuần trước họ công bố dữ liệu xác nhận Trung Quốc là nền kinh tế lớn đầu tiên tăng trưởng trở lại sau sự tàn phá do COVID-19 gây ra nửa đầu năm nay.

Theo đó, Trung Quốc dường như đã đạt được sự phục hồi hình chữ V. Đây là đích đến đang được các bộ trưởng tài chính trên khắp thế giới săn đuổi.

Sửa lại số liệu năm trước?

Với việc đất nước hầu như không còn virus trong nhiều tháng qua, mọi người có thể trở lại cuộc sống bình thường như ở văn phòng, trường học, cửa hàng và nhà hàng. Chính phủ  Trung Quốc cũng khuyến khích đầu tư mạnh mẽ vào cơ sở hạ tầng và sản xuất mới.

Dữ liệu của chính phủ nước này cho thấy, mức tăng trưởng nền kinh tế đạt 4,9% trong quý III/2020. Mức này tuy thấp hơn một chút so với dự kiến của các nhà kinh tế, nhưng vẫn là một thành tích đáng kinh ngạc.

Tuy nhiên theo The Guardia, nhà phân tích đã cảnh báo rằng Trung Quốc có thể đã thao túng dữ liệu và che lắp đi rõ ràng, chi tiết về cách Trung Quốc quay trở lại mức tăng trưởng. Họ cho rằng, Trung Quốc tính GDP dựa vào đầu tư nhiều hơn là tiêu dùng , và điều này đặt ra câu hỏi về sức mạnh cũng như độ bền của sự hồi sinh kinh tế.

Nick Marro, nhà phân tích hàng đầu về thương mại toàn cầu tại Economist Intelligence Unit, cho biết các số liệu Trung Quốc đưa ra dường như cho thấy sự xáo trộn một số dữ liệu, để thúc đẩy tốc độ tăng trưởng GDP tổng thể trong quý III/2020. Tuy vậy, ông cho rằng đến nay vẫn không có bằng chứng trực tiếp về bất kỳ dữ liệu bịa đặt nào trong số đó.

“Cơ quan thống kê Trung Quốc không rõ ràng về phương pháp luận của họ, và trừ khi chúng tôi biết thêm chi tiết về những điều chỉnh của họ, chúng tôi sẽ không bao giờ biết toàn bộ sự thật. Nhưng dường như có bằng chứng về một sự điều chỉnh có chủ đích, để giúp nâng cao con số quan trọng nhất”, ông nói.

Sức tiêu dùng của người Trung Quốc vẫn chưa phục hồi khiến số liệu GDP bị nghi ngờ. Ảnh: The Star

“Các số liệu tháng 9 đã được ‘làm mịn’ bằng cách âm thầm thay đổi cơ sở lịch sử của việc so sánh. Về cơ bản, một số dữ liệu từ tháng 9/2019 đã được phân bổ lại vào tháng 10 năm đó, để hạ thấp cơ sở so sánh. Điều đó dẫn đến sự sai lệch thống kê khi số liệu tăng trưởng tháng 9/2020 có thể đã bị thổi phồng một cách giả tạo”, vị này dự đoán.

Ông Marro nói, sự khác biệt về tốc độ tăng trưởng không quá lớn, nhưng sự thao túng cho thấy nền kinh tế Trung Quốc có thể không mạnh như Bắc Kinh mong muốn mọi người nghĩ. 

“Trong khi bối cảnh toàn cầu đều ảm đạm, mọi người sẽ dồn sự chú ý cho quý cuối cùng của năm 2020. Đó có lẽ là rủi ro lớn hơn mà các công ty cần lưu ý”, ông cảnh báo.

Trung Quốc đang khiến 2.500 tỷ nhân dân tệ biến mất?

Leland Miller là Giám đốc điều hành của công ty tư vấn China Beige Book, chuyên theo dõi nền kinh tế Trung Quốc bằng dữ liệu mà họ tự thu thập ngoài số liệu thống kê của chính phủ. Ông đã phát hiện một sự thay đổi “đáng lo ngại hơn nhiều” trong dữ liệu.

Trung Quốc ghi nhận mức tăng trưởng đầu tư tài sản cố định 0,8% trong 3 quý đầu năm, so với năm 2019, nhưng số liệu tuyệt đối của cùng kỳ cho thấy mức giảm vài nghìn tỷ nhân dân tệ. 

“Đây không phải là trò đùa vô hại. Điều này đang khiến 2.500 tỷ nhân dân tệ đầu tư tài sản cố định biến mất”, ông nói.

Lời giải thích duy nhất mà các nhà chức trách Trung Quốc đưa ra cho sự khác biệt này, là dữ liệu đã được điều chỉnh để phản ánh “kết quả của cuộc tổng điều tra kinh tế quốc gia lần thứ 4, việc thực thi luật thống kê và quy định các chương trình thống kê”. Vì vậy, các nhà kinh tế không có cách nào để đánh giá mức độ chính xác của các sửa đổi, hoặc so sánh chúng với dữ liệu khác.

Ông Miller cho biết, nếu đầu tư tài sản cố định thực sự giảm, trong khi tiêu dùng cũng giảm, thì tăng trưởng GDP tổng thể có thể thấp hơn nhiều so với con số được “giựt tít”. 

“Có những bài học rất lớn khi mọi người nghĩ rằng nền kinh tế thế giới đã có Trung Quốc chống lưng. Họ đã hoàn thành một công việc khá tốt nhưng thực tế, họ không thể quay lại được như trước đây”.

Trước nhiều lợi thế bị vơi, Chủ tịch Tập Cận Bình xác định "cải cách và mở cửa" là là quyết sách cho kinh tế Trung Quốc. Ảnh: Business Line

Trong khi đó, đại dịch đã thúc đẩy nhiều công ty phương Tây xem xét lại việc phụ thuộc vào các nhà máy Trung Quốc. Bắc Kinh đã kêu gọi “tái cân bằng” nền kinh tế trong nhiều năm để thúc đẩy tiêu dùng trong nước, họ đã phải vật lộn để biến điều đó thành hiện thực. Những thách thức dài hạn khác bao gồm nợ và dân số già đã tạm thời bị lu mờ bởi COVID-19, nhưng vẫn là vấn đề nổi cộm không kém.

George Magnus, cựu nhà kinh tế trưởng tại UBS và là cộng sự ở Trung tâm Trung Quốc, Đại học Oxford, cho biết: “Ngay cả khi tăng trưởng nhảy vọt từ mức thấp trong năm tới thì vẫn có những vấn đề cơ cấu tiềm ẩn. Chúng bao gồm nợ ngày càng tăng, nhân khẩu học, năng suất kém, môi trường bên ngoài đang có thái độ thù địch trong thương mại và đầu tư. Tất cả những điều này sẽ đè nặng lên tiềm năng mở rộng và phát triển của Trung Quốc”.