Giới trẻ Hà Nội ngày nay không chỉ yêu thích các món ăn truyền thống, mà còn rất hào hứng khám phá những hương vị mới lạ đến từ các vùng miền khác. Đặc biệt, ẩm thực miền Nam với sự đa dạng và phong phú của mình đã nhanh chóng chiếm được cảm tình của giới trẻ, tạo nên những trào lưu ẩm thực mới.
![]() |
Món Nem có xuất xứ từ phương Nam
Nem rán, món ăn ngon không thể thiếu trên mâm cỗ Tết của người Hà Nội, lại có một hành trình lịch sử thú vị bắt nguồn từ phương Nam. Ban đầu, món chả giò Sài Gòn nhỏ nhắn, vỏ giòn nhân chắc đã du nhập ra Bắc theo những bước chân người Việt Nam trong suốt quá trình lịch sử.
Qua bao đời, người Hà Nội đã khéo léo biến tấu món ăn này, tạo nên một phiên bản mang đậm dấu ấn riêng. Nem Hà Nội có hình dáng thon dài hơn, lớp vỏ vẫn giòn tan nhưng phần nhân bên trong lại mềm ngọt, đậm đà hơn hẳn. Điều đặc biệt là nước chấm chua ngọt, thanh mát cùng các loại rau sống tươi ngon như dưa góp, cà rốt, xà lách, tía tô... đã tạo nên một hương vị độc đáo, khó quên.
![]() |
Sự giao thoa văn hóa ẩm thực giữa Bắc và Nam đã tạo nên một câu chuyện thú vị về nem rán. Món ăn này không chỉ là một đặc sản của Hà Nội mà còn là minh chứng rõ nét cho sự giao lưu, học hỏi và sáng tạo không ngừng của người Việt.
Cuộc dịch chuyển của những món ăn
Cùng với những cuộc giao lưu văn hóa, ẩm thực cũng là một dòng chảy không ngừng nghỉ. Từ thời kỳ mở cõi, các món ăn miền Bắc đã theo chân người Việt Nam vào phương Nam, mang theo những hương vị quen thuộc. Bánh tày, một loại bánh chưng cổ truyền của vùng cao và trung du Bắc Bộ, là một ví dụ điển hình. Dù đến với vùng đất mới, bánh tày vẫn giữ nguyên hương vị và hình dáng đặc trưng.
Tuy nhiên, sự giao lưu ẩm thực không chỉ diễn ra một chiều. Về sau, các món ăn miền Nam cũng dần du nhập vào miền Bắc, đặc biệt là sau năm 1954. Những người lính trở về từ chiến trường, những gia đình đoàn tụ đã mang theo hương vị quê hương, góp phần làm phong phú thêm kho tàng ẩm thực của miền Bắc. Gà xé phay, bún bò Nam Bộ, bún bò Huế là những cái tên tiêu biểu, theo chân những đoàn quân trở về từ chiến trường, hòa vào những bữa cơm gia đình.
![]() |
Ban đầu, những món ăn này chỉ xuất hiện trong các dịp lễ Tết, sum họp. Tuy nhiên, với sức hấp dẫn riêng, chúng nhanh chóng chinh phục khẩu vị của người Hà Nội và trở thành một phần không thể thiếu trong đời sống ẩm thực của thành phố.
Cùng với sự giao lưu văn hóa ngày càng sôi động, làn sóng ẩm thực Nam Bắc diễn ra mạnh mẽ. Nếu như phở bò, bún đậu mắm tôm, bún chả Hà Nội ngày càng phổ biến ở miền Nam thì tại Hà Nội, các quán ăn miền Tây, kem chè Sài Gòn, bún bò Huế cũng mọc lên như nấm.
Điều thú vị là, người Hà Nội khi tiếp nhận những món ăn mới thường có xu hướng biến tấu để phù hợp với khẩu vị của mình. Tuy nhiên, bản chất đặc trưng của món ăn vẫn được giữ gìn, tạo nên sự hòa quyện độc đáo giữa hai nền ẩm thực.
Cuốn theo hương vị mắm nêm Đà Nẵng
Quán bánh tráng cuốn thịt heo nằm nép mình trên một con phố nhỏ ven sông Hàn, nhưng sức hút của nó lại khiến chúng tôi bất ngờ. Cánh cổng vừa hé mở, một không gian náo nhiệt, đông đúc hiện ra trước mắt. Hàng trăm thực khách ngồi san sát nhau, tiếng cười nói rôm rả như một bản giao hưởng.
Chúng tôi may mắn tìm được một góc nhỏ sát bếp. Món ăn được dọn ra đơn giản đến không ngờ: một đĩa thịt luộc, vài loại rau sống tươi mát và một bát mắm nêm sánh đặc. Thế nhưng, chính sự giản dị ấy lại tạo nên một hương vị khó quên.
![]() |
Mỗi miếng thịt được cuốn cùng rau thơm, chấm vào bát mắm nêm đậm đà, tạo nên một tổng hòa hương vị vô cùng đặc biệt. Vị ngọt của thịt, vị chua thanh của dứa, vị cay nồng của ớt, tất cả hòa quyện trong một không gian miệng, tạo nên một cảm giác thật sự thú vị.
Càng ăn, chúng tôi càng cảm nhận được sự tinh tế trong cách pha chế mắm nêm. Mắm nêm không chỉ là gia vị, mà còn là linh hồn của món ăn. Hương vị đậm đà, hơi chút mặn mòi của biển cả hòa quyện cùng vị ngọt của đường, vị chua của chanh, tạo nên một hương vị khó quên.
Trước khi rời Đà Nẵng, chúng tôi không quên ghé thăm chợ sông Hàn để tìm mua mắm nêm. Những hũ mắm nâu bóng, sánh đặc xếp chồng lên nhau, mang theo hương vị đặc trưng của miền Trung. Tôi đã mua về cả mắm nguyên chất và mắm đã pha chế để thưởng thức và tìm hiểu thêm về loại gia vị đặc biệt này.
Từ ngày thưởng thức món bánh tráng cuốn thịt heo Đà Nẵng ấy, gia đình tôi thường xuyên tự tay chế biến món ăn này vào những dịp cuối tuần hoặc khi có khách đến nhà. Mặc dù nguyên liệu dễ kiếm ở Hà Nội, nhưng để có được hương vị đúng điệu, chúng tôi luôn tỉ mỉ trong khâu pha chế nước mắm.
Khác với người miền Trung ưa chuộng mắm nguyên chất, người Hà Nội thường thích mắm đã được xay nhuyễn. Tôi thường kết hợp mắm nêm với tỏi, ớt, gừng, dấm, đường và chanh để tạo nên một loại nước chấm đậm đà, chua cay vừa miệng. Hương vị đặc trưng của mắm nêm hòa quyện cùng vị ngọt của thịt, vị thanh mát của rau sống tạo nên một món ăn vô cùng hấp dẫn.
Sự phổ biến của bánh tráng cuốn thịt heo Đà Nẵng ở Hà Nội ngày càng tăng. Không khó để tìm thấy những quán ăn chuyên phục vụ món này trên khắp các con phố. Điều này không chỉ giúp những người yêu thích ẩm thực miền Trung có cơ hội thưởng thức món ăn quen thuộc mà còn góp phần làm phong phú thêm kho tàng ẩm thực của Hà Nội.
Khoảng mười lăm năm trở lại đây, người Hà Nội có thể thưởng thức hương vị đặc trưng của Đà Nẵng ngay tại Thủ đô. Các quán bánh tráng cuốn thịt heo mọc lên như nấm, mang đến cho thực khách một lựa chọn tiện lợi và hấp dẫn. Gần nhà tôi, ngay góc phố Nguyễn Ngọc Vũ, đã có một quán như vậy. Không chỉ phục vụ ăn tại chỗ, quán còn bán cả mắm nêm pha sẵn, giúp các bà nội trợ tiết kiệm được nhiều thời gian trong việc chuẩn bị món ăn.
Kho quẹt - món ăn phương Nam đặc sắc
![]() |
Năm 2011, lần đầu tiên tôi khám phá ra món kho quẹt trong một chuyến công tác ở Cà Mau. Là một người Bắc, tôi vốn quen thuộc với những món ăn thanh đạm, thế nhưng vị ngọt đậm đà của kho quẹt đã khiến tôi bất ngờ và say mê. Ngọt đến nỗi, ngay cả khi ăn cùng ớt tươi cay xè, tôi vẫn cảm nhận được vị ngọt dịu lan tỏa trong miệng.
Về Hà Nội, tôi không thể nào quên hương vị đặc biệt ấy và quyết định tự tay làm kho quẹt. Qua nhiều lần thử nghiệm, tôi nhận ra rằng bí quyết của món ăn này nằm ở sự tự do sáng tạo. Không có công thức nào quá cứng nhắc, mỗi người có thể tùy chỉnh theo khẩu vị của mình. Có thể dùng đường kính, đường vàng, đường thốt nốt, thậm chí là mật mía hay đường phèn. Ớt cũng vậy, có thể dùng ớt tươi, ớt khô, ớt xanh, ớt đỏ tùy thích. Duy chỉ có một nguyên liệu không thể thiếu đó là nước mắm cốt truyền thống và tóp mỡ giòn tan.
Tóp mỡ là linh hồn của món kho quẹt. Tôi thường tự tay rán tóp mỡ từ mỡ lợn hàng tuyển, rán vàng giòn để tạo độ giòn tan khi ăn. Mấy năm gần đây, tóp mỡ Triều Khúc nổi lên như một hiện tượng, được nhiều người ưa chuộng. Tuy nhiên, đối với tôi, hương vị của tóp mỡ tự làm vẫn là độc nhất vô nhị.
Hơn một thập kỷ qua, kho quẹt đã trở thành một món ăn quen thuộc trong nhiều gia đình Hà Nội. Sự xuất hiện của kho quẹt trong các nhà hàng, quán ăn cũng ngày càng phổ biến. Tuy nhiên, mỗi nơi lại có một hương vị đặc trưng riêng, điều đó chứng tỏ rằng kho quẹt không chỉ đơn thuần là một món ăn mà còn là một câu chuyện về sự giao lưu văn hóa ẩm thực.
Lẩu mắm Cần Thơ ra đất Bắc
![]() |
Lẩu mắm Cần Thơ chính thức đặt chân lên mảnh đất Hà Nội từ những năm cuối thập niên 80, đầu thập niên 90 của thế kỷ XX, cùng với làn sóng người miền Tây ra Bắc lập nghiệp. Quán cô Ba Cần Thơ trên đường Láng được xem là một trong những địa chỉ đầu tiên phục vụ món ăn đặc sản này.
Những gia đình Cần Thơ khác như gia đình bà Thành ở phố Trương Định và gia đình bà Tài ở phố Văn Cao cũng nhanh chóng nắm bắt cơ hội, mang hương vị miền Tây đến với người Hà Nội. Để phù hợp với khẩu vị của thực khách Thủ đô, họ đã có những điều chỉnh tinh tế, làm giảm độ ngọt, mặn và cay của nước lẩu.
Bên cạnh việc mang đến những món ăn ngon, người miền Tây còn truyền bá đến Hà Nội một nét văn hóa ẩm thực đặc trưng: sự thân thiện, mến khách. Thái độ phục vụ nhiệt tình của họ đã để lại ấn tượng sâu sắc trong lòng thực khách.
Không chỉ có người miền Tây, một số người Hà Nội cũng bắt đầu khám phá và yêu thích món lẩu mắm. Người Hà Nội, với khẩu vị quen thuộc, đôi khi gặp khó khăn khi thưởng thức món lẩu mắm Cần Thơ. Mùi mắm đậm đà và nước lẩu hơi đục có thể khiến nhiều người e ngại. Trong khi đó, người miền Tây lại vô cùng quen thuộc với hương vị đặc trưng này. Việc tìm kiếm nguyên liệu đúng vị như mắm cá linh, cá sặc và các loại rau đặc trưng miền Tây khá khó khăn.
Nhớ lại thời gian đầu, nồi lẩu mắm bà Thành Cần Thơ luôn được thực khách yêu thích với hơn hai mươi loại rau đa dạng, từ những loại rau quen thuộc như cải xanh, rau muống đến những loại rau đặc trưng sông nước như bông điên điển, cù nèo.
Sự khác biệt trong phong cách phục vụ giữa người Cần Thơ và người Hà Nội thật rõ rệt. Người Cần Thơ thường có lối ăn nói nhẹ nhàng, thái độ phục vụ niềm nở, tạo cảm giác gần gũi, ấm áp cho khách hàng. Điều này trái ngược với hình ảnh đôi khi hơi lạnh lùng của một số người Hà Nội. Giá như người Hà Nội có thể học hỏi được sự thân thiện, mến khách của người miền Tây thì sẽ thật tuyệt.
![]() |
Những năm đầu thế kỷ XXI, những món ngon phương Nam Bắc tiến nổi danh đã lên tới con số hàng chục món. Bên cạn bún bò Huế, bún mắm nêm Đà Nẵng, lẩu mắm Cần Thơ, còn phải kể đến bánh tráng Tây Ninh, kẹo dừa Bến Tre, bánh ít Bình Định... Ấy là chưa kể tới những món chè phong phú đa dạng khác đang khiến giới trẻ Hà Nội vô cùng thích thú. Đặc biệt là hương vị của nước cốt dừa, dừa nạo, và vị ngọt đường thốt nốt An Giang trong các món ăn phương Nam cũng đang tấn công một cách lặng lẽ nhưng ngày càng hiển hiện rõ rệt trong khẩu vị của thế hệ trẻ Hà Nội.
Chuyện nhỏ về Nem
Mẹ chồng và mẹ đẻ tôi, hoàn toàn khác nhau chuyện ăn uống nấu nướng, chỉ có một việc hai bà thống nhất: Là cỗ thì phải có nem.