Khi con làm thầy và mẹ là học trò

Trong kỷ nguyên toàn cầu hóa, ngoại ngữ đã trở thành tấm hộ chiếu quan trọng để trẻ em tiếp cận kho tàng tri thức và kết nối bạn bè năm châu. Thế nhưng, thực tế ở Việt Nam, không ít phụ huynh lại trăn trở: "Bản thân mình không giỏi ngoại ngữ, thì làm sao có thể dạy con?" Câu hỏi tưởng chừng nan giải ấy đã được một người mẹ bình thường – chị Lê Na – giải đáp bằng chính hành trình nuôi dạy con gái của mình.

Không qua các khóa học đắt đỏ hay du học, cô bé Lâm Khả Tinh (10 tuổi) vẫn có thể giao tiếp tự tin bằng tiếng Anh và tiếng Trung, giành nhiều giải thưởng học thuật: giải Nhì IOE TP.HCM năm 2024, giải Khuyến khích IOE 2025, nhiều giải thưởng hùng biện tiếng Anh, và từng đứng trên sân khấu làm MC song ngữ, dẫn dắt sự kiện bằng cả tiếng Việt và tiếng Anh một cách tự tin hiếm thấy ở một học sinh tiểu học. 

Bé Lâm Khả Tinh tiếp xúc với nhiều sách tiếng Anh từ nhỏ.

Thành công ấy đến từ một triết lý giáo dục khác biệt của mẹ bé: cha mẹ không nhất thiết phải giỏi, nhưng nhất định phải đồng hành và truyền cảm hứng cho con. “Con muốn nói tiếng Anh và tiếng Trung thật giỏi để kết bạn với bạn bè khắp thế giới,” Khả Tinh chia sẻ với ánh mắt lấp lánh. Một động lực giản dị nhưng đầy sức mạnh đã thôi thúc em mở cánh cửa bước vào thế giới ngôn ngữ rộng lớn.

Điều khiến nhiều phụ huynh bất ngờ là chị Lê Na không hề quá xuất sắc về ngoại ngữ. Thế nhưng, thay vì coi đó là rào cản, chị biến nó thành điểm khởi đầu. “Một người mẹ không có biết về ngoại ngữ, hoàn toàn có thể hướng dẫn con mình học ngoại ngữ,” chị Lê Na chia sẻ.

Chìa khóa trong phương pháp của chị chính là đảo ngược vai trò. Tức là thay vì ép buộc hay làm “người thầy”, chị chủ động biến mình thành “học trò” để cô con gái Khả Tinh giảng dạy lại mẹ từ cách phát âm cho đến những từ vựng mới. Những câu hỏi tưởng chừng đơn giản như “Con ơi, bầu trời trong tiếng Anh nói thế nào? Trong tiếng Trung thì sao? Mẹ không biết, con dạy mẹ nha?” đã tạo nên một động lực mạnh mẽ.

Theo chị Lê Na khi được trao cơ hội làm “người dạy”, Khả Tinh cảm thấy mình quan trọng, có giá trị. Từ đó, bé hăng hái sửa lỗi phát âm cho mẹ, giải thích tường tận hơn và chính quá trình đó giúp em củng cố kiến thức của mình một cách bền vững.

“Trẻ con chỉ có thể học bằng động lực và sự thích thú chứ không bao giờ học được bằng sự ép buộc,” chị Na nhấn mạnh.

Lâm Khả Tinh có nhiều thành tích nổi bật trong tiếng Anh.

Theo chị Lê Na, sự đồng hành của cha mẹ không nằm ở kiến thức, mà ở thái độ và gương mẫu. Nếu muốn con đọc sách, cha mẹ cũng phải ngồi đọc. Nếu muốn con học ngoại ngữ, cha mẹ phải cùng khám phá. Khi trẻ nhìn thấy cha mẹ nghiêm túc, có trách nhiệm, các em sẽ có thêm động lực để cố gắng.

Với Khả Tinh, mẹ không phải là “người dạy” mà là “bạn đồng hành” – điều đã biến áp lực học tập thành niềm vui khám phá. Theo chị Lê Na sự hiện diện và tham gia của mẹ không chỉ là sự hỗ trợ về mặt kỹ thuật mà còn là nguồn động viên tinh thần vô giá, xây dựng niềm tin và sự gắn kết sâu sắc giữa mẹ và con.

Từ tự học đến tự tin và ước mơ làm công dân toàn cầu

Bé Khả Tinh kể rằng, việc học ngoại ngữ chưa bao giờ là gánh nặng mà giống như một trò chơi đầy thú vị. “Khi con thấy vui thì con không muốn dừng lại. Ngay từ nhỏ con đã được tiếp xúc với sách nói và truyện song ngữ, nên bây giờ tiếng Anh giống như một phần quen thuộc trong cuộc sống của con. Nhờ vậy mà con có rất nhiều từ vựng và con cảm thấy rất thích thú khi được trò chuyện với bạn bè khắp nơi trên thế giới,” cô bé hào hứng chia sẻ.

Không chỉ học trong sách vở, Khả Tinh còn tự tin áp dụng ngoại ngữ vào đời sống hằng ngày. “Mỗi lần đi du lịch cùng ba mẹ hay người thân, con thường xung phong làm hướng dẫn viên. Con thích được giới thiệu, phiên dịch và nói chuyện với người nước ngoài. Điều đó làm con thấy mình có ích và cũng tự tin hơn rất nhiều,” Khả Tinh nói.

Với những sân chơi học thuật, cô bé chưa bao giờ bỏ lỡ cơ hội. “Bất kỳ cuộc thi thuyết trình hay hùng biện tiếng Anh nào, con cũng đăng ký tham gia. Con muốn thử thách bản thân, học thêm nhiều cách diễn đạt mới và quan trọng nhất là con được gặp gỡ, cọ xát với nhiều bạn giỏi. Nhờ vậy mà con ngày càng tự tin hơn trên sân khấu, và tiếng Anh cũng trở thành người bạn đồng hành thân thiết trong hành trình trưởng thành của con. Ngoài ra con cũng khá thích tiếng Trung và giao tiếp gần như người bản địa với bạn bè người Trung Quốc”

Lâm Khả Tinh làm MC song ngữ.

Thay vì ép buộc học ngữ pháp khô khan, mẹ Lê Na tạo ra một môi trường để con tự khám phá, tự lựa chọn công cụ, và tự chịu trách nhiệm cho quá trình học tập.

Mẹ Khả Tinh chia sẻ ngay từ nhỏ, những cuốn sách tiếng Anh đã trở thành “người bạn đồng hành” của Khả Tinh. Từ những cuốn truyện tranh có bút nói giúp phát âm chuẩn, đến các truyện song ngữ và cả nguyên bản tiếng Anh như Harry Potter, giúp con dần tích lũy vốn từ khổng lồ. Thói quen đọc sách mỗi tối, rồi kể lại câu chuyện, đã giúp khả năng diễn đạt của con tiến bộ nhanh chóng. Quỹ từ vựng là điều quan trọng nhất". 

Bên cạnh sách, công nghệ cũng là công cụ đắc lực. Thay vì để con sa vào điện thoại, chị hướng dẫn Khả Tinh dùng iPad, máy tính để học. Từ năm 6 tuổi, con đã tập đánh máy 10 ngón, biết cách tìm kiếm thông tin, tra cứu trên Google hay từ điển Oxford, Cambridge. Đặc biệt, Khả Tinh còn làm quen với công cụ AI như ChatGPT để kiểm tra phát âm, dịch nghĩa. Nhờ vậy, bé hình thành kỹ năng tự học, tự tra cứu – hành trang quan trọng để chinh phục tri thức.

Không chỉ học trong sách vở, Khả Tinh còn “thẩm thấu” ngôn ngữ từ cuộc sống. Xem phim hoạt hình không phụ đề, bắt chước thoại nhân vật, nghe nhạc tiếng Anh rồi ngân nga theo giai điệu… tất cả trở thành “trò chơi” giúp ngoại ngữ đi vào tiềm thức một cách tự nhiên. Với tiếng Trung, con luyện tập bằng cách trò chuyện hằng ngày, đọc truyện thiếu nhi, rèn viết chữ để ghi nhớ.

Đặc biệt, Khả Tinh còn tham gia thi IOE, trò chuyện trực tuyến với bạn bè quốc tế, thậm chí dẫn chương trình song ngữ. Những trải nghiệm ấy không chỉ rèn ngôn ngữ mà còn dạy con kỹ năng xử lý thông tin nhanh, khả năng quyết đoán, và bản lĩnh đứng trước đám đông.

Với mẹ Lê Na, học ngoại ngữ không phải để lấy điểm số hay thành tích, mà để mở cánh cửa đến văn hóa, tri thức và kết nối. “Ngoại ngữ là phương tiện để con mở rộng cách nhìn về thế giới và nhân sinh. Nếu không có ngoại ngữ, mạng lưới bạn bè và cơ hội của con sẽ rất nhỏ. Nhưng khi con có, con có thể mở ra cả thế giới.”

Cô bé ước mơ trở thành công dân toàn cầu.

Chị cũng khẳng định, không có “độ tuổi vàng” duy nhất cho việc học ngoại ngữ – người lớn vẫn có thể học thành công. Tuy nhiên, giai đoạn 2-8 tuổi là “độ tuổi vàng để định hình tư duy”, khi cha mẹ cần gieo vào con tình yêu ngôn ngữ, ý chí học tập và nhận thức rằng việc học này là để “có ích cho xã hội”, để tự tin và kiến tạo giá trị.

“Ngay tại Việt Nam, đặc biệt là ở TP.HCM, môi trường đã mang tính toàn cầu. Trẻ em không cần phải đi xa, chỉ cần cha mẹ biết cách định hướng, con sẽ có cơ hội lớn để trở thành công dân toàn cầu ngay trên quê hương mình,” chị Na chia sẻ.

Câu chuyện của Lê Na và con gái Khả Tinh chính là minh chứng rằng với chiến lược đúng đắn, sự kiên trì đồng hành và việc nuôi dưỡng niềm yêu thích tự học, mọi đứa trẻ đều có thể chinh phục ngoại ngữ. Hành trình ấy không chỉ mang lại thành tích, mà còn trang bị cho các em tư duy rộng mở, sự tự tin và khát khao kết nối với thế giới, hành trang để trở thành những công dân toàn cầu.