Vào 11h (16h giờ Hà Nội) ngày 7/10 tại Viện Nobel Na Uy, thủ đô Oslo, Chủ tịch Ủy ban Nobel Na Uy Berit Reiss-Andersen sẽ công bố người đoạt giải Nobel Hòa bình năm nay.

Hơn 30 nghị sĩ châu Âu hồi tháng 3 viết thư gửi Ủy ban Nobel Na Uy để yêu cầu gia hạn thời gian đề cử ứng viên từ 31/1 tới 31/3, để họ có thể đề cử ông Zelensky và người dân Ukraine cho giải thưởng này. Giám đốc Viện Nobel Na Uy Olav Njølstad từng thông báo rằng thời hạn đề cử ứng viên "không thể được gia hạn".

Bản sao huy chương Nobel trưng bày bên trong Viện Nobel Na Uy, Oslo, ngày 19/9. Ảnh: Reuters.

Theo di nguyện của Nobel, giải được trao cho cá nhân, tổ chức "có đóng góp to lớn để thúc đẩy sự đoàn kết giữa các quốc gia, cắt giảm hoặc giải trừ lực lượng vũ trang thường trực, tổ chức và xúc tiến các hội nghị hòa bình". Ngoài ra các ứng cử viên có thể được đề xuất bởi thành viên chính phủ, quốc hội các nước, nguyên thủ quốc gia, giáo sư lịch sử, khoa học xã hội, luật và triết học tại các trường đại học hoặc người từng đoạt giải. Thời gian đề cử kết thúc vào ngày 31/1.

Danh sách đề cử được giữ bí mật trong 50 năm, nhưng người hoặc tổ chức đề cử được phép tiết lộ ứng viên của họ. Danh sách năm nay có 343 ứng viên, trong đó có Cơ quan Liên Hợp Quốc về Người tị nạn (UNHCR), Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) và Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky.

UNHCR là cơ quan đi đầu trong ứng phó các cuộc khủng hoảng người tị nạn ở Ukraine và Afghanistan, hỗ trợ tài chính và hàng hóa thiết yếu cho những người gặp khó khăn vì xung đột, chiến sự, đói nghèo. NHCR còn đi đầu trong nỗ lực hỗ trợ nhân đạo tại Syria và ứng phó cuộc khủng hoảng nhập cư trên Địa Trung Hải.

WHO cũng được coi là một trong những ứng viên hàng đầu cho giải Nobel Hòa bình trong năm 2020 và 2021. WHO có đóng góp đáng kể trong nỗ lực đối phó Covid-19, được ca ngợi vì đã hỗ trợ tài chính, vaccine và vật tư y tế giúp kiểm soát đại dịch trên thế giới. 

Danh sách đề cử năm nay còn có Greta Thunberg và phong trào Thứ sáu vì Tương lai của Thụy Điển. Năm 2021, nhà hoạt động vì khí hậu này đã chỉ trích Hội nghị về Khí hậu (COP26) của LHQ là chưa hành động đủ để giảm ô nhiễm CO2.

Tổng thống Ukraine Zelensky cũng được nhiều người kỳ vọng sẽ đoạt Nobel Hòa bình năm nay. Ông được tạp chí TIME bình chọn là một trong 100 người có sức ảnh hưởng nhất năm 2022.

Ông Zelensky từng gây ấn tượng khi xuất hiện trong video gửi đến người dân kèm tuyên bố "Chúng tôi vẫn ở đây, ở Kiev. Chúng tôi đang bảo vệ Ukraine", nhằm bác bỏ tin đồn ông đã rời khỏi đất nước khi Nga mở chiến dịch quân sự. Ông cũng trở thành "Tổng thống thời chiến" lãnh đạo Ukraine chống lại chiến dịch quân sự của Nga.

Một số đề cử khác cho giải Nobel Hòa bình năm nay là các chính trị gia đối lập Belarus gồm Sviatlana Tsikhanouskaya, Maria Kolesnikova và Veronika Tsepkalo, lãnh đạo đối lập Nga Alexei Navalny, Giáo hoàng Francis, phát thanh viên, nhà tự nhiên học người Anh David Attenborough, Ngoại trưởng Tuvalu Simon Kofe, tờ báo Kyiv Independent.

Lễ trao giải sẽ diễn ra tại Tòa thị chính Oslo vào ngày 10/12, trùng với ngày mất của nhà phát minh, nhà khoa học Alfred Nobel. Người nhận giải Nobel Hòa bình sẽ được trao một huy chương, một chứng nhận và giải thưởng 10 triệu crown Thụy Điển (900.000 USD).