Với người M’Nông, canh thụt là món ăn đặc biệt, mang đậm hương vị và thể hiện bản sắc văn hoá của đồng bào Tây Nguyên. Sở dĩ có tên canh thụt vì nguyên liệu sẽ được thụt vào trong ống tre để nấu chín, giống như món cơm lam nấu trong ống tre.

Canh thụt độc đáo được nấu trong ống lồ ô

Để chế biến canh thụt phải có ít nhất 10 loại nguyên liệu, trong đó phải kể đến các loại tôm, cá, chim tươi hoặc khô, nấu cùng với các loại rau rừng đặc trưng như củ nén, lá bép (lá nhíp), ớt, đọt mây, cà đắng và một số loại rau rừng khác. Đây đều là những nguyên liệu có sẵn trong tự nhiên, nhưng khi kết hợp với nhau lại tạo thành món canh gây thương nhớ.

Lá bép để nấu canh thụt là lá bép non được hái ngay sau những ngày mưa. Lúc này lá bép rất sạch, không cần phải rửa qua nước mà chế biến trực tiếp mới giữ được hương vị đặc trưng. Đọt mây sau khi lấy từ rừng sâu về được rửa sạch, lột bỏ đi lớp vỏ gai bao bọc bên ngoài, chỉ giữ lại phần thịt trắng bên trong, đem đi luộc sơ rồi thái nhỏ vừa ăn.

Cá suối được sơ chế, nướng qua bếp than hồng làm giảm đi mùi tanh. Khi nấu, người ta bỏ nguyên con vào nấu mà không cần phải lọc bỏ xương. Thịt động vật có thể là thịt heo, thịt gà… tuỳ vào sở thích của từng gia đình.

Các nguyên liệu sau khi được sơ chế sẽ nhồi vào ống lồ ô

Nấu canh thụt đúng chuẩn không phải dùng nồi mà phải dùng ống lồ ô. Ống lồ ô được lựa chọn kỹ càng, không được quá non hoặc quá già. Độ dài của ống khoảng hơn 1m là vừa đủ. Trong quá trình “nướng”, ống lồ ô sẽ tiết nước ra và hòa vào các nguyên liệu bên trong. Người nấu dùng dao sắc để khoét trên miệng ống sao cho nước trong ống không tràn ra ngoài trong suốt quá trình nấu.

Kế đến, sử dụng một thanh tre để nhồi các nguyên liệu vào bên trong ống lồ ô, lần lượt cà đắng, lá bép, cá, đọt mây... Việc nhồi các nguyên liệu cũng phải làm cẩn trọng, không được nhiều quá hoặc ít quá.

Tiếp nữa, một bếp lửa sẽ được nhóm lên và các ống lồ ồ sẽ được dựng đứng lên để “nướng”. Việc nướng canh thụt sẽ kéo dài khoảng 30 phút và ống lồ ô sẽ được xoay tròn để các nguyên liệu bên trong chín đều. Cuối cùng, người nấu sẽ dùng thanh tre thụt vào thụt ra cho đến khi các nguyên liệu nhuyễn nhừ trước khi có được những bát canh thụt thơm ngon, mang đậm màu sắc, hương vị của núi rừng Tây nguyên.

Canh thụt rất tốt cho sức khoẻ của các bà mẹ mới sinh, người già yếu sức và trẻ em còi xương. Canh thụt không chỉ là món ăn hàng ngày mà còn sử dụng để tiếp đãi khách quý hay trong các dịp lễ hội truyền thống ở Tây Nguyên.