Cha mẹ dạy con, hai người có thể có quan điểm rất khác nhau nhưng cả hai đều đúng

Trong hành trình nuôi dạy con, cha mẹ thường đứng trước nhiều tình huống đòi hỏi phải đưa ra lời giải thích, định hướng hoặc phân xử. Một trong những bài học quan trọng mà cha mẹ có thể trao cho con chính là hai người có thể có quan điểm rất khác nhau, nhưng không có nghĩa một bên sai và một bên đúng tuyệt đối.

Trong gia đình, không hiếm khi xảy ra những cuộc tranh luận nhỏ. Ví dụ, cha thích ăn cơm nóng, mẹ lại chuộng cơm để nguội; hoặc cha thấy nên học bài buổi sáng sớm, mẹ lại cho rằng buổi tối dễ tập trung hơn. Với trẻ nhỏ, những khác biệt này dễ gây bối rối: “Tại sao bố và mẹ lại nghĩ khác nhau? Ai mới đúng?”.

Nếu cha mẹ chỉ khẳng định phần thắng về phía mình, trẻ sẽ quen với tư duy nhị nguyên: hoặc đúng, hoặc sai. Ngược lại, nếu cha mẹ cùng phân tích cho con hiểu rằng quan điểm có thể khác nhau nhưng đều có cơ sở hợp lý, trẻ sẽ học được cách tôn trọng sự đa dạng trong suy nghĩ.

Giáo viên và chuyên gia tâm lý đều khuyến nghị, việc cha mẹ dạy con nhìn nhận sự khác biệt trong quan điểm là nền tảng để trẻ hình thành tư duy phản biện. Trẻ sẽ hiểu rằng cùng một vấn đề, có nhiều cách tiếp cận khác nhau, tùy theo góc nhìn, trải nghiệm và nhu cầu của mỗi người.

Chẳng hạn, trong khi cha giải thích rằng học buổi sáng giúp trí óc minh mẫn, mẹ lại nêu lý do buổi tối yên tĩnh, dễ tập trung. Cả hai quan điểm đều hợp lý và đúng trong hoàn cảnh riêng. Khi nghe giải thích, trẻ không chỉ tiếp nhận thông tin, mà còn học cách cân nhắc, lựa chọn phương án phù hợp với bản thân.

Khi hiểu rằng sự khác biệt không đồng nghĩa với sai lầm, trẻ sẽ học cách tôn trọng người khác. Đây là kỹ năng quan trọng trong giao tiếp xã hội. Trong lớp học, trên sân chơi hay sau này khi trưởng thành, trẻ sẽ gặp vô vàn ý kiến trái ngược. Thái độ cởi mở giúp trẻ dễ dàng lắng nghe, thấu hiểu và hợp tác.

Một nghiên cứu của Đại học Stanford (Mỹ) cho thấy, những đứa trẻ được cha mẹ thường xuyên khuyến khích lắng nghe và cân nhắc quan điểm khác nhau có khả năng phát triển kỹ năng giải quyết xung đột tốt hơn. Thay vì vội vàng phản bác, trẻ biết tìm điểm chung, hoặc ít nhất là chấp nhận sự tồn tại của khác biệt.

Không chỉ lời nói, chính cách ứng xử của cha mẹ mới là “bài học sống” rõ ràng nhất. Khi bất đồng ý kiến, thay vì cãi vã, cha mẹ có thể chọn cách trao đổi bình tĩnh, phân tích lý do, cùng nhau đưa ra giải pháp. Trẻ quan sát sẽ thấy rằng khác biệt là điều bình thường, và cách ứng xử văn minh quan trọng hơn việc “thắng thua”.

Chẳng hạn, khi chọn điểm đến cho kỳ nghỉ, cha muốn đi biển, mẹ muốn lên núi. Thay vì tranh cãi, cha mẹ có thể cùng bàn bạc, so sánh ưu nhược điểm, hoặc thỏa thuận lần này đi biển, lần sau đi núi. Qua cách xử lý, trẻ sẽ học được cách thương lượng và tìm giải pháp dung hòa.

Trong kỷ nguyên công nghệ, trẻ tiếp xúc với thông tin đa chiều từ rất sớm. Mạng xã hội, YouTube, TikTok… mang đến hàng loạt quan điểm khác nhau, thậm chí trái ngược. Nếu trẻ không được trang bị kỹ năng phân tích và tôn trọng sự khác biệt, rất dễ rơi vào trạng thái hoang mang hoặc cực đoan.

Bởi vậy, cha mẹ cần dạy con rằng sự khác biệt trong quan điểm là bình thường, và việc đánh giá đúng sai cần dựa trên lý lẽ, bằng chứng, chứ không phải cảm xúc tức thời.

Điều đáng quý là khi được hướng dẫn đúng, trẻ sẽ không còn coi những khác biệt là xung đột, mà là cơ hội học hỏi. Gia đình vì thế trở thành nơi trẻ thực hành kỹ năng lắng nghe, tranh luận và tôn trọng. Những cuộc trò chuyện nhỏ hằng ngày, dù xoay quanh chuyện ăn uống, học hành hay nghỉ ngơi, đều có thể trở thành “bài học đời” quý giá.

Bài học “hai người có thể có quan điểm rất khác nhau nhưng cả hai đều đúng” nghe tưởng đơn giản, nhưng lại có giá trị lớn trong việc hình thành nhân cách và tư duy của trẻ. Khi cha mẹ biết tận dụng sự khác biệt để dạy con, trẻ sẽ trưởng thành với tư duy cởi mở, biết tôn trọng người khác và có khả năng ứng xử linh hoạt trong một thế giới ngày càng đa dạng quan điểm.