Các nhà khoa học từ Đại học Texas và Đại học Rochester (Mỹ) mới đây đã phát triển một thiết bị cầm tay giống chiếc bút có khả năng phát hiện nhóm hợp chất opioid từ bề mặt da chỉ trong vài giây, mở ra hướng đi mới trong việc sàng lọc chất gây nghiện tại chỗ mà không cần lấy mẫu máu, nước tiểu hay nước bọt.

Theo nghiên cứu được đăng tải trên tạp chí Analytical Chemistry, công cụ này là một dạng cải tiến của chiếc bút MasSpec, một thiết bị có khả năng xác định ung thư từ mô.

"Sau khi xem công trình của tiến sĩ Livia Eberlin về việc sử dụng bút MasSpec để lấy mẫu mô xác định ung thư, tôi trở nên rất quan tâm đến việc nghiên cứu cách công nghệ này có thể được sử dụng để sàng lọc độc chất nhanh chóng, không xâm lấn trong các phòng khám và cơ sở chăm sóc cấp tính", tiến sĩ William Clarke cho biết.

Một dụng cụ giống như bút giúp thu thập các phân tử từ da để sàng lọc opioid.

Bút MasSpec này hoạt động bằng cách nhỏ một giọt nước và ethanol lên da, chiết xuất các phân tử có thể cho thấy dấu hiệu của opioid (như fentanyl, morphine hoặc oxycodone) trong cơ thể. Sau khoảng 3 giây, giọt chất lỏng này được hút ngược vào thiết bị để phân tích bằng công nghệ phổ khối, tương tự các phương pháp xét nghiệm hiện đại như sắc ký lỏng khối phổ (LC-MS), nhưng đơn giản và thuận tiện hơn rất nhiều.

So với việc lấy máu hoặc nước tiểu vốn đòi hỏi quy trình chuẩn bị mẫu phức tạp, thiết bị mới này giúp thu thập dữ liệu ngay tại chỗ, phù hợp với môi trường cấp cứu, phòng khám hoặc thậm chí ứng dụng ngoài hiện trường.

Trong thử nghiệm ban đầu, các nhà nghiên cứu đã sử dụng bút MasSpec để quét da tay và cánh tay của 8 người đã tiếp xúc với opioid. So sánh với dữ liệu thu thập được bằng phương pháp truyền thống, các nhà khoa học nhận thấy:

• Fentanyl được phát hiện trên da của 7/8 người bằng thiết bị mới.
• Cả fentanyl và hydromorphone đều được tìm thấy trong mẫu nước tiểu của tất cả người tham gia.
• Mẫu nước bọt phát hiện fentanyl ở 5 người và hydromorphone ở 4 người.

Dù chưa đạt độ nhạy cao như các xét nghiệm sinh học truyền thống, thiết bị vẫn thể hiện tiềm năng lớn nhờ tính cơ động và khả năng phân tích gần như tức thời. Theo nhóm nghiên cứu, độ chính xác của kết quả có thể bị ảnh hưởng bởi yếu tố như thời điểm dùng thuốc, loại da, độ sạch bề mặt và mức độ phơi nhiễm.

“Việc có thể phát hiện opioid không xâm lấn và trong thời gian thực là một bước tiến quan trọng để can thiệp sớm cho các trường hợp quá liều hoặc nghiện chất”, tiến sĩ William Clarke cho biết.

Nhóm nghiên cứu cho biết sẽ tiếp tục phát triển thiết bị, tinh chỉnh thuật toán phân tích và mở rộng thử nghiệm lâm sàng. Một số tác giả cũng đang tham gia vào công ty MS Pen Technologies nhằm thương mại hóa công nghệ này.

Trong bối cảnh khủng hoảng opioid tiếp tục là vấn đề y tế nghiêm trọng tại Mỹ và nhiều nơi trên thế giới, những thiết bị như bút MasSpec có thể là công cụ hỗ trợ đắc lực cho các nhân viên y tế, cảnh sát và chuyên gia trị liệu trong công tác sàng lọc và ngăn ngừa lạm dụng chất gây nghiện.