Làng Thạch Kim (xã Thạch Kim, huyện Thạch Hà, Hà Tĩnh) được hình thành từ khoảng thế kỷ thứ 13, thế kỷ thứ 14. Thuở lập làng, làng có tên là Trang Ngọc Tích, sau đổi thành Kim Đôi và ngày nay là Thạch Kim.

Ngoài đánh bắt xa bờ, người dân Thạch Kim còn nổi tiếng với nghề nướng cá, trung bình mỗi tháng xuất đi khoảng 10 tấn cá nướng các loại, thị trường chủ yếu là trong tỉnh và các tỉnh lân cận.

Trước đây, người dân xã Thạch Kim mở lò nướng cá tại nhà theo kiểu tự phát, khói bụi gây ảnh hưởng đến môi trường và các hộ sống xung quanh. Tuy nhiên, vào năm 2014, chính quyền địa phương đã cho xây dựng cụm công nghiệp rộng hơn 5 ha nằm ngay ở cửa biển, đưa toàn bộ các hộ dân làm nghề nướng cá và làm nghề chế biến hải sản ra đây để hoạt động.

Hiện nay có khoảng 40 hộ làm nghề nướng cá tập trung chủ yếu tại các xóm gần cảng cá Cửa Sót. Đây được xem là nghề truyền thống lâu đời của người dân nơi đây.

Khi mùa xuân đến cũng chính là lúc các bếp than nơi đây rực lửa xuyên ngày đêm, người dân tất bật hoàn thành các mẻ cá nướng phục vụ khách hàng. Các cơ sở nướng cá mỗi ngày phải chạy hết công suất, cho ra lò hơn 2,5 tạ cá, tuy nhiên vẫn không kịp trả đơn hàng cho khách.

Nghề nướng cá tuy không khó, nhưng người nướng phải có kinh nghiệm giữ mức lửa vừa phải. Trong lúc nướng cá phải liên tục lật trở đều tay thì cá mới thơm ngon. Cả ngày ngồi bên bếp lửa tuy vất vả, nhưng hầu như không ai bỏ nghề bởi cá nướng đã trở thành đặc sản của vùng đất Thạch Kim, khắp nơi ưa chuộng và mang lại thu nhập ổn định cho các hộ gia đình.

Gắn bó lâu đời với nghề nướng cá, ông Ngô Đức Nguyện (Giám đốc Hợp tác xã chế biến thủy, hải sản Long Hải, xã Thạch Kim) dịp này phải thuê thêm 3-5 người để tăng sản lượng cá nướng.  “Thời điểm trước và sau Tết Nguyên đán là nhộn nhịp nhất, mỗi ngày cơ sở của tôi có thể nướng được từ 250-300kg cá. Tuy lượng sản phẩm tăng lên nhiều nhưng vẫn chưa đủ hàng để giao cho khách” - ông nói.

Thời điểm hiện tại, các hộ dân chủ yếu nướng cá cơm. Theo người dân địa phương, 10kg cá tươi sẽ cho ra 5kg cá nướng thành phẩm, được bán với giá 100.000 đồng/kg

Dịp đầu xuân, đi dọc cửa biển, mùi cá nướng lẫn mùi khói than thơm ngào ngạt, khiến những ai vô tình ngang qua khó lòng không lại gần mà mua cho mình một vài mớ cá về thưởng thức. Ngoài việc vận chuyển đến một số đầu mối trong tỉnh, cá nướng làng Thạch Kim còn trở thành thức quà mang đậm vị biển cho những người con xa quê.

Một số hình ảnh nhộn nhịp tại làng nghề nướng cá Thạch Kim:

Những bếp lửa đỏ rực suốt ngày đêm để cung cấp cá nướng cho thị trường.

Các cơ sở nướng cá phải thuê thêm 3-5 người vẫn chưa đáp ứng được đơn hàng cho khách

Cá nướng thủ công trên bếp than củi của người dân làng biển xã Thạch Kim có từ lâu đời, tạo được thương hiệu nức tiếng khắp cả nước

Cá được xếp lên dàn để phơi khô trước khi cho vào nướng

Cá vùng biển Thạch Kim không thêm gia vị, phụ phẩm khi nướng nên thơm ngon, sạch sẽ

Do thường xuyên tiếp xúc với hơi nóng của lửa nên người nướng cá phải bịt kín cả người

Cá được xếp lên vỉ một cách ngay ngắn, thẳng hàng khi nướng sẽ chín đều, chất lượng tốt nhất

Làng nướng cá còn giải quyết công ăn việc làm cho trên 200 lao động địa phương

Ở Thạch Kim có khoảng 40 hộ dân đang làm nghề nướng cá. Nghề này góp phần rất quan trọng trong chế biến hải sản và đưa ra thị trường nước ngoài